رشته صنایع دستی یکی از رشتههای اصیل و البته جذاب در حوزه هنر است و تلفیقی از فرهنگ، هنر و خلاقیت محسوب میشود. این رشته در حفظ سنتها، توسعه صنایع خلاق و انتقال میراث فرهنگی به آیندگان نقش مهمی دارد.
دانشجویانی که در این حوزه مشغول به تحصیل هستند، با نحوه طراحی، تولید و بازآفرینی آثار هنری آشنا میشوند و با این مهارتها میتوانند در حوزههای مختلف مشغول به کار شوند؛ اما بسیاری از فارغ التحصیلان صنایع دستی، هنوز نمیدانند چه فرصتهای شغلی در انتظارشان است و از کجا باید شروع به کار کنند؟
در این مطلب از آکادمی کسب و کار پاکراه به شما کمک میکنیم تا مسیر شغلی خود را پیدا کنید و در مسیر موفقیت با اطمینان گام بردارید.
- معرفی رشته صنایع دستی
- مقاطع تحصیلی و مدت زمان تحصیل در این رشته
- دروس و واحدهای دانشگاهی رشته صنایع دستی
- گرایشها و شاخههای رشته صنایع دستی در دانشگاه
- مهارتها و توانمندیهای لازم رشته صنایع دستی
- شرایط ورود به رشته صنایع دستی
- دانشگاههای برتر ارائهدهنده رشته صنایع دستی
- 7 فرصت شغلی رشته صنایع دستی
- بازار کار رشته صنایع دستی در ایران و خارج
- درآمد رشته صنایع دستی
- ۵ تیپ شخصیتی مناسب رشته صنایع دستی
- ۵ مورد از مزیتهای رشته صنایع دستی
- 4 مورد از معایب رشته صنایع دستی
- برای ورود به این رشته از چه کسی مشاوره بگیریم؟
معرفی رشته صنایع دستی
رشته صنایع دستی یکی از رشتههای ارزشمند فرهنگی و هنری بوده و پایه و اساس آن بر خلاقیت، مهارتهای سنتی و ذوق هنری بنا شده است.
- شکلگیری این رشته با هدف احیای هنرهای بومی و ملی، حفظ آنها و ایجاد فرصتهای شغلی مناسب در حوزه هنر و اقتصاد بوده است،
- دانشجویان در این رشته با تکنیکهای مختلفی مانند منبت کاری، سفالگری، بافت، خاتم کاری، قلم زنی، فلزکاری، چاپ سنتی و طراحی نقوش سنتی آشنا میشوند،
- فارغ التحصیلان میتوانند در طراحی و یا تولید آثار هنری، راهاندازی کارگاههای هنری، آموزش هنرهای سنتی و یا در زمینه صادرات و بازاریابی محصولات فرهنگی شروع به کار کنند،
- رشته صنایع دستی هنر و فرهنگ را پیوند میزند و نقش مهمی در رونق اقتصاد بومی و توسعه گردشگری فرهنگی کشور دارد.

مقاطع تحصیلی و مدت زمان تحصیل در رشته صنایع دستی
رشته صنایع دستی در کشور ما دارای مقاطع تحصیلی زیر است.
- مقطع تحصیلی کارشناسی: این مقطع حدود ۱۳۶ و احد ترکیبی از دروس عمومی، پایه، اصلی و تخصصی بوده و مدت تحصیل در آن حدود ۴ سال و به عبارتی ۸ ترم است،
- مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد: پس از گذراندن مقطع کارشناسی، دانشجویان میتوانند در صورت تمایل در گرایشهایی مانند هنر اسلامی، پژوهش هنر، مدیریت موزه، صنایع دستی، تاریخ هنر و… تحصیلات خود را ادامه دهند. این مقطع تحصیلی شامل ۴ ترم بوده و تحصیل در آن حدود ۲ سال طول میکشد.

