تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا برخی کسب و کارها با وجود ایده‌های خوب به سرانجام نمی‌رسند، در حالی که برخی دیگر با سرعتی باورنکردنی رشد می‌کنند؟ واقعیت این است موفقیت هر کسب و کار به توانایی آن در شناسایی و بهره برداری از فرصت‌ها بستگی دارد.
برای شناسایی این فرصت‌ها، به ابزاری ارزشمند به نام بیزینس کانواس (Business Model Canvas) نیاز خواهد بود.
در این مطلب از آکادمی کسب و کار پاکراه، به شما توضیح می‌دهیم که بوم مدل کسب و کار چیست و چطور باید آن را طراحی کرد؛ پس حتما تا انتها همراهمان بمانید و هر سوالی که داشتید، در بخش پرسش و پاسخ یا کامنت‌ها مطرح کنید تا به شما پاسخ دهیم!
بوم مدل کسب و کار چیست؟
بوم مدل کسب و کار یا همان بیزینس کانواس (Business Model Canvas)، یک ابزار بصری است که به کارآفرینان و مدیران کمک میکند تا مدل کسب و کار خود را به‌صورت ساده و قابل فهم ترسیم کنند.
این ابزار، توسط الکساندر استروالدر طراحی شده و خلاصه‌ای از مهمترین جنبه‌های کسب و کار شما را در 9 بلوک کلیدی ارائه میدهد.
هدف اصلی بیزینس کانواس، بصری سازی روابط بین بخش‌های مختلف کسب و کار و فهم آسان‌تر آن است.
مزایای استفاده از بوم مدل کسب و کار
استفاده از کانواس کسب و کار، مزایای متعددی برای کسبوکارها، چه در مراحل اولیه و چه در مراحل رشد دارد. این مزایا عبارتند از:
- یک دید کلی و یکپارچه از تمام ابعاد کسب و کار ارائه میدهد.
- ابزاری بصری و قابل فهم برای همه اعضای تیم است.
- این ابزار کمک میکند تا روی مهمترین بخش‌های کسب و کارتان متمرکز شوید و از حواس پرتی جلوگیری میکند.
- به کمک این ابزار، همیشه و در هر زمان، به راحتی می‌توان مدل کسب و کار را تغییر داد، آزمایش کرد و بهبود بخشید.
- بیزینس کانواس، بستر مناسبی برای بحث و تصمیم گیری گروهی در مورد مدل کسب و کارتان فراهم میکند.
- با استفاده از این ابزار، میتوانید نقاط ضعف را به موقع شناسایی کرده و به این ترتیب، ریسک‌ها را کاهش دهید.
اجزای بوم مدل کسب و کار (9 ستون در بیزینس کانواس)
هر مدل کسب و کار، صرف نظر از اینکه ابعاد آن چقدر است و در چه حوزه‌ای فعالیت میکند، از 9 عنصر مختلف تشکیل شده است و این 9 عنصر در بوم مدل کسب و کار به نمایش درمی‌آیند. در واقع ستون‌های بیزینس کانواس شامل این 9 بخش است:
1. بخش مشتریان (Customer Segments)
این قسمت، شامل مشتریان و گروه‌های مختلفی از جامعه است که از محصولات و خدمات کسب و کار مورد نظر، بهره مند خواهند شد.
بین مشتریان احتمالی هر کسب و کار، اهداف، علایق، نیازها و ویژگی‌های مشترکی وجود دارد.
اصلی‌ترین مشتریان اسنپ، افراد زیر هستند:
- مسافران افرادی که به دنبال روشی سریع و مقرون به صرفه برای سفر هستند.
- رانندگانی که ه به دنبال کسب درآمد با خودروی شخصی خود هستند.
- رستوران‌ها و فروشگاه‌هایی که می‌خواهند محصولات خود را به مشتریان برسانند.
2. ارزش پیشنهادی (Value Propositions)
این بخش، شامل محصولات، خدمات و ویژگی‌های خاصی است که برای رفع نیازها یا حل مشکلات مشتریان ارائه میشود.
هرچقدر این ارزش نسبت به رقبا برتری داشته باشد، بیشتر می‌تواند مشتریان را به سمت کسب و کار جذب کند.
