بررسی شغل‌های رشته طراحی صحنه

طراحی صحنه یکی از ارکان اصلی خلق اثر در دنیای تئاتر و سینما به شمار می‌رود. این رشته در انتقال احساس، خلق فضا و باورپذیری روایت نقش کلیدی دارد و به جرئت می‌توان گفت بدون وجود آن هیچ داستانی شکل نمی‌گیرد‌.

این طراح صحنه است که با ترکیب کردن فضا، بافت، نور و رنگ باعث جاری شدن روح داستان در محیط می‌شود. با رشد تولیدات تصویری، صنعت سرگرمی و پروژه‌های نمایشی، امروزه بازار کار این رشته بسیار گسترده‌تر شده است‌.

با این وجود بسیاری از فارغ التحصیلان این رشته هنوز نتوانسته‌اند شغل مناسبی را برای خود انتخاب کرده و وارد بازار کار شوند. در این مطلب از آکادمی پاکراه تصمیم داریم با مسیرهای شغلی این رشته آشنا شویم و مهارت‌های لازم برای موفقیت در این رشته، مزایا و معایب آن را مورد بررسی قرار دهیم.

طراحی صحنه چیست و چرا مهم است؟

طراحی صحنه یک رشته کاربردی و هنری است که به خلق و سازماندهی فضای فیلم، تلویزیون یا نمایش می‌پردازد. این رشته که یکی از شاخه‌های کنکور هنر به شمار می‌رود، جزو رشته‌های بسیار پرطرفدار بوده که در مقطع کارشناسی ارائه می‌شود‌.

طراح صحنه با کمک کارگردان و با بررسی فیلمنامه، برای لباس، نور، دکور و گریم ایده می‌دهد و با کمک نرم‌افزارهای شبیه سازی، پیش نمایشی از محیط را آماده می‌سازد.

او گاهی به تنهایی کار می‌کند و گاهی نیز با کمک دستیاران خود پروژه را پیش می‌برد‌ که این موضوع به میزان گستردگی و پیچیدگی پروژه بستگی دارد.

هدف از این رشته خلق کردن فضایی است که داستان را باورپذیرتر و جذاب‌تر کند‌ و تجربه بصری مخاطب را تقویت نماید.

برخی از وظایف طراح صحنه عبارتند از:

• هماهنگی با تیم تولید
• انتخاب وسایل صحنه و دکور
• طراحی بصری صحنه
• مدیریت ساخت و نصب کردن صحنه
• توجه به میزان بودجه پروژه
• دقت به زمانبندی پروژه

انتخاب رشته طراحی صحنه

طراحی صحنه یک رشته بسیار گسترده است. این رشته غالبا توسط افرادی انتخاب می‌شود که انعطاف پذیر هستند و مایلند چیزهای مختلف را تجربه کنند.

رشته طراحی صحنه از زیر شاخه‌های مختلفی تشکیل شده و داوطلبان می‌توانند متناسب با استعداد و علاقه خود، در هر یک از این شاخه‌ها مشغول به تحصیل شوند.

ظرفیت دانشگاه

طراحی صحنه در مقطع کارشناسی ظرفیت محدودی دارد. با توجه به آخرین دفترچه کنکور هنر، از ۶۸ نفر کل پذیرش، ۴ نفر در دوره شبانه، ۱۹ نفر در دوره روزانه و ۴۵ نفر در دانشگاه غیرانتفاعی پذیرفته خواهند شد‌.

آزمون عملی

کنکور عملی رشته طراحی صحنه یکی از سخت ترین کنکورهای عملی است که نقشی تعیین کننده و مهم در پذیرش داوطلبان دارد. این آزمون دو بخش دارد که یکی تئوری و یکی عملی است.

در بخش تئوری ۳۰ سوال تستی به افراد ارائه می‌شود که باید در مدت ۳۰ دقیقه به آنها پاسخ دهند. در بخش عملی نیز ۸ سوال طراحی به داوطلبان ارائه می‌شود تا میزان خلاقیت و مهارت آنها در رنگ گذاری، شناخت ابزارها، پرسپکتیو‌، جنس مخلوط و… مورد سنجش قرار گیرد.

