مدل کسب و کار و طرح کسب و کار، دو ابزار ضروری برای راه‌اندازی و مدیریت تمام کسب‌وکارها هستند و اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند. مدل کسب و کار به نحوه‌ی ایجاد، توزیع و دریافت ارزش اشاره دارد، در حالی که طرح کسب و کار به‌عنوان نقشه‌ای جامع برای تحقق اهداف و استراتژی‌های یک سازمان عمل می‌کند.
در این مقاله از آکادمی کسب و کار پاکراه، به بررسی دقیق این دو مفهوم و تفاوت مدل کسب و کار و طرح کسب و کار خواهیم پرداخت. اگر شما هم به دنبال درک عمیق‌تری از این دو مفهوم هستید و می‌خواهید بدانید که کدام یک برای شما مهم‌تر است، با ما همراه باشید!
همراهان عزیز، اگر در حین مطالعه این مطلب سوالی داشتید، حتما در بخش پرسش و پاسخ یا کامنت‌ها مطرح کنید تا به شما پاسخ دهیم!
مدل کسب و کار چیست؟
مدل کسب و کار (Business Model) به شیوه‌ای اشاره دارد که یک شرکت ارزش را ایجاد می‌کند، ارائه می‌دهد و از آن بهره‌برداری می‌کند.
این مدل با ارائه یک تعریف واضح از کسب و کار، به ذینفعان کمک می‌کند تا استراتژی و عملیات شرکت را درک کنند.
اهمیت مدل کسب و کار
- مدل کسب و کار به عنوان نقشه راه یک سازمان، اهمیت زیادی در تعیین نحوه ایجاد، ارائه و بهره‌برداری از ارزش دارد.
- این مدل به کسب و کارها کمک می‌کند تا نیازهای مشتریان را شناسایی کرده و راه‌های موثری برای پاسخ به آنها پیدا کنند.
- همچنین می‌تواند به مدیریت ریسک، بهینه‌سازی فرآیندها و تصمیم‌گیری استراتژیک کمک کند.
- در نتیجه، داشتن یک مدل کسب و کار قوی نه تنها به جذب سرمایه‌گذاران و تامین مالی کمک می‌کند، بلکه پایه‌گذار موفقیت و رشد پایدار سازمان نیز می‌باشد.
اجزای مدل کسب و کار
یک مدل کسب و کار استاندارد، شامل اجزای کلیدی زیر است:
- ارزش پیشنهادی: ارزش منحصر به فردی که به مشتریان ارائه می‌شود.
- بخش‌های مشتری: گروه‌های مختلفی که کسب و کار قصد خدمت به آنها را دارد.
- کانال‌ها: روش‌های ارائه ارزش پیشنهادی به مشتریان
- ارتباط با مشتری: نوع رابطه‌ای که کسب و کار با مشتریان برقرار می‌کند.
- جریان‌های درآمدی: منابع درآمد
- منابع کلیدی: دارایی‌های مورد نیاز برای ارائه ارزش پیشنهادی
- فعالیت‌های کلیدی: اقدامات ضروری مورد نیاز برای عملکرد موفقیت‌آمیز
- شرکای کلیدی: تمام شرکا و افراد ذی نفع که با کسب و کار همکاری دارند.
- ساختار هزینه: تمام هزینه‌های لازم برای اداره کسب و کار
طرح کسب و کار چیست؟
طرح کسب و کار (Business Plan) یک سند جامع است که جزئیات دقیقی از اهداف، استراتژی‌ها و برنامه‌های یک کسب و کار را ارائه می‌دهد.
این طرح به عنوان نقشه راه کسب و کار عمل می‌کند و عملیات، برنامه‌ریزی مالی و تلاش‌های بازاریابی آن را هدایت خواهد کرد.
- بیزینس مدل به شما می‌گوید مشتریان شما چه کسانی هستند، چه محصولاتی ارائه می‌دهید، چگونه درآمد کسب می‌کنید و چه منابعی نیاز دارید.
- بیزنس پلن نقشه دقیق نحوه اجرای کافه، از خرید تجهیزات تا تبلیغات و پیش‌بینی مالی را به شما ارائه خواهد داد.
اهمیت طرح کسب و کار
داشتن طرح کسب و کار برای کسب و کارها بسیار مهم است؛ زیرا:
- به کارآفرینان کمک می‌کند تا افکار خود را سازماندهی کنند، اهداف روشنی تعیین کرده و چالش‌های بالقوه را شناسایی نمایند.
- سرمایه‌گذاران هم معمولا قبل از تامین بودجه، برای ارزیابی کسب و کار و اینکه آیا ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا خیر، به یک طرح کسب و کار نیاز دارند.
اجزای یک طرح کسب و کار
هر طرح کسب و کار از عناصر کلیدی زیر تشکیل می‌شود:
- خلاصه اجرایی شامل ماموریت و اهداف شرکت
- شرح شرکت
- تجزیه و تحلیل بازار
- اطلاعاتی در مورد ساختار کسب و کار و تیم
- استراتژی بازاریابی و فروش
- شرح محصولات یا خدمات ارائه شده
- جزییات مربوط به درخواست تأمین مالی (در صورت نیاز)
- پیش‌بینی‌های مالی شامل پیش‌بینی درآمد، هزینه‌ها و سودآوری
این اجزا، دیدگاه جامعی از کسب و کار و پتانسیل موفقیت آن ارائه می‌دهند.
تفاوت طرح کسب و کار و مدل کسب و کار چیست؟
بسیاری از افراد، بیزینس پلن و بیزینس مدل را با هم یکی دانسته یا این دو را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند؛ این در حالی است که هر کدام، اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند.
