تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز

طبق آمارهای به دست آمده تا سال 2021، حدود 20 درصد از کسب‌وکارها در اولین سال فعالیت خود، 50 درصد از کسب‌وکارها در پنجمین سال از فعالیت خود و 65 درصد از مشاغل جدید و کوچک در دهمین سال از فعالیت خود با شکست مواجه شدند. یکی از اصلی‌ترین دلایل شکست این کسب‌وکارها، نبود منابع مالی کافی است. در حالی که فروش بخشی از سهام یک شرکت یا استارتاپ، یکی از بهترین راه‌ها برای تامین مالی یک مجموعه به حساب می‌آید. از فروردین ماه 1403 خبرهای زیادی مبنی بر فروش سهام دیجی کالا به شرکت همراه اول منتشر شده و حمید محمدی هم‌بنیانگذار و رئیس هیئت مدیره این شرکت هم این خبر را تا حدودی تایید کرده است. اگر شما هم صاحب یک کسب‌وکار هستید و قصد ورود به بازار بورس ایران را دارید، اصطلاح سهام عادی و ممتاز به گوشتان می‌خورد. حق رای، حق دریافت سود، حق مطالبه سرمایه در صورت انحلال شرکت و… برخی از مواردی هستند که این سهم‌ها در آن تفاوت دارند. در این مطلب از آکادمی کسب و کار پاکراه همراه ما باشید تا تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز را به طور دقیق بشناسید.

اهمیت ورود استارتاپ‌ها به بازار بورس

یکی از مهم‌ترین ارکان رشد و توسعه سریع یک استارتاپ، تامین منابع مالی آن به اندازه کافی است. به خصوص این روزها که در ایران با مشکلات اقتصادی مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنیم. برای مثال برخی استارتاپ‌ها منابع مالی خود را از سرمایه‌گذاران خارجی تامین می‌کردند. اما اکنون به دلیل تشدید تحریم‌ها و وضعیت اقتصادی نامناسب کشور، خبری از این سرمایه‌گذاران نیست. به همین دلیل بسیاری از استارتاپ‌ها قصد ورود به بازار سرمایه و بورسی کشور را دارند. 

گاهی برخی کسب‌وکارها یا اشخاص حقیقی، منابع مالی کافی برای سرمایه‌گذاری دارند. به همین دلیل می‌توانند سهام یک شرکت را خریداری کنند. با خرید سهام ممتاز می‌توان از سود ثابت و با خرید سهام عادی از حقوق زیادی برخوردار بود. در ادامه با تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز آشنا می‌شوید تا برای خرید سهام یک شرکت راحت‌تر تصمیم بگیرید. این روزها صبا ایده یکی از شرکت‌هایی است که با خرید سهام کسب‌وکارهای مختلف توانسته شرکت‌های زیادی را از آن خود کند. برای مثال در سال 1398 بود که سهام سینما تیکت توسط صبا ایده خریداری و مالک 100 درصدی آن شد.

مثال‌هایی از ورود استارتاپ‌ها به بازار بورس

اگر هنوز هم اهمیت ورود استارتاپ‌ها به بازار بورس را باور ندارید، این موضوع را با دو مثال کسب‌وکار ایرانی و خارجی روشن می‌کنیم:

• کسب‌وکار خارجی: Trivago نام سایتی است که در سال 2005 راه‌اندازی شده و موتور جستجو و مقایسه هتل‌ها به حساب می‌آید. این کسب‌وکار در اولین جریان بورسی خود با 11 دلار معامله شد و 287 میلیون دلار کسب کرد. همچنین بعد از کسر کمیسیون، هزینه‌های بانکی و … حدود 212 میلیون دلار سود خالص برای این شرکت باقی ماند.
• کسب‌وکار ایرانی: پیشگامان فن آوری و دانش آرامیس یا تپسی یکی از شرکت‌هایی است که در بازار فرابورس حضور دارد. دو شخص حقیقی و شش سازمان (شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌ها و…) از سهامداران این شرکت هستند. شاید اکنون برایتان باورپذیرتر باشد که تپسی چگونه توانسته یک قرارداد 205 میلیارد تومانی را برای اسپانسری یک برنامه تلویزیونی امضا کند.

منظور از سهام عادی یا ordinary shares چیست؟

سهم‌های عادی، ابزاری مالی هستند که سازمان‌ها برای افزایش سرمایه برای عملیات کوتاه مدت و بلند مدت خود استفاده می‌کنند. سهامداران عادی از نوع فرد یا سازمان حق رای و مشارکت در مدیریت شرکت را هم دارند. البته سهامداران این نوع سهم تنها در صورتی که شرکت سود کند، می‌توانند سود خود را بگیرند. همچنین در صورت منحل شدن شرکت، حق مطالبه بازپرداخت سرمایه را دارند. سهام عادی بخشی از سرمایه‌گذاری دارایی هستند. در واقع سرمایه‌ای که یک سازمان از طریق انتشار سهام عادی جمع‌آوری می‌کند، به عنوان سرمایه سهام شناخته می‌شود. دارندگان سهام عادی هم مانند سهام ممتاز، جزو مالکان درون سازمانی یک مجموعه به حساب می‌آیند.