دروس و واحدهای دانشگاهی رشته صنایع دستی
رشته صنایع دستی در مقطع کارشناسی حدود ۱۴۰ تا ۱۴۴ واحد درسی را شامل میشود که میتوان آنها را در چهار گروه اصلی دستهبندی کرد. در ادامه واحدهای دانشگاهی این رشته را بررسی میکنیم.
| نوع درس | تعداد واحد | نمونه دروس | هدف آموزشی |
| 1. دروس عمومی | ۲۲ تا ۲۴ واحد | زبان فارسی،معارف اسلامی، زبان خارجی، تربیت بدنی | پرورش فرهنگی و تقویت مهارتهای عمومی دانشجو |
| 2. دروس پایه | ۳۰ تا ۳۲ واحد | طراحی پایه، مبانی هنرهای تجسمی، آشنایی با هنر ایران و جهان، رنگ شناسی | شناخت مفاهیم اولیه طراحی و هنر |
| 3. دروس اصلی | ۲۴ تا ۲۶ واحد | مرمت آثار هنری، هندسه نقوش ایرانی، تحقیق در صنایع دستی، تاریخ صنایع دستی ایران | آشنا شدن ساختار، تاریخ و نظریههای صنایع دستی |
| 4. دروس تخصصی | ۵۵ تا ۵۸ واحد | کارگاه صنایع دستی ۱ تا ۹، پروژه نهایی، کارآموزی، طراحی نقش سنتی | آموزش مهارتهای عملی و خلاقیت در ساخت آثار |
| 5. دروس اختیاری | ۸ تا ۱۰ واحد | چاپ سنتی، خوشنویسی، مدیریت کارگاه هنری، حکمت هنر اسلامی | تقویت مهارتهای تکمیلی |
گرایشها و شاخههای رشته صنایع دستی در دانشگاه
دانشجویانی که در رشته صنایع دستی تحصیل میکنند بعد از فارغ التحصیلی میتوانند در یکی از گرایشهای زیر تخصص پیدا کنند.
| شاخه/ گرایش | توضیحات و ویژگیها |
| 1. بافتههای داری | یادگیری نحوه طراحی کردن و تولید قالی، زیلو و گلیم با دارهای سنتی و اجرای رنگ بندیهای سنتی و نقوش اصیل ایرانی |
| 2. دست بافی | یادگیری بافت پارچه و تولید شال، جاجیم و ترمه با ابزارهای سنتی |
| 3. سفالگری و سرامیک سازی | شکل دهی گل، کار با کوره و چرخ، لعابکاری و نقاشی روی سفال |
| 4. شیشهگری | ساخت آثار تزیینی و ظروف با شیشه، یادگیری مهارتهای دمیدن، حکاکی و نقاشی روی شیشه |
| 5. پوست و چرم | طراحی و ساخت کفش کیف و سایر محصولات تزیینی با کمک چرمهای طبیعی و دوخت سنتی |
| 6. معرق کاری و خاتم کاری | اجرای طرحهای تزیینی و هندسی با چوب، فلز و صدف |
| 7. میناکاری و قلم زنی روی فلز | حکاکی و نقاشی روی فلزات، برای خلق آثار تزیینی |
| 8. نگارگری و مینیاتور | طراحی و رنگ آمیزی تصاویر سنتی روی چوب، پارچه یا کاغذ |
| 9. چوب و هنرهای حجمی | ساخت مصنوعات چوبی و مجسمهها، اجرای حکاکی و حجم دهی |
| 10. پارچه و لباس سنتی | طراحی و دوخت لباسهای سنتی و تزیینات سنتی مانند گلابتون دوزی و سوزن دوزی |
مهارتها و توانمندیهای لازم برای موفقیت در رشته صنایع دستی؛ 9 مهارت کلیدی
برای موفقیت در رشته صنایع دستی، داشتن یک سری مهارتها و توانمندیها الزامی است. در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

1. مهارتهای فنی و عملی
افرادی که قصد دارند در رشته صنایع دستی موفق ظاهر شوند باید توانایی کار با مواد و ابزار سنتی را داشته باشند. همچنین بتوانند تکنیکهای تخصصی مانند سفالگری، شیشهگری، بافت و میناکاری را به بهترین شکل ممکن اجرا کنند.
2. خلاقیت و طراحی
افرادی در این حوزه موفق ظاهر میشوند که قابلیت ترکیببندی درست نقشها و خلق طرحهای نوآورانه را داشته باشند. همچنین میان فرمها و رنگها در آثار هنری هماهنگی ایحاد کنند.
