سلف کوچینگ در کسب‌ و کار چیست؟

همه ما به این مسئله باور داریم که هر شخص می‌تواند مسیر موفقیت خود را هموار کند. گاهی تمام این اقدامات توسط خود فرد انجام می‌شود و گاهی بخشی از این مسیر به افراد راهنما واگذار می‌شود. مسئله کوچینگ و سلف کوچینگ هم دقیقا همینطور است. در واقع سلف کوچینگ “Self Coaching” یعنی با کسب دانش کوچینگ، فرد به تنهایی به کوچینگ و راهنمایی خود بپردازد و مسیر موفقیت را طی کند.

اگر شما هم قصد دارید تا در خصوص سلف کوچینگ در کسب‌ و کار اطلاعات بیش‌تری کسب کنید، تا انتهای این مطلب از آکادمی کسب و کار پاکراه همراه ما باشید. در این مطلب، تمام سوالات شما در این خصوص را پاسخ خواهیم داد و حتی اگر سوال یا ابهامی در ذهنتان باقی ماند هم کافیست در قسمت انتهایی همین صفحه، برایمان کامنت بگذارید تا بلافاصله پاسخگوی شما باشیم.

منظور از سلف کوچینگ (Self Coaching) چیست؟

سلف کوچینگ یا خود مربی‌گری فرایندی است که در آن فرد، نقش مربی (coach) خودش را بر عهده می‌گیرد تا مسیر رشد شخصی و حرفه‌ای خود را آگاهانه هدایت کند. در این رویکرد، به جای تکیه بر یک کوچ یا مشاور بیرونی، فرد با استفاده از مهارت‌های خود بر ذهن، احساسات و رفتارهای خود نظارت می‌کند تا به نتایج مطلوب برسد.

به بیان ساده‌تر، سلف کوچینگ یعنی توانایی فکر کردن مانند یک مربی برای خود!

اصول و قواعد سلف کوچینگ 

مهمترین قواعد و اصول در سلف کوچینگ عبارتند از:

1. خودآگاهی (Self-Awareness)

پایه و اساس سلف کوچینگ، شناخت دقیق از خود است. فرد باید از ارزش‌ها، باورها، نقاط قوت و ضعف، الگوهای رفتاری و احساسات خود آگاه باشد. بدون خودآگاهی، هیچ تغییری پایدار نخواهد بود.

2. تعیین اهداف روشن و قابل اندازه‌گیری (Goal Setting)

سلف کوچینگ زمانی معنا پیدا می‌کند که اهداف شخصی و حرفه‌ای مشخص و قابل سنجش باشند. هدف باید SMART باشد:

• S: مشخص (Specific)
• M: قابل اندازه‌گیری (Measurable)
• A: قابل دستیابی (Achievable)
• R: مرتبط با ارزش‌ها (Relevant)
• T: دارای زمان‌بندی (Time-bound)

3. مسئولیت‌پذیری شخصی (Accountability)

در سلف کوچینگ، فرد مسئول تمام تصمیم‌ها و نتایج خود است. سرزنش دیگران یا شرایط بیرونی جایی در این فرآیند ندارد. در نهایت هم همین مسئولیت‌پذیری باعث رشد واقعی می‌شود.

4. بازتاب و ارزیابی مستمر (Reflection & Feedback)

یکی از قواعد کلیدی سلف کوچینگ، توقف‌های منظم برای بازنگری در عملکرد و افکار است. فرد باید مرتب از خودش بپرسد:

• چه کاری خوب پیش رفت؟
• چه چیزی نیاز به بهبود دارد؟
• چه درسی از این تجربه گرفتم؟

5. یادگیری مستمر (Continuous Learning)

سلف کوچینگ یعنی متعهد بودن به رشد دائمی و این مفهوم همیشه با بروز نگه داشتن خود همراه است. مطالعه، آموزش، شرکت در وبینارها و تجربه‌های جدید باعث به‌روز ماندن و گسترش افق‌های فکری می‌شود.

6. مدیریت ذهن و احساسات (Emotional Regulation)

یک سلف کوچ باید بتواند احساسات خود را بشناسد، کنترل کند و هر زمان که نیاز بود در جای درست از آن‌ها استفاده کند. هوش هیجانی در این مرحله نقش کلیدی دارد.

7. پایداری و انضباط شخصی (Consistency & Discipline)

تغییر و رشد به تکرار و استمرار نیاز دارد. سلف کوچینگ هم یک فرآیند تدریجی است که با تعهد روزانه معنا پیدا می‌کند.

فرق کوچینگ و سلف کوچینگ

در فرایند کوچینگ، یک مربی یا کوچ حرفه‌ای در کنار فرد قرار می‌گیرد تا با پرسیدن سوال‌های هدفمند، گوش دادن و ارائه بازخورد، او را در مسیر رشد فردی یا شغلی هدایت کند. در این مدل، کوچ نقش راهنما را دارد و فرد (کوچی) از بیرون حمایت و جهت‌گیری دریافت می‌کند.