به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت هر سهام غیرممتاز که از پیش برای آن سودی تعیین نشده، سهام عادی نام دارد. این نوع سهم‌ها به دو صورت اسمی و بازاری ارزش‌گذاری می‌شوند. نوع اسمی ارزش این سهام معادل 1000 ریال بوده و نوع بازاری ارزش این سهام مقدار ثابتی ندارد. در واقع عوامل مختلفی مانند میزان محبوبیت یک شرکت، عملکرد، عرضه و تقاضا و معاملات آن شرکت روی این ارزش بازاری تاثیر می‌گذارند. در هر معامله‌ای، ارزش بازاری یک سهام عادی مهم است.

ویژگی‌های سهام عادی

• بعد از سوددهی، سهامداران عادی هم حق دارند مقداری سود دریافت کنند.
• سهامداران این نوع سهام می‌توانند در جمع‌های عمومی و خاص، حق رای داشته باشند. اما قادر به اعمال نظرات شخصی خود بر فعالیت‌های شرکت نیستند.
• در خرید سهام جدید از حق تقدم برخوردار هستند. یعنی در صورتی که شرکت سهام جدیدی ارائه کند، سهامداران عادی نسبت به افراد جدید برای خرید این سهم‌ها در اولویت هستند. در این صورت جلوی کاهش ارزش بازاری سهام عادی هم گرفته می‌شود.
• سهامداران عادی حق دارند از فعالیت‌های شرکت مطلع شوند.
• در صورت انحلال شرکت، بعد از تسویه بدهی‌ها و دادن حق سهامداران ممتاز، سهامداران عادی می‌توانند برای بازپرداخت حق خود مطالبه کنند.
• این سهامداران با توجه به میزان سهم خریداری شده خود حق مالکیت بر شرکت را دارند.
• اگر شرکت ورشکسته یا با کمبود سرمایه مواجه شود، این سهامداران مسئولیتی ندارند.
• خرید، فروش و انتقال سهام عادی امکان‌پذیر است. 

منظور از سهام ممتاز یا Preference shares چیست؟

سهام ممتاز، یکی دیگر از ابزارهای مالی یک شرکت است که برای افزایش سرمایه به منظور انجام فرایندهای مالی استفاده می‌شود. داشتن این نوع سهم، سهامدار را قادر می‌سازد که سود سهام را پیش از سهامداران عادی دریافت کنند. همچنین در زمان انحلال شرکت، این سهامداران اولین کسانی هستند که می‌توانند به مطالبه حق خود بپردازند. در صورتی که یک شرکت سرمایه خود را با انتشار سهام ممتاز افزایش دهد، این سرمایه به عنوان سرمایه سهام ممتاز شناخته می‌شود. سهامداران ممتاز مانند سهامداران عادی، مالک شرکت به حساب می‌آیند، با این تفاوت که حق رای ندارند.

شرکت‌هایی که می‌خواهند سرمایه بیش‌تری برای تامین نیاز مالی کسب‌وکار خود جمع‌آوری کنند، معمولا به انتشار سهام ممتاز می‌پردازند، به ویژه در زمان‌های حساس. انتشار این سهام به مالکین یک کسب‌وکار اجازه می‌دهد که بدون از دست دادن کنترل شرکت، پول نقد دریافت کنند. برای مثال شرکت پلیمر آریا ساسول اولین شرکتی بود که با برخورداری از سهام ممتاز به بازار سهام ایران ورود پیدا کرد. پارس تامین مجد و پتروشیمی پارس مالکان 9/49 درصد از سهام این شرکت هستند.

ویژگی‌های سهام ممتاز

• سهامداران سهام ممتاز به عنوان مالک بخشی از شرکت تعیین می‌شوند که در ابتدای قرارداد نام برده شده است.
• دارندگان سهام ممتاز نسبت به سهام عادی سود بیش‌تر و مشخصی را دریافت می‌کنند.
• سهامداران سهم‌های ممتاز هیچ مسئولیتی در برابر ضرر و زیان شرکت ندارند.
• در زمان دادن سود به سهامداران و حقوق سهامداران در زمان ورشکستگی شرکت، دارندگان سهام ممتاز در اولویت هستند.