رتبه لازم

رتبه حداقلی برای پذیرش در رشته طراحی صحنه در کنکور ایران مشخص نیست و عواملی مانند دانشگاه‌، ظرفیت، سهمیه و منطقه در تعیین رتبه تاثیر گذار هستند. به طور حدودی می‌توان گفت کسب رتبه زیر ۲۰۰ قابل قبول است.

خوشبختانه رشته طراحی صحنه در بسیاری از دانشگاه‌های کشور ارائه می‌گردد؛ اما اگر علاقمند به تحصیل در دانشگاه‌های معتبر مانند دانشگاه هنر تهران هستید، طبیعتا باید رتبه پایین‌تری بگیرید.

با توجه به بالا بودن ضریب آزمون عملی، شما باید در هر دو بخش عملی و تئوری آمادگی داشته باشید و با تمرین و برنامه‌ریزی درست و منظم، نتیجه مطلوب را به دست آورید.

۲ روش پذیرش در رشته طراحی صحنه

روش‌های پذیرش در رشته طراحی صحنه معمولاً به شکل زیر است.

1. پذیرش از طریق کنکورسراسری

• داوطلبان باید در آزمون کتبی کنکور هنر شرکت کنند،
• بعد از گرفتن نمره لازم در مرحله کتبی، دعوت به آزمون عملی می‌شوند،
• نتیجه نهایی بر اساس ترکیب نمره کتبی و عملی آنها تعیین می‌شود.

2. پذیرش بدون کنکور

• برخی از موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و آزاد بر اساس معدل دیپلم و رزومه هنری داوطلبان، پذیرش انجام می‌دهند،
• در این حالت نیز نمونه کار و انجام مصاحبه با داوطلبان لازم است.

در آزمون عملی رشته طراحی صحنه چه می گذرد؟

آزمون عملی رشته طراحی صحنه معمولا به شکل زیر است.

1. تحلیل عکس یا تصویر

در ابتدا یک یا چند تصویر به شما ارائه می‌دهند. شما باید در رابطه با سوالات مفهومی در مورد رنگ، فرم، عناصر بصری و اجزایی که در عکس وجود دارد پاسخ دهید. هدف از این بخش، سنجش میزان درک بصری و تحلیل شما از صحنه است.

2. اسکیس محیط

معمولا از داوطلبان می‌خواهند از فضای کلی محل آزمون یک اسکیس بکشند. این مرحله میزان مهارت شما را در مشاهده کردن، ترسیم سریع و نشان دادن روابط اجزای فضا مشخص می‌کند.

3. طراحی صحنه

در نهایت یک صحنه یا دکور، متناسب با موضوع به شما ارائه می‌شود.‌ شما باید برای آن صحنه وسایل، مبلمان، لوازم تزیینی ‌و… انتخاب کنید. مشخص کنید که اجزا در کجا قرار بگیرند، نور صحنه را تنظیم کنید و خلاصه یک تصویر واقعی و کامل از صحنه بسازید‌‌.

دروس و تعداد واحدهای رشته طراحی صحنه

دانشجویان رشته طراحی با مجموعه‌ای از دروس پایه، عمومی، تخصصی و اصلی آشنا می‌شوند که هر کدام به نوعی مهارت‌ های هنری و خلاقیت آنها را پرورش خواهند داد و توانایی‌های اجرایی و فنی آنها را برای طراحی صحنه بالا خواهند برد.

1. دروس عمومی 

• زبان خارجی
• فارسی
• اخلاق و تربیت اسلامی
• معارف اسلامی ۱ و ۲
• متون اسلامی
• انقلاب اسلامی و ریشه های آن
• تاریخ اسلام
• تربیت بدنی ۱ و ۲
• جمعیت و تنظیم خانواده

2. دروس پایه و مهارتی

• جامعه شناسی هنر
• جامعه شناسی عمومی
• شناخت موسیقی
• شناخت عمومی
• آشنایی با تاریخ ادبیات ایران و جهان
• فلسفه مقدماتی شرق و غرب
• تمثیل شناسی
• فرهنگ و ادبیات عامه
• اصول و مبانی ارتباطات
• روش تحقیق و تدوین پروژه

