تست هوش رِیوَن (Raven IQ Test)

سنجش هوش و ضریب هوشی افراد از جنبه‌های مختلفی حائز اهمیت است. برای انجام این کار از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. استفاده از آزمون‌های هوش، یکی از رایج‌ترین روش‌های سنجش ضریب هوشی افراد به شمار می‌رود. در حال حاضر، آزمون‌های بسیار زیادی برای سنجش ضریب هوشی افراد طراحی و اجرا شده‌اند که از کارایی بالایی نیز برخوردارند.

تست هوش رِیوَن (Raven IQ Test)، یکی از معتبرترین و پرکاربردترین آزمون‌هایی است که در این زمینه مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این تست برای سنجش توانمندی‌هایی نظیر استدلال‌های غیرکلامی و انتزاعی و عملکرد شناختی افراد استفاده می‌شود.

در این مقاله از آکادمی کسب و کار پاکراه به بررسی جامع و کامل تست هوش ریون خواهیم پرداخت؛ بنابراین، اگر به دنبال اطلاعات دقیقی درباره این تست هوش معتبر هستید، پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

تست هوش ریون چیست؟

آزمون یا تست هوش ریون یکی از آزمون‌های معتبر جهانی برای سنجش هوش غیرکلامی افراد به شمار می‌آید. برخی از افراد این تست را با نام ماتریس‌های پیش‌رونده ریون (Ravens Progressive Matrices) نیز می‌شناسند. این تست برای سنین مختلف طراحی شده است و افراد بالای 5 سال می‌توانند در آن شرکت کنند.

نام تست ریون از نام طراح و سازنده آن گرفته شده است. جان سی ریون (John C. Raven) این تست را در سال 1936 میلادی طراحی کرد، اما انتشار آن دو سال به طول انجامید و برای اولین بار در سال 1938 میلادی منتشر شد.

در تست ریون، ضریب هوشی افراد با استفاده از مجموعه‌ای از سوالات تصویری سنجیده می‌شود. با توجه به نوع سوالات این آزمون، موانعی (مانند موانع زبانی، فرهنگی و مذهبی) که در برخی از آزمون‌های روان‌شناسی وجود دارند، رفع می‌شوند و هر فردی به‌راحتی می‌تواند در این آزمون شرکت کند. هدف اصلی آزمون ریون، سنجش هوش غیرکلامی یا مهارت‌های شناختی افراد است.

تست ریون چند سوال دارد؟

تست هوش ریون انواع مختلفی دارد که شرایط آن‌ها نیز از لحاظ تعداد سوالات و زمان آزمون با یکدیگر متفاوت بوده که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. اما آزمون‌ استاندارد ریون در حالت کلی دارای 60 سوال تصویری است. ترتیب این سوال‌ها از آسان به سخت بوده و برای پاسخ دادن به آن‌ها، 45 دقیقه زمان تعیین شده است.

سوال‌های تست ریون به‌صورت ماتریس‌های ۲*۲، ۳*۳، ۴*۴ و ۶*۶ هستند که پاسخ آن‌ها را باید از بین 6 تا 8 گزینه موجود انتخاب کرد.

انواع تست ریون کدام‌اند؟

تست ماتریس‌‌های پیش‌رونده یا تست هوش ریون، سه نوع منحصربه‌فرد دارد که برای سنجش توانایی‌های مختلف افراد در سنین متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

1. ماتریس‌های پیش‌رونده رنگی (Colored Progressive Matrices)،
2. ماتریس‌های پیش‌رونده استاندارد (Standard Progressive Matrices)
3. ماتریس‌های پیش‌رونده پیشرفته (Advanced Progressive Matrices) سه نوع مختلف این تست هستند.

1. ماتریس‌های پیش‌رونده استاندارد

ماتریس‌های پیش‌رونده استاندارد که به اختصار RSPM نیز نامیده می‌شوند، آزمون اصلی تست ریون به شمار می‌روند که در سال 1938 میلادی منتشر شده‌اند. سوالات این تست از پنج مجموعه سوال A-E تشکیل شده است که هر کدام از آن‌ها نیز 12 سوال جداگانه دارند (60 سوال). ترتیب چینش سوالات از آسان به سخت بوده و برای پاسخ دادن به آن‌ها باید از توانایی شناختی بالایی برخوردار باشید. این سوالات با رنگ مشکی و پس‌زمینه سفید طراحی شده‌اند.

ماتریس‌های پیش‌رونده استاندارد برای سنجش ضریب هوشی کودکان 6 تا 16 سال، افراد مسن و افرادی که دارای اختلال یادگیری هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

2. ماتریس‌های پیش‌رونده پیشرفته

ماتریس‌های پیش‌رونده پیشرفته یا RAPM ها، دیگر نوع تست هوش ریون هستند که از 48 سوال تشکیل شده‌اند. این آزمون دارای دو مجموعه سوال 12تایی و 36تایی می‌باشد که به صورت سیاه‌وسفید طراحی شده‌اند.