3. تمرکز و دقت
افرادی که میخواهند در این رشته پیشرفت کنند باید از قدرت تمرکز بالایی برخوردار باشند و به جزئیات کارهای دستی ظریف، توجه و دقت ویژهای نشان دهند.
4. شناخت تاریخی و فرهنگی
موفقیت در این رشته تا حد زیادی نیازمند آشنایی افراد با ارزش فرهنگی، تاریخچه و سبکهای مختلف صنایع دستی ایرانی است.
5. توانایی تحلیل و پژوهش
افراد باید توانایی مطالعه و تحلیل سبکها و تکنیکهای مختلف را داشته باشند. همچنین بتوانند فرایند تولید آثار هنری را بهبود ببخشند.
6. مدیریت و حرفهگری
افرادی که تصمیم دارند در صنایع دستی پیشرفت کنند باید توانایی اداره کارگاههای هنری را داشته باشند. علاوه بر آن بتوانند پروژهها را مدیریت کنند و برای تولید آثار برنامهریزی نمایند.
7. مهارتهای ارتباطی و بازاریابی
موفقیت در این رشته تا حد زیادی به توانایی افراد در ارائه آثار، نحوه برقراری ارتباط با مخاطبان و توانایی آنها در فروش محصولات هنری بستگی دارد.
8. روحیه همکاری و گروهی
افراد باید بتوانند در پروژههای گروهی کار کنند و با دیگر هنرمندان و استادکاران ارتباطی موثر داشته باشند.
9. پشتکار و انگیزه
موفقیت در صنایع دستی نیازمند علاقمند بودن افراد به حفظ و احیای هنرهای سنتی است. همچنین استمرار و پشتکار در انجام پروژهها، از دیگر ملزومات موفقیت و درخشش در این رشته محسوب میشود.
شرایط ورود به رشته صنایع دستی؛ 4 شرط اصلی
رشته صنایع دستی از رشتههای گروه هنر است و برای ورود و پذیرش در آن باید از طریق آزمون هنر سازمان سنجش آموزش کشور اقدام کرد. افرادی که قصد دارند وارد این رشته شوند باید شرایط زیر را داشته باشند.
- مدرک تحصیلی: داوطلبان باید مدرک دیپلم از شاخههای نظری یا فنی و حرفهای داشته باشند،
- نوع پذیرش: پذیرش در این رشته از طریق کنکور سراسری هنر انجام میشود. در برخی مراکز برای پذیرش داوطلبان آزمون عملی یا مصاحبه تخصصی نیز برگزار میشود،
- مهارتها و استعداد فردی: علاقه به هنرهای فرهنگی و سنتی، صبر، دقت، پشتکار، توانایی در طراحی و ترسیم از دیگر شروط ورود به این رشته است،
- رتبه قبولی: رتبه لازم برای قبولی در این رشته به دانشگاه مدنظر بستگی دارد. در دانشگاههای دولتی رتبههای زیر ۸۰۰۰ در زیر گروه هنر پذیرش میشوند. در حالی که دانشگاههای آزاد یا غیرانتفاعی رتبههای بالاتر را نیز پذیرش میکنند.

دانشگاههای برتر ارائهدهنده رشته صنایع دستی
در ادامه برخی از دانشگاههای ارائه دهنده رشته صنایع دستی را همراه با مزیتها و ویژگیهای آموزشی هر کدام بررسی میکنیم.