3. دروس اصلی و بنیادین

• بنیاد نمایش در شرق و غرب
• تاریخ نمایش ایران و جهان
• مبانی ادبیات نمایشی
• مبانی نمایش عروسکی
• مبانی طراحی صحنه
• مبانی کارگردانی
• مبانی بازیگری
• بررسی تطبیقی نظریه های نمایشی شرق و غرب

4. دروس تخصصی و کارگاهی

• ماسک و گریم
• نقاشی تئاتر
• طراحی و نقاشی ۱ و ۲
• حجم شناسی و حجم سازی
• تکنیک صحنه ۱ و ۲
• آرایش صحنه
• طراحی صحنه و ماکت سازی ۱ و ۲
• طراحی صحنه اپرا
• طراحی صحنه برای سینما و تلویزیون ۱ و ۲
• تاریخ و طراحی لباس ۱ و ۲
• سبک های طراحی صحنه
• تاریخ تحولات طراحی صحنه
• تاریخ و طراحی لباس ۱ و ۲
• دوخت لباس تئاتر
• کارگاه چوب و فلز
• معماری داخلی ۱ و ۲
• اسکیس و راندو
• نورپردازی در تئاتر
• صدا در نمایش
• نقد و تحلیل نمایش از منظر طراحی صحنه
• اجرای نمایش های ایرانی و شناخت بافت های سنتی ۱ و ۲
• استفاده از رایانه در طراحی صحنه
• کارگاه پیشرفته طراحی صحنه و ماکت سازی ۱ و ۲

6 مورد از توانایی های مورد نیاز برای ورود به رشته طراحی صحنه

برای ورود به رشته طراحی صحنه، داشتن یکسری مهارت‌ها اهمیت زیادی دارد.‌ این مهارت‌ها عبارتند از:

1. تصور فضایی و خلاقیت

افرادی که در این رشته ورود پیدا می‌کنند باید توانایی تجسم فضا را داشته باشند و بتوانند ایده‌های داستانی را به صحنه‌های واقعی تبدیل کنند.

2. حس هنری و زیبایی شناسی

شناخت رنگ‌ها، ترکیب بندی، نورپردازی و آگاهی از نحوه هماهنگی عناصر بصری از دیگر توانایی‌های لازم برای ورود به این رشته هستند‌.

3. مهارت‌های فنی و ابزارشناسی

افرادی که به این رشته ورود پیدا می‌کنند باید با وسایل طراحی صحنه و طراحی دکور آشنا بوده و تا حد زیادی به نرم‌افزارهای شبیه‌سازی سه بعدی مسلط باشند.

4. توجه و دقت به جزئیات

توانایی اجرا کردن طرح‌ها به صورت دقیق و هماهنگی با اجزای صحنه، برای افرادی که وارد این رشته می‌شوند ضرورت دارد.

5. توانایی کار گروهی

همکاری با بازیگران، کارگردانان و تیم تولید جهت ایجاد یک تجربه هماهنگ، مهارت دیگری است که می‌توان در رابطه با توانایی‌های مورد نیاز برای ورود به این رشته ذکر کرد.

6. مدیریت زمان و برنامه‌ریزی

یک طراح صحنه باید با مدیریت زمان، طرح‌ها را در بازه های زمانی مشخص تکمیل کند و پروژه را به موقع به اجرا برساند.

5 نمونه از ابزارها و وسایل مورد نیاز برای رشته طراحی صحنه

برای ورود در رشته طراحی صحنه و فعالیت در این رشته به مجموعه‌ای از وسایل هنری، فنی و ابزارها نیاز دارید تا بتوانید ایده‌های خود را به شکل کاربردی و ملموس اجرا کنید. برخی از مهم‌ترین ابزارها عبارتند از:

لیست برترین دانشگاه های ارائه دهنده این رشته

داوطلبانی که قصد انتخاب این رشته را دارند باید تمامی دانشگاه‌های پذیرنده رشته طراحی صحنه را بشناسند و متناسب با موقعیت، محل، رتبه علمی و… دانشگاه متناسب با شرایط خود را انتخاب کنند. در ادامه برخی از معتبر ترین دانشگاه‌های ارائه دهنده این رشته را در بررسی خواهیم کرد.