روند چینش سوالات این آزمون نیز از آسان به سخت بوده و برای افراد بزرگسال و نوجوانانی که از سطح هوش بالایی برخوردارند استفاده می‌شود. افراد شرکت‌کننده در این آزمون، بین 40 تا 60 دقیقه برای پاسخگویی به آن فرصت دارند.

3. ماتریس‌های پیش‌رونده رنگی

ماتریس‌های پیش‌رونده رنگی، ساده‌ترین نوع ماتریس‌های پیش‌رونده ریون هستند. این ماتریس‌ها که به اختصار با RCPM نیز نمایش داده می‌شوند، برای سنجش ضریب هوشی کودکان 5 تا 11 سال، افراد مسن و اشخاصی که دارای اختلال‌ ذهنی و جسمی هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ماتریس‌های پیش‌رونده رنگی، مجموعه سوالات A و B ماتریس‌های پیش‌رونده استاندارد را شامل می‌شوند که برای جذابیت بیشتر به‌صورت رنگی (به جزء چند سوال آخر مجموعه B) طراحی شده‌اند. این تست شامل 36 سوال بوده که برای پاسخگویی به آن‌های بین 15 تا 30 دقیقه زمان تعیین شده است.

تست ریون چه چیزی را تعیین می‌کند؟

همان‌طور که پیش از این نیز گفته شد، از این تست برای تعیین توانمندی درک شناختی و ضریب هوشی افراد استفاده می‌شود؛ بنابراین بر اساس نمراتی که از این تست به دست می‌آید می‌توان توانمندی افراد را در موارد زیر تعیین کرد.

1. جزئی‌نگری و دقت به جزئیات؛
2. توانایی حل مسئله؛
3. درک استدلال‌های مفهومی؛
4. توانایی انجام تجزیه و تحلیل؛
5. توانایی پردازش و درک اطلاعات؛
6. میزان توانمندی در هوش شناختی؛
7. توانمندی در دسته‌بندی و ترتیب‌گذاری؛
8. توانمندی‌های دیداری.

تست ریون چه کاربردی دارد؟

تعیین ضریب هوشی افراد می‌تواند یک عامل موثر و کمک‌کننده در انتخاب‌های فردی و شغلی آن‌ها به شمار رود؛ بنابراین می‌توان از این تست برای موارد مختلفی استفاده کرد. درواقع، از تست ریون می‌توان برای تعیین توانمندی‌ها و ضریب هوشی افراد برای فعالیت‌های مختلف استفاده کرد. بر این اساس می‌توان کاربردهای این تست را به‌صورت زیر برشمرد:

1. بررسی و تعیین میزان هوش منطقی و تجسمی افراد؛
2. انجام پژوهش‌ و مطالعات علمی؛
3. استخدام و بکارگیری افراد در موقعیت‌های شغلی؛
4. انتخاب رشته و مشاوره تحصیلی؛
5. سنجش و افزایش توانمندی‌های شناختی فردی.

مزایا و معایب تست هوش ریون

تست هوش یا ماتریس‌های پیش‌رونده ریون مانند هر کار دیگری از مزایا و معایب خاص خود برخوردار است. مزایا و معایب این تست را می‌توان به‌صورت زیر برشمرد:

مزایا

1. رفع موانع زبانی و فرهنگی در تعیین ضریب هوشی و توانمندی شناختی افراد؛
2. افراد مختلف (باسواد، بی‌سواد، سالم، دارای مشکلات ذهنی و فیزیکی و …) می‌توانند در این تست شرکت کنند؛
3. نیاز به هزینه زیادی ندارد؛
4. شرایط افراد آزمون‌دهنده در تفسیر نمرات آن بی‌تاثیر است؛ یعنی آنکه نمرات کسب‌شده توسط افراد مختلف از تفسیر یکسانی برخوردارند. به طور مثال، اگر یک فرد دارای اختلالات ذهنی در تست ریون نمره 100 را کسب کند و یک فرد سالم نیز همین نمره را کسب کند، هر دو فرد از ضریب هوشی یکسانی برخوردارند.

معایب

اگرچه تست ریون ویژگی‌ها و توانمندی‌های مختلف افراد را می‌سنجد، اما برخی از روان‌شناسان معتقدند که این تست بعضی از توانمندی‌های افراد را نادیده گرفته و توانایی سنجش آن‌ها را ندارد. علاوه بر این، برخی از روان‌شناسان معتقدند که هوش عمومی وجود ندارد. درواقع آن‌ها بر این موضوع تاکید دارند که تست‌های سنجش هوش، تنها توانمندی‌هایی را اندازه‌گیری می‌کنند که قابل دستیابی یا اکتسابی هستند و توانایی‌های ذاتی مانند مصمم بودن و کنجکاو بودن را نمی‌توانند بسنجند.

تفسیر تست ریون

امتیاز یا نمره 160، بیشترین امتیازی است که افراد می‌توانند در تست هوش ریون کسب کنند. نتایج مطالعات نشان داده است که بیشتر افراد نمراتی بین 85 تا 115 را کسب می‌کنند. اما برای تفسیر تست ریون، نمرات آن را رده‌بندی کرده و بر اساس این نمرات میزان هوش افراد را می‌سنجند.