ارزش‌های پیشنهادی دیجی کالا که باعث شده از دیگر رقبا چندین پله بالاتر باشد، عبارتند از:
- تنوع بسیار بالای کالا و دسترسی به میلیون‌ها محصول در دسته‌بندی‌های مختلف
- راحتی خرید
- امکان مقایسه قیمت و مشخصات و انتخاب آگاهانه برای مشتری
- ضمانت اصالت و بازگشت کالا
- ارسال سریع و مطمئن و تحویل کالا درب منزل
3. کانال‌ها (Channels)
منظور از کانال، راه‌ها و مسیرهایی است که از طریق آنها، محصول یا خدمات به دست مشتری می‌رسد. این کانال‌ها همچنین شامل روش‌های بازاریابی هم خواهد بود.
کافه بازار به عنوان یک فروشگاه اپلیکیشن، از کانال‌های زیر استفاده میکند:
- اپلیکیشن کافه بازار: پلتفرم اصلی برای دانلود اپلیکیشن و بازی
- وبسایت کافه بازار: برای معرفی اپلیکیشن‌ها و خدمات
- تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی و وبسایت‌ها: برای جذب کاربران جدید و معرفی محصولات به دیگران
4. تعامل با مشتری (Customer Relationships)
این بخش شامل نوع ارتباط و تعامل کسب و کار با مشتریان است. این تعامل می‌تواند به صورت خدمات پس از فروش، پشتیبانی، پاسخ به نظرات در شبکه‌های اجتماعی یا سایت و… باشد.
برند الوپیک برای ایجاد رابطه با مشتریان، از روش‌های زیر استفاده میکند:
- پشتیبانی آنلاین و تلفنی ۲۴ ساعته
- سیستم رتبه‌بندی و نظرات
- اطلاعیه‌های درون‌برنامه‌ای
5. جریان‌های درآمدی (Revenue Streams)
روش‌های کسب درآمد از هر بخش (مثل فروش مستقیم، حق اشتراک، تبلیغات و غیره) در این ستون از بیزینس کانواس قرار می‌گیرد.
جریان‌های درآمدی آپارات عبارتند از:
- تبلیغات: نمایش تبلیغات قبل، حین یا بعد از ویدئوها
- سرویس‌های پریمیوم: (مانند آپارات گیم) و ارائه امکانات ویژه با حق اشتراک
- حمایت مالی از تولیدکنندگان محتوا: سیستم‌هایی که امکان حمایت مستقیم کاربران از سازندگان را فراهم می‌کنند.
6. منابع کلیدی (Key Resources)
این قسمت شامل دارایی‌ها و منابع اصلی کسب و کار خواهد بود که برای ارائه ارزش پیشنهادی لازم هستند (مثل نیروی انسانی، تجهیزات، سرمایه، فناوری).
منابع کلیدی ماکسیم، عبارتند از:
- پلتفرم نرم‌افزاری: اپلیکیشن‌ها و سرورهای قوی
- رانندگان: نیروی انسانی اصلی
- سرمایه مالی: برای توسعه و بازاریابی
- الگوریتم‌های مسیریابی و قیمت گذاری: دانش فنی
7. فعالیت‌های کلیدی (Key Activities)
فعالیت‌ها و عملیات اصلی که کسبوکار برای ارائه ارزش و عملکرد صحیح باید انجام دهد، در این ستون از بیزینس کانواس قرار میگیرند.
فعالیت‌های کلیدی فیلیمو عبارتند از:
- تامین محتوا از طریق خرید لایسنس فیلم و سریال، یا تولید محتوای اختصاصی
- بازاریابی و تبلیغات
- توسعه و نگهداری پلتفرم
- مدیریت سرور و پهنای باند برای تضمین کیفیت پخش
8. شرکای کلیدی (Key Partnerships)
این قسمت شامل همکاری‌ها و شرکای کسب و کار است. وجود این افراد یا شرکت‌ها برای موفقیت کسب و کار، الزامی خواهد بود.
شرکای کلیدی اسنپ‌فود عبارتند از:
- رستوران‌ها و کافه‌ها برای تامین غذا و نوشیدنی
- پیک‌ها و رانندگان برای ارسال سفارشات
- پلتفرم‌های پرداخت الکترونیکی برای تسهیل تراکنش‌های مالی
- شرکت‌های تامین کننده فناوری برای توسعه زیرساخت
9. ساختار هزینه‌ها (Cost Structure)
هزینه‌های اصلی که هر کسب و کار برای فعالیت‌ها و منابع خود متحمل میشود، در این قسمت قرار میگیرند. شناخت این هزینه‌ها برای پایداری مالی، ضروری خواهد بود.