1. دانشگاه تهران _ روزانه _ پذیرش با آزمون
2. دانشگاه هنر تهران _ روزانه _ پذیرش با آزمون
3. دانشگاه سوره تهران _ غیر انتفاعی _ براساس سوابق تحصیلی
4. دانشگاه معماری و هنر پارس _ غیر انتفاعی _ براساس سوابق تحصیلی

زمان فارق التحصیلی در رشته طراحی صحنه

• رشته طراحی صحنه در مقطع کارشناسی ارائه می‌گردد‌،
• این مقطع ۴ سال زمان می‌برد و شامل ۸ نیمسال می‌شود‌،
• دانشجویان ظرف مدت این ۴ سال باید ۸ ترم تحصیلی را با موفقیت پشت سر بگذارند تا فارق التحصیل شوند،
• البته در صورت بروز مشکل می‌توانند ترم‌های اضافی بگیرند تا به این ترتیب برای تکمیل پروژه‌ها و واحدهای عملی خود زمان کافی داشته باشند.

آیا امکان ادامه تحصیل در این رشته وجود دارد؟

بعد از اتمام مقطع کارشناسی، دانشجویان می‌توانند وارد مقطع کارشناسی ارشد شوند و تحصیلات خود را در این زمینه ادامه دهند.

در حال حاضر رشته طراحی صحنه در مقطع دکترا در ایران ارائه نمی‌شود؛ بنابراین علاقمندانی که قصد ادامه تحصیل در سطح دکترا دارند باید به دانشگاه‌های بین‌المللی در کشورهای دیگر مراجعه نمایند.

7 فرصت شغلی برای رشته طراحی صحنه

دانشجویانی که از رشته طراحی صحنه فارغ التحصیل می‌شوند می‌توانند در مشاغل مختلف مشغول به کار شوند. در ادامه شغل‌های مختلف رشته طراحی صحنه را بررسی خواهیم کرد.

بازار کار و آینده شغلی رشته طراحی صحنه در ایران

داوطلبانی که قصد انتخاب یک رشته را دارند در کنار علاقه باید به آینده شغلی و بازار کاری رشته نیز فکر کنند.

• در رابطه با رشته طراحی صحنه باید بگوییم‌ که این رشته یکی از شاخه‌های هنری بسیار پرطرفدار است؛ اما فرصت‌های شغلی محدود و رقابتی را پیش روی داوطلبان قرار می‌دهد،
• فارغ التحصیلان می‌توانند در تلویزیون، سینما و تئاتر مشغول به فعالیت شوند و بسته به نوع پروژه و تعداد پروژه، درآمد متفاوتی کسب کنند،
• فعالیت‌‌ در این رشته نیازمند خلاقیت بالا، توانایی طراحی سه بعدی، دقت در جزئیات و مهارت کار تیمی است،
• افرادی که به فعالیت‌های عملی و هنری علاقه‌مند هستند و می‌توانند فشارکاری بالا و زمانبندی فشرده پروژه‌ها را به خوبی مدیریت کنند،‌ برای موفقیت در این رشته شانس بیشتری دارند.

بازار کار رشته طراحی صحنه در دنیا

رشته طراحی صحنه فرصت‌های شغلی گوناگونی را در حوزه فیلم، تلویزیون و تئاتر در عرصه جهانی پیش روی افراد قرار می‌دهد.

• یک طراح صحنه وظیفه دارد فضای بصری پروژه را خلق کند و با همکاری تیم، ایده‌ها را به مرحله طراحی و اجرا برساند،
• در فیلم و تلویزیون این نقش به عنوان طراح تولید شناخته می‌شود و در تئاتر به آن طراح صحنه می‌گویند،
• بازار کار این رشته در سطح جهانی در حال رشد و رونق است و کشورهایی مانند آلمان، انگلستان، آمریکا، استرالیا، ترکیه، ایتالیا و هند تقاضای بالایی در این زمینه دارند،
• هر چقدر که یک طراح صحنه نمونه کارهای قوی‌تر، تجربه‌های عملی بیشتر و مهارت‌های سه بعدی و شبکه سازی حرفه‌ای‌تر ارائه کند می‌تواند موقعیت‌های شغلی بسیار مناسبی را در سطح جهانی پیدا کرده و آینده حرفه‌ای خود را رقم بزند.