1. نمرات بالاتر از 131

همان‌طور که گفته شد بالاترین نمره قابل دستیابی در این آزمون 160 است، اما در رده‌بندی نمرات، افرادی که نمراتشان بین 131 تا 160 است را در یک گروه قرار داده و به آن‌ها نابغه می‌گویند. آمارها نشان می‌دهد که 2.2 درصد از جمعیت جهان توانایی کسب نمرات بالاتر از 131 را دارند.

2. نمرات بین 121 تا 130

افرادی که نمرات تست ریون آن‌ها بین 121 تا 130 می‌باشد را بااستعداد می‌گویند. این افراد توانایی پاسخ به هر سه سطح سوالات (آسان، متوسط و سخت) را دارند.

3. نمرات بین 111 تا 120

افرادی که دارای استعداد خوبی هستند، نمراتشان در این دسته قرار می‌گیرند. درواقع آن‌ها سوالات آسان و متوسط را بدون هیچ دشواری پاسخ می‌دهند. علاوه بر این، آن‌های توانایی پاسخ به برخی از سوالات سطح سخت را نیز دارند.

4. نمرات بین 90 تا 110

این سطح یا رده از نمرات را به‌عنوان سطح هوش متوسط تعریف می‌کنند. درواقع بیش از 50 درصد افراد شرکت‌کننده در این آزمون توانایی کسب این نمرات را دارند.

5. نمرات بین 80 تا 89

افرادی که نمراتشان در این محدوده قرار می‌گیرد، سوالات سطح آسان را بدون هیچگونه مشکلی حل می‌کنند. اما برای پاسخ به سوالات سطح متوسط از تمرکز کافی برخوردار نبوده و معمولا با بی‌دقتی پاسخ اشتباه می‌دهند. این افراد پاسخ‌دهی به سوالات سطح دشوار را یا نادیده گرفته، یا زمان زیادی را برای آن‌ها صرف می‌کنند.

6. نمرات بین 66 تا 79

نمرات افراد در این سطح نشان می‌دهد که آن‌ها در قدرت توجه، حافظه و استدلال با مشکل روبه‌رو هستند و توانایی حل مسائل منطقی و ریاضی را ندارند. اما این افراد توانایی انجام امور روزانه و زندگی شخصی خود را داشته و می‌توانند به‌صورت مستقل زندگی کنند.

7. امتیاز 65 و کمتر از آن

افرادی که امتیازی کمتر از 65 کسب می‌کنند، از ضریب هوشی پایین و عقب‌ماندگی ذهنی برخوردارند. این افراد توانایی انجام امور شخصی و زندگی روزمره خود را ندارند. درواقع آن‌ها نمی‌توانند به تنهایی و مستقل زندگی کنند.

چه نکاتی را در تست هوش ریون باید رعایت کرد؟

مانند هر آزمون دیگری برای انجام این تست به یک محیط آرام نیاز است تا بتوان با تمرکز کافی به سوالات پاسخ داد. علاوه بر این، افراد باید زمانی را برای انجام تست ریون انتخاب کنند که از لحاظ روحی، روانی و فیزیکی در شرایط پایداری هستند و به طور کامل با شرایط این تست آشنا باشند.

اگرچه نتایج این تست میزان ضریب هوشی افراد را تعیین می‌کند، اما ملاک قطعی برای موفقیت افراد به شمار نمی‌رود؛ بنابراین، اگر افراد در این آزمون نمرات بالایی را کسب نکردند، نباید ناامید شوند؛ زیرا افراد بسیاری بوده‌اند که با داشتن ضریب هوشی نرمال و معمولی کارهای خارق‌العاده‌ای را انجام داده‌اند. به‌عنوان‌مثال، نمره ضریب هوشی جیمز واتسون که به‌عنوان کاشف DNA شناخته می‌شود، 115 بوده است. واتسون مصمم بودن و کنجکاوی را به عنوان دلایل این موفقیت معرفی می‌کند.

نتیجه گیری و سخن آخر

تست هوش ریون به عنوان یکی از معتبرترین ابزارهای سنجش هوش غیرکلامی، نقش مهمی در ارزیابی توانایی‌های شناختی افراد ایفا می‌کند. این آزمون با تمرکز بر استدلال‌های تصویری و انتزاعی، توانایی‌های مختلفی مانند حل مسئله، تجزیه و تحلیل، و درک مفاهیم را ارزیابی می‌کند. نتایج حاصل از این تست می‌توانند در زمینه‌های مختلفی از جمله آموزش، روانشناسی، و استخدام به کار گرفته شوند.

اگرچه تست هوش ریون یک ابزار قدرتمند برای سنجش هوش است، اما نباید آن را به عنوان تنها معیار موفقیت در نظر گرفت. عوامل دیگری مانند تلاش، پشتکار، خلاقیت، و هوش هیجانی نیز نقش مهمی در موفقیت افراد ایفا می‌کنند. بنابراین، نتیجه این تست باید در کنار سایر عوامل مورد بررسی قرار گیرد.