4 تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز

اگر شما صاحب یک کسب‌وکار هستید، می‌توانید با انتشار دو نوع سهام عادی و ممتاز بدون ورشکستگی یا از دست دادن کسب‌وکار خود جذب سرمایه کنید. با وجود اینکه هر دو سهام نشان‌دهنده مالکیت در یک شرکت است، اما تفاوت‌هایی در ویژگی‌های خاص خود دارند. 4 نمونه از تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز عبارتند از:

1. حق رای

یک تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز مربوط به حق رای سهامداران می‌شود. سهام عادی معمولا دارای حق رای هستند، یعنی اینکه دارندگان این سهام می‌توانند در شرکت نظر دهند. این حق نظر دادن و رای مربوط به اموری مانند انتخاب هیئت مدیره، تصویب تصمیم‌های مهم و رای گیری درباره سایر مواردی است که نیاز به تایید دارند. در مقابل دارنده سهام ممتاز با توجه به شرایط انتشار سهام ممکن است دارای حق رای باشد یا نباشد.

2. سود سهام

بعد از دریافت سود سهام توسط سهامداران ممتاز، دارندگان سهام عادی هم می‌توانند سود خود را دریافت کنند. این بدین معناست که دارندگان سهام عادی تنها در صورتی که شرکت سود کافی برای پرداخت به سهامداران ممتاز داشته باشد، می‌توانند سود خود را بگیرند. دیگر تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز در پرداخت میزان سود است. به این شکل که دارندگان سهام ممتاز نسبت به عادی از سود بیش‌تری برخوردار می‌شوند و سود ثابت و مشخصی برای دریافت دارند.

3. اولویت در صورت انحلال

در صورت متوقف شدن فعالیت شرکت یا انحلال آن، می‌توان دیگر تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز را مشاهده کرد. سهامداران ممتاز نسبت به سهامداران عادی در بازگرداندن سرمایه خود در اولویت قرار دارند. این به این معنی است که دارندگان سهام ممتاز، سرمایه خود را پیش از دارندگان سهام عادی دریافت می‌کنند.

4. خطر سرمایه‌گذاری

یک تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز مربوط به خطر سرمایه‌گذاری است. یعنی سهامدار عادی به دلیل عدم ارائه سود ثابت و اولویت کم‌تر در صورت انحلال شرکت، ممکن است در صورت ورشکستگی یا ضعیف عمل کردن شرکت، بخشی از سود خود یا تمام آن را از دست بدهد. در مقابل، دارندگان سهام ممتاز از درآمد پایدارتری برخوردار هستند؛ زیرا سود ثابتی دریافت می‌کنند و در صورت انحلال شرکت در اولویت قرار می‌گیرند.

تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز در یک نگاه

• تعریف سهام عادی یا Ordinary Shares: ابزاری مالی که برای افزایش سرمایه کسب‌وکارها استفاده می‌شود و همراه با حق رای برای سهامداران است.
• تعریف سهام ممتاز یا Preference Shares: ابزاری مالی که برای افزایش سرمایه کسب‌وکارها استفاده می‌شود و همراه با گزینه تقسیم سود برای سهامداران است.

نرخ سود:

حق رای:

سهام پاداش:

نقش در مدیریت:

معوقه:

قابلیت تبدیل:

قابلیت بازخرید:

بازپرداخت سهام بعد از انحلال شرکت:

ذکر حقوق و شرایط:

انواع سهام عادی و ممتاز

سخن پایانی

این روزها شرایط مالی کسب‌وکارها باعث می‌شود افراد زیادی به فکر افزایش سرمایه کسب‌وکار خود باشند. ورود به بازار سرمایه و بازار بورس و فرابورس کشور، یکی از بهترین جایگزین‌ها برای افزایش سرمایه با بدهی‌های سنگین یا از دست دادن مجموعه است. اشخاص حقیقی یا شرکت‌ها می‌توانند سهامدار عادی یا ممتاز کسب‌وکار شما شوند. در این مطلب تفاوت سهام عادی و سهام ممتاز را به طور کامل بررسی کردیم. اکنون می‌توانید برای افزایش سرمایه خود بهتر تصمیم بگیرید. البته برخی از شرکت‌ها، سهام خود را در هر دو نوع عادی و ممتاز منتشر می‌کنند. اما اگر قصد دارید به عنوان یک سرمایه‌گذار وارد بورس شوید، با آگاهی از این تفاوت‌ها می‌توانید نسبت به خرید سهام عادی یا سهام ممتاز اقدام کنید. در این مسیر اگر نیاز به مشاوره دارید، مشاوران باتجربه ما می‌توانند به راحتی شما را در زمینه سرمایه‌گذاری یا افزایش سرمایه از طریق سهام عادی یا ممتاز راهنمایی کنند. در صورت نیاز، سوالات خود را در قسمت نظرات همین صفحه بپرسید تا کارشناسان در اسرع وقت پاسخ سوالات شما را بدهند.