میزان حقوق و درآمد یک طراح صحنه چقدر است؟

میزان تجربه، تخصص، میزان مهارت در طراحی و توانایی انجام کار تیمی طراحان صحنه، به طور مستقیم روی میزان درآمد آنها تاثیرگذار است.

طبیعتاً یک طراح صحنه تازه کار حقوق کمی دریافت می‌کند؛ اما به مرور زمان و با کسب تجربه، میزان درآمد او نیز افزایش می‌یابد‌.

5 نمونه از تیپ های شخصیتی مناسب تحصیل در این رشته

در رشته طراحی صحنه موفقیت از آن کسانی می‌شود که از خلاقیت هنری، مهارت‌های عملی و توانایی تحلیل بصری برخوردارند. به طور کلی تیپ‌های شخصیتی مناسب این رشته عبارتند از:

1. افراد معمار و خلاق INFP

افراد با این تیپ شخصیتی خیال پرداز، خلاق و علاقه مند به بیان هنری هستند. آنها می‌توانند مفاهیم داستانی و ایده‌ها را به عناصر بصری صحنه تبدیل کنند و فضایی منحصر به فرد و احساسی خلق نمایند.

2. راهنمای ایده آل گرا INFJ

این افراد با دیدگاه آینده نگری و حساس به جزئیات، می‌توانند میان عناصر مختلف صحنه هماهنگی ایجاد کنند. افراد با این ویژگی برای طراحی نورپردازی و دکور بسیار مناسب هستند.

3. هنرمند و عمل گرا ISFP

افراد با این تیپ شخصیتی، هنرمند و عملی هستند. این افراد در کار با ابزار و مواد مهارت دارند و با در نظر گرفتن جزئیات زیبایی شناختی، می‌توانند طرح‌ها را به شکلی واقعی و ملموس به اجرا برسانند‌.

4. مبتکر خلاق ENTP

افراد ENTP ایده پرداز، خلاق و انعطاف پذیر هستند. آنها برای چیدمان صحنه و نورپردازی دکور راه حل‌های نوآورانه ارائه می‌دهند و صحنه های خاص و متمایز خلق می‌کنند.

5. تجربی و عملی ESTP

این افراد به دلیل مهارت‌های اجرایی قوی، می‌توانند به سرعت و با دقت طرح‌های صحنه را پیاده کنند. آنها در مدیریت فضای فیزیکی صحنه و حل مسائل عملی موفق ظاهر می‌شوند.

چه کسانی برای تحصیل در این رشته مناسب نیستند؟

افراد با این ویژگی‌های شخصیتی برای رشته طراحی صحنه مناسب نیستند.

• افرادی که نمی‌توانند ایده‌های نو ارائه دهند و خلاقیت محدودی دارند،
• افرادی که نمی‌توانند عناصر صحنه را هماهنگ کنند و به جزئیات توجه ندارند،
• افرادی که قادر به کار در پروژه‌های پیچیده و طولانی نیستند و صبر و تحمل کمی دارند،
• افرادی که نمی‌توانند طرح‌ها را به صورت واقعی و ملموس به اجرا برسانند و مهارت‌های عملی آنها ضعیف است،
• افرادی که توانایی برقراری ارتباط با دیگران را ندارند و نمی‌توانند در کارهای تیمی فعالیت کنند.

4 مورد از مزایای رشته طراحی صحنه

رشته طراحی صحنه مزایای گوناگونی دارد که هم جنبه‌های خلاقانه و هنری و هم جنبه‌های عملی و حرفه‌ای را در بر می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین مزیت‌های این رشته عبارتند از:

1. پرورش خلاقیت و بیان هنری

• دانشجویانی که در این رشته تحصیل می‌کنند می‌توانند صحنه‌های منحصر به فرد و فضاهای خاص خلق نمایند،
• همچنین می‌توانند مفاهیم داستانی و ایده‌ها را به زبان بصری بیان کنند.

2. تجربه عملی و مهارت‌های فنی

• دانشجویان این رشته آموزش‌های لازم ‌در حوزه ماکت سازی، چیدمان، نورپردازی و… را فرا می‌گیرند،
• همچنین می‌توانند طرح‌های خود را به شکل ملموس و واقعی پیاده کنند.