در این بخش، تفاوت مدل کسب و کار و طرح کسب و کار را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار خواهیم داد.
| موضوع | مدل کسب‌وکار | طرح کسب‌وکار |
| 1. هدف | نمایش نحوه سودآوری و ایجاد ارزش برای مشتریان | نقشه راه اجرای مدل کسب‌وکار با تمرکز بر عملیات، مالی و بازاریابی |
| 2. تمرکز | تولید درآمد و ارزش پیشنهادی متمایز | جزئیات عملیاتی و مالی برای اداره کسب‌وکار |
| 3. جزئیات | خلاصه و بصری | مفصل و دارای اطلاعات دقیق |
| 4. بازه زمانی | از آغاز کسب‌وکار و با دید بلندمدت اما قابل بروزرسانی | پویا، قابل بروزرسانی |
| 5. مخاطب | داخلی (بنیان‌گذاران، تیم مدیریت، مشاوران) | داخلی و خارجی (سرمایه‌گذاران، شرکا، تیم‌ها) |
1. هدف (Purpose)
- مدل کسب و کار، چگونگی سودآوری کسب و کار را مشخص می‌کند. این مدل بر منطق پشت عملیات، از جمله نحوه ارائه ارزش به مشتریان و ایجاد جریان‌های درآمدی، تمرکز دارد.
- در مقابل، طرح کسب و کار، یک نقشه راه دقیق برای اجرای مدل کسب و کار است که ایده کسب و کار شما را به واقعیت تبدیل می‌کند.
- یک طرح کسب و کار شامل استراتژی‌های عملیاتی، پیش‌بینی‌های مالی و برنامه‌های بازاریابی برای دستیابی به اهداف تعریف شده است.
2. تمرکز (Focus)
- مدل کسب‌وکار بر چگونگی تولید درآمد و ایجاد ارزش پیشنهادی متمرکز است که نیازهای مشتریان هدف را برآورده کرده و کسب‌وکار را متمایز می‌کند.
- طرح کسب‌وکار به جزئیات عملیاتی و مالی می‌پردازد تا کسب‌وکار به صورت روان و موفق اداره شود.
3. نوع و میزان جزئیات (Type and level of detail)
- مدل کسب‌وکار یک نمایش بصری مختصر بوده و تا افراد در یک نگاه با تمام کلیات مهم آشنا شوند.
- طرح کسب‌وکار بسیار مفصل‌تر است و شامل جزییات دقیق‌تری خواهد بود.
4. بازه زمانی (Timeframe)
- مدل کسب‌وکار از ابتدا شروع شده و پایه‌ای برای عملیات اولیه و چشم‌انداز بلندمدت است.
- طرح کسب‌وکار یک سند پویا بوده که در طول زمان به‌روزرسانی شده و کسب‌وکار را در مراحل مختلف هدایت می‌کند.
5. مخاطب (Audience)
- مدل کسب‌وکار برای استفاده داخلی توسط بنیان‌گذاران، تیم مدیریت و مشاوران کاربرد دارد.
- طرح کسب‌وکار برای هر دو گروه داخلی و خارجی از جمله سرمایه‌گذاران، شرکا، و تیم‌های مختلف تهیه می‌شود.
کاربرد استراتژیک مدل کسب و کار و طرح کسب و کار: به کدام یک نیاز داریم؟
پاسخ به این سوال، به هدف کسب و کار شما و مرحله‌ای که در آن قرار دارید، بستگی خواهد داشت.
چه زمانی از مدل کسب و کار استفاده کنیم؟
استفاده از مدل کسب و کار در مراحل اولیه یک کسب و کار مناسب‌تر است. این مدل به شما کمک می‌کند تا به‌صورت ساده و شفاف مشخص کنید:
- چگونه ارزش ایجاد می‌کنید؛
- چگونه آن را به مشتری ارائه می‌دهید؛
- و چگونه از آن کسب درآمد می‌کنید.
مزیت مهم بیزینس مدل، انعطاف‌پذیری آن است. می‌توانید با توجه به بازخورد بازار، به سرعت تغییراتی ایجاد کرده و استراتژی‌های مختلف را آزمایش کنید.
چه زمانی از یک طرح کسب و کار استفاده کنیم؟
بیزینس پلن در واقع یک نقشه راه جامع برای اجرای مدل کسب و کار شما ارائه می‌دهد. از طرح کسب و کار برای ارائه تجزیه و تحلیل کاملی از کسب و کار خود به سرمایه‌گذاران یا وام دهندگان استفاده کنید.
در واقع به هر دو نیاز دارید!
- ابتدا با بیزینس مدل شروع کنید تا تصویری کلی از نحوه عملکرد کسب و کارتان داشته باشید و ایده‌های خود را آزمایش و اعتبارسنجی نمایید.
- سپس با تهیه بیزینس پلن، مسیر اجرایی، منابع موردنیاز و استراتژی توسعه را مشخص کنید.
برای طراحی بیزینس پلن و بیزینس مدل از چه کسی مشاوره بگیریم؟
در این مطلب سعی کردیم تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن را به زبانی ساده و روان به شما توضیح دهیم. همانطور که متوجه شدید، هر دو ابزار برای پیشرفت و موفقیت کسب و کارتان الزامی خواهند بود.
در صورتی که برای طراحی این ابزارها و الگوهای بصری و شروع یا توسعه کسب و کارتان نیاز به کمک دارید، می‌توانید از خدمات مشاوره کسب و کار آکادمی پاکراه بهره ببرید. کارشناسان ما به خوبی شما را در این زمینه راهنمایی خواهند کرد!
روی دکمه «مشاوره آنلاین» کلیک کنید تا مهندس ایمان پاکراه و تیم آکادمی پاکراه به‌صورت آنلاین و کاملاً رایگان راهنمایی‌تان کنند.
مشاوره آنلاین