هزینه‌های اصلی برند دیوار به صورت زیر است:
- هزینه‌های سرور و زیرساخت فناوری
- هزینه‌های بازاریابی و تبلیغات
- حقوق و دستمزد کارکنان
- هزینه‌های مربوط به پشتیبانی و امنیت پلتفرم
نمونه‌هایی از کانواس کسب و کارهای موفق
در بخش زیر، میتوانید نمونه‌هایی از بیزینس کانواس برندهای معتبر ایرانی و خارجی را ببینید:
1. بوم مدل کسب و کار دیجی کالا
2. بوم مدل کسب و کار اسنپ
3. بوم مدل کسب و کار اوبر
4. بوم مدل کسب و کار آمازون
دانلود فایل خام بوم مدل کسب و کار
فرقی نمی‌کند که شما صاحب چه کسب و کاری هستید، در هر صورت میتوانید برای طراحی بوم مدل کسب و کار خود، از الگوهای آماده زیر استفاده کنید:
کافیست اجزای بیزینس کانواس خود را مشخص کرده و در این قالب قرار دهید. سپس آن را با تمام افراد ذی نفع به اشتراک بگذارید و برای تحلیل کسب و کار خود از آن استفاده کنید.
کاربردهای بیزینس کانواس
طراحی یک بوم کسب و کار، در موارد زیر کاربرد دارد:
- راه اندازی استارتاپ‌ها و تدوین اولیه مدل کسب و کار
- بهبود و بهینه سازی کسب و کارهای موجود با تکیه بر تحلیل وضعیت فعلی و یافتن فرصت‌های رشد یا اصلاح
- ارزیابی ایده‌های جدید قبل از سرمایه‌گذاری
- کمک به تیم‌های مدیریتی برای تدوین استراتژی‌های آینده
- تحلیل رقبا و شناسایی نقاط ضعف و قدرت آنها
نکات مهم در طراحی بوم مدل کسب و کار
برای طراحی یک بوم مدل کسب و کار دقیق، لازم است به نکات مهمی توجه داشته باشید که در این بخش، به این نکات اشاره خواهیم کرد.
- قبل از شروع طراحی، باید به طور کامل بازار هدف و رقبا را تحلیل کنید.
- به دنبال راه‌حل‌های جدید و غیرمعمول باشید تا از رقبا متمایز شوید.
- پیش از اجرای کامل مدل کسب و کار، آن را آزمایش کنید تا نقاط ضعف را شناسایی و اصلاح نمایید.
- در طراحی بوم مدل کسب و کار منعطف باشی و فراموش نکنید که شرایط بازار ممکن است تغییر کند؛ بنابراین شما باید توانایی تغییر و تطبیق با این شرایط را داشته باشید.
- تمام تلاش شما این باشد که تجربه‌ای مثبت و ماندگار برای مشتریان خود ایجاد کنید؛ زیرا این امر می‌تواند به وفاداری مشتریان منجر شود.
- داشتن تیمی متعهد با مهارت‌های متنوع برای اجرای مدل کسب و کار ضروری است.
- جمع آوری و تحلیل داده‌ها در طول فرآیند بسیار مهم است. این داده‌ها می‌توانند به شما در تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر کمک کنند.
برای طراحی کانواس کسب و کار از چه کسی مشاوره بگیریم؟
در این مطلب سعی کردیم به شما توضیح دهیم که بوم مدل کسب و کار چیست و چطور باید آن را طراحی کرد. در صورتی که همچنان سوالی در ذهنتان باقی مانده، برایمان کامنت بگذارید تا بلافاصله به شما پاسخ دهیم.
در پایان، لازم است این نکته را یادآور شویم که شما میتوانید برای طراحی کانواس کسب و کار خود، از خدمات مشاوره کسب و کار آکادمی پاکراه کمک گرفته و با متخصصین مجموعه ما مشورت کنید. ما بعد از بررسی کامل وضعیت کسب و کارتان، یک کانواس مناسب و حساب شده برایتان طراحی خواهیم کرد!
روی دکمه «مشاوره آنلاین» کلیک کنید تا مهندس ایمان پاکراه و تیم آکادمی پاکراه به‌صورت آنلاین و کاملاً رایگان راهنمایی‌تان کنند.
مشاوره آنلاین