3. کار تیمی و تعامل حرفه‌ای

• رشته طراحی صحنه به برقراری ارتباط و همکاری نزدیک با طراح نور، بازیگران، کارگردانان و سایر اعضا نیازمند است،
• در نتیجه مهارت‌های افراد را در زمینه هماهنگی و ارتباطی تقویت می‌کند.

4. انعطاف پذیری شغلی

• فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند در تلویزیون، تئاتر، سینما، نمایشگاه‌ها، تبلیغات و حتی بازی‌های ویدیویی بسته به علاقه و مهارت خود مشغول به فعالیت شوند.

معایب طراحی صحنه کدامند؟

رشته طراحی صحنه اگرچه مزایای بسیار زیادی دارد اما مانند هر رشته دیگری با یک سری معایب و نقاط ضعف روبرو است که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.

چگونه یک طراح صحنه خوب شویم؟

برای تبدیل شدن به یک طراح صحنه خوب و حرفه‌ای همه چیز به خودتان بستگی دارد؛ اما به طور کلی می‌توان با استفاده از یک سری روش‌ها مسیر موفقیت در این عرصه را هموارتر کرد. این روش‌ها عبارتند از:

• تحقیق و مطالعه فراوان در رابطه با طراحی صحنه،
• استفاده از مشاوره و تجربه متخصصان در این زمینه،
• انجام تمرینات مداوم و کارهای عملی برای تقویت مهارت،
• شرکت در پروژه‌های کوچک و بزرگ برای تقویت خلاقیت و کسب تجربه‌های عملی.

دانشگاه خوب چه میزان در موفقیت افراد نقش دارد؟

دانشگاه در موفقیت شما نقش تسهیل کننده و تکمیل کننده دارد؛ اما تضمین کننده نیست. در نهایت موفقیت شما در این رشته یا سایر رشته‌ها،‌ در گرو تلاش ها و همت خودتان است‌.

• با این وجود یک دانشگاه خوب فرصت دست یابی به امکانات عملی مناسب، محیط آموزشی مطلوب و ارتباطات حرفه‌ای مناسب را برای شما فراهم می‌کند،
• همچنین فرصت مناسبی را جهت تعامل با دیگر دانشجویان و آشنایی با اساتید متخصص ایجاد نموده و برای آینده شما شبکه‌ای از ارتباطات مفید را تشکیل می‌دهد،
• این فضای تعاملی و شبکه ارتباطی مفید می‌تواند در دریافت تجربه عملی، یادگیری مهارت‌های بیشتر و پیدا کردن فرصت‌های شغلی مطلوب، تاثیرات قابل توجهی داشته باشد.

5 شخصیت از طراحان صحنه مشهور در ایران

در ادامه چند تن از طراحان صحنه برجسته ایران را که آثارشان در جشنواره‌ها و تولیدات هنری درخشش ویژه‌ای داشته معرفی خواهیم کرد.

1. عباس بلوندی
2. مجید میرفخرایی
3. امیرحسین اثباتی
4. آتوسا قلمفرسایی
5. کیوان ملک مطیعی

برای موفقیت در رشته طراحی صحنه از چه کسی مشاوره بگیریم؟

رشته طراحی صحنه تلفیقی از خلاقیت، هنر و مهارت بوده و عشق به تصویرسازی، توانایی درک احساسات و فضا، تلاش و پشتکار از لازمه های موفقیت در آن است. درخشش در این رشته تنها با دانش تئوری میسر نمی‌شود؛ بلکه به کار گروهی، تجربه عملی و نگاه هنرمندانه نیاز دارد.

این رشته با جایگاه هنری برجسته، بازار کار متنوع و امکان فعالیت در تئاتر، سینما و تلویزیون، مسیری پرچالش اما رضایت بخش را برای شما به ارمغان می‌آورد. چنانچه فارغ التحصیل این رشته هستید و یا تازه قدم در این مسیر گذاشته‌اید، برای دریافت مشاوره‌های تحصیلی و شغلی در حوزه طراحی صحنه و سایر گرایش‌های هنری، می‌توانید با آکادمی کسب و کار پاکراه ارتباط بگیرید.

مهندس ایمان پاکراه با سالها تجربه و دانش حرفه‌ای در حوزه مشاوره کسب و کار، به خوبی شما را در این زمینه راهنمایی خواهند کرد!