| دانشگاه | مزیتها و ویژگیها |
| 1. دانشگاه هنر تهران | از دانشگاههای معتبر و قدیمی، دارای امکانات کارگاهی گسترده و اساتید متخصص |
| 2. دانشگاه هنر اصفهان | کارگاههای متنوع در حوزه چوب، سفال، بافت و فلز، موقعیت تاریخی و هنری، تمرکز بر هنرهای سنتی اصفهان |
| 3. دانشگاه هنر شیراز | تمرکز بر طراحی و احیای صنایع دستی بومی، فعال در آموزش هنرهای سنتی مناطق جنوب کشور |
| 4. دانشگاه سمنان | اساتید مجرب، کارگاههای مجهز، رویکرد پژوهش محور در رشته صنایع دستی |
| 5. دانشگاه مازندران | تمرکز بر هنرهای بومی منطقه، آموزش صنایع دستی شمال کشور |
| 6. دانشگاههای علمی کاربردی | ارائه گرایشهای مختلف، رویکرد مهارتی و آمادهسازی دانشجویان برای ورود به بازار کار |
7 فرصت شغلی رشته صنایع دستی
فارغ التحصیلان رشته صنایع دستی این فرصت را دارند که در حوزههای هنری، فرهنگی و اقتصادی مشغول به فعالیت شوند. مهمترین فرصتهای شغلی این رشته عبارتند از:

| عنوان شغل | توضیحات |
| 1. کارگاههای تولید صنایع دستی | فعالیت در تولید محصولات سنتی مانند شیشه، چوب، سفال، چرم و بافتههای دستی |
| 2. بازاریابی و فروش | عرضه و فروش محصولات صنایع دستی در بازارهای داخلی و خارجی |
| 3. طراحی و پژوهش | طراحی محصولات نوآورانه و تحقیق در احیای هنرهای سنتی |
| 4. فعالیت در مراکز فرهنگی و موزهها | کار به عنوان راهنما یا مدیر در موزهها و خانههای فرهنگ |
| 5. گردشگری فرهنگی | همکاری با تورها و برنامههای گردشگری برای معرفی صنایع دستی |
| 6. تدریس و آموزش | آموزش مهارتهای صنایع دستی در مدارس و آموزشگاهها |
| 7. تأسیس کسبوکار و کارآفرینی | ایجاد کارگاه یا برند مستقل در حوزه صنایع دستی |
| 8. سفالگری | ساخت ظروف و آثار تزئینی با گل رس |
| 9. جواهرسازی | طراحی و ساخت زیورآلات سنتی و مدرن |
| 10. صفحهبندی و گرافیک هنری | طراحی بصری کاتالوگها، بستهبندیها و آثار چاپی هنری |
| 11. چرمدوزی | تولید محصولات چرمی مانند کیف، کفش و کمربند |
| 12. حصیربافی | تولید وسایل تزئینی و کاربردی با الیاف طبیعی |
بازار کار رشته صنایع دستی در ایران و خارج
بازار کار رشته صنایع دستی در ایران، بازاری گرم و پر رونق است.
- فارغ التحصیلان رشته صنایع دستی در کشور میتوانند در حوزه تولید محصولات سنتی و فروش آنها فعالیت داشته باشند،
- دانشگاهها، کارگاههای آموزشی، مراکز گردشگری، فرهنگی و نمایشگاهها نیز فرصتهای شغلی متعددی را برای این افراد فراهم کرده اند،
- افراد میتوانند با برپایی فروشگاههای آنلاین، کارگاههای مستقل، برندینگ محصولات و یا شرکت در نمایشگاههای ملی، مسیر درآمدزایی خود را هموار کنند،
- شرکت در نمایشگاهها و فستیوالهای بینالمللی، صادرات آثار هنری، همکاری با مراکز فرهنگی و موزهها این فرصت را برای افراد فراهم میکند که در خارج از کشور نیز بازار کار مناسبی داشته باشند،
- صنایع دستی کشورمان به دلیل کیفیت و اصالت در خارج از کشور نیز بازار فروش مناسبی دارد،
- دانش آموختگان این رشته میتوانند با خلاقیت و مهارتهای هنری خود و همچنین افزایش اطلاعاتشان از اصول بازار بینالمللی، ضمن معرفی هنر سنتی ایران به کشورهای دیگر، درآمد خوبی از این راه کسب کنند.
درآمد رشته صنایع دستی
میزان درآمد فارغ التحصیلان رشته صنایع دستی با توجه به میزان تجربه، مهارت، نوع گرایش و نوع فعالیتهای آنها فرق میکند.
- افرادی که در کارگاههای تولیدی یا فروشگاهها مشغول به کار هستند درآمدی ثابت دارند،
- کارآفرینان مستقل با فروش آنلاین و یا صادر کردن محصولات خود میتوانند درآمدهای قابل توجهی در این مسیر به دست بیاورند،
- همچنین برگزاری کارگاههای آموزشی و تدریس، شرکت در فستیوالها، نمایشگاهها و یا فعالیت در بخش گردشگری فرهنگی نیز هر کدام درآمدهای مختلفی را ایجاد میکنند.

- فعالیت در یک کارگاه یا فروشگاه در ایران حدود ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان درآمد به دنبال دارد،
- یک کارآفرین با فروش آنلاین و صادرات میتواند ۴۰ تا ۶۰ میلیون تومان در ماه درآمد کسب کند،
- فروش آثار هنری و همکاری با برندها نیز ۳ تا ۱۰ هزار دلار در ماه درآمد ایجاد میکند.
۵ تیپ شخصیتی مناسب برای ورود به رشته صنایع دستی
برای موفقیت در رشته صنایع دستی، برخی ویژگیهای شخصیتی نقشی اساسی را دارند. تیپهای شخصیتی زیر با فعالیتهای هنری، فنی و آموزشی بیشترین تناسب را خواهند داشت.
- تیپ شخصیتی ISFP: افراد با احساس، خلاق و هنری که میتوانند آثار زیبا و منحصر به فرد خلق کنند،
- تیپ شخصیتی INTJ: افراد خلاق و برنامهریز که برای طراحی ایدههای نوین و سازماندهی پروژهها مناسب هستند،
- تیپ شخصیتی INFP: افراد خلاق و آرمانگرا که میتوانند آثار هنری با عمق احساسی و معنایی بسازند،
- تیپ شخصیتی ISTP: افرادی که مهارتهای بالایی در انجام فعالیتها و حل مسائل دارند،
- تیپ شخصیتی ESFP: افراد پر انرژی و هنری که توانایی و مهارت خلق آثار جذاب و اجرای نمایشگاهها را دارند.
۵ مورد از مزیتهای رشته صنایع دستی
آشنایی با مزیتهای این رشته برای افرادی که قصد ورود به این رشته و تحصیل در آن را دارند قطعاً میتواند بسیار کمک کننده باشد تا در نهایت تصمیمی درست بگیرند. از مزایای رشته صنایع دستی میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم.

- حفظ و احیای دوباره فرهنگ و هنر سنتی ایران
- امکان نوآوری و خلاقیت در طراحی و یا تولید کردن اثرهای هنری
- وجود فرصتهای شغلی گوناگون در حوزه آموزش، تولید و گردشگری
- قابلیت خود اشتغالی و برپایی کارگاه شخصی
- امکان ورود به بازارهای بینالمللی از طریق صادرات محصولات
4 مورد از معایب رشته صنایع دستی
برخی از معایب این رشته عبارتند از:
- نیاز به دقت و صبر بالا برای انجام کارهای حساس و ظریف
- رقابت شدید در برخی زمینهها و بازار کار محدود
- پایین بودن میزان درآمد در مراحل ابتدایی
- نیاز به سرمایه برای راهاندازی کارگاه یا خرید ابزار
برای ورود به شغلهای رشته صنایع دستی و موفقیت در این عرصه از چه کسی مشاوره بگیریم؟
رشته صنایع دستی تلفیقی از خلاقیت، هنر و مهارتهای فنی است که علاوه بر کمک به حفظ میراث فرهنگی ایران عزیزمان، فرصتهای شغلی گوناگونی را برای فارغ التحصیلان فراهم کرده است.
چنانچه در این رشته مشغول به تحصیل هستید یا تحصیلات خود را به پایان رسانده اما در انتخاب مسیر تحصیلی و ورود به بازار کار تردید دارید، میتوانید از مشاورین شغلی ما در آکادمی پاکراه کمک بگیرید. در این مجموعه با مدیریت مهندس پاکراه، تیمی از بهترین مشاورین شغلی حضور دارند و میتوانیم به خوبی راهگشای شما عزیزان باشیم!

روی دکمه «مشاوره آنلاین» کلیک کنید تا مهندس ایمان پاکراه و تیم آکادمی پاکراه بهصورت آنلاین و کاملاً رایگان راهنماییتان کنند.
مشاوره آنلاین