اما در سلف کوچینگ، فرد خود این نقش را بر عهده می‌گیرد. او می‌آموزد چگونه با خود گفتگو کند، سوال‌های درست بپرسد، به احساسات و افکارش آگاه شود و بر اساس این شناخت تصمیم‌های بهتری بگیرد.

مزایای سلف کوچینگ

سلف کوچینگ مزایای زیادی برای صاحبان کسب‌وکارها دارد. این تغییرات حتی می‌تواند تا حد بسیار زیادی زندگی فردی مدیریت و کارمندان یک مجموعه را تغییر دهد. برخی از این مزایا عبارتند از:

1. کاهش هزینه:

• استفاده از کوچ، نیاز به صرف هزینه‌ دارد،
• کوچ‌ها با توجه به تجربه و سابقه خود دستمزد متفاوتی دریافت می‌کنند،
• اما این هزینه برای سلف کوچینگ نیاز نیست و در هر زمان بدون پرداخت هزینه، از این دانش استفاده می‌کنید.

2. افزایش اعتماد به نفس:

• زمانی که شخصا به راهکارهای حل مسئله در کوچینگ آگاه شوید، اعتماد به نفس شما هم افزایش پیدا می‌کند،
• زیرا با روبرو شدن با هر مشکلی، راهکاری برای برون رفت از آن پیدا می‌کنید.

3. آگاهی نسبت به نقاط قوت و ضعف خود:

• تسلط به سلف کوچینگ، دید شما را نسبت به نقاط قوت و ضعف خود باز می‌کند،
• گویا همیشه یک مربی در کنارتان است که نقاط ضعف شما را یادتان می‌آورد.

معایب و محدودیت‌های سلف کوچینگ

سلف کوچینگ در کنار مزایایی که گفتیم، از معایبی هم برخوردار است که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

1. نبود بازخورد بیرونی

یکی از چالش‌های اصلی سلف کوچینگ این است که فرد تنها بر برداشت‌ها و قضاوت‌های خود تکیه می‌کند. در نتیجه، ممکن است نقاط ضعف خود را نبیند یا اشتباهاتش را متوجه نشود.

در حالیکه در کوچینگ سنتی، حضور مربی باعث دریافت بازخورد دقیق و بی طرفانه می‌شود.

2. خطر خودفریبی یا سوگیری ذهنی

وقتی فرد خودش مربی خود باشد، ممکن است ناخودآگاه تمایل پیدا کند اشتباهاتش را توجیه کرده یا از مواجهه با واقعیت‌های ناخوشایند فرار کند. این مسئله می‌تواند فرآیند رشد را کند یا حتی متوقف نماید.

3. کمبود نظم و پیگیری مداوم

بدون وجود فردی که روند رشد را پیگیری کند، حفظ انگیزه و استمرار در اجرای برنامه‌های سلف کوچینگ ممکن است دشوار شود. بسیاری از افراد در شروع پرانرژی‌اند، اما پس از مدتی دچار افت تمرکز یا اهمال‌کاری می‌شوند.

4. فشار ذهنی و احساسی بالا

خود مربی‌گری در شرایط بحرانی یا تصمیم‌های مهم کاری می‌تواند باعث خستگی ذهنی و فشار روانی شود، چون فرد هم باید تصمیم‌گیرنده باشد و هم تحلیل‌گر و منتقد خودش!

5. نبود تنوع دیدگاه‌ها

در کوچینگ سنتی، کوچ با طرح سوالات متفاوت و دیدگاه‌های جدید به فرد کمک می‌کند از زاویه‌های تازه مسائل را ببیند. اما در سلف کوچینگ، این تنوع دیدگاه‌ها محدود به چارچوب فکری خود فرد خواهد بود.

کاربردهای سلف کوچینگ برای کسب و کار چیست؟

کاربردهای سلف کوچینگ در کسب‌ و کار بسیار گسترده و مهم است؛ چرا که این رویکرد به مدیران، کارآفرینان و کارمندان کمک می‌کند تا به شکل آگاهانه‌تری تصمیم بگیرند، عملکرد خود را ارزیابی کرده و رشد فردی و سازمانی را سرعت ببخشند. در ادامه مهم‌ترین کاربردهای آن را مرور خواهیم کرد.

1. بهبود تصمیم‌گیری‌های مدیریتی

سلف کوچینگ باعث می‌شود مدیران قبل از هر تصمیم، از زاویه‌های مختلف به مسئله نگاه کنند. سپس با پرسیدن سوالات مختلف از خود و تحلیل ذهنی، تصمیمات هیجانی کمتر می‌شود و انتخاب‌های دقیق‌تر و منطقی‌تر جایگزین خواهند شد.

2. افزایش بهره‌وری و تمرکز فردی

سلف کوچینگ به افراد کمک می‌کند تا موانع ذهنی خود مانند اهمال‌کاری، ترس از شکست یا عدم تمرکز را شناسایی و برطرف کنند. با خودآگاهی بیشتر، انرژی فردی بهتر مدیریت می‌شود و بازده کاری بالا می‌رود.

3. رشد مهارت‌های رهبری

یکی از کاربردهای مهم سلف کوچینگ در کسب‌وکار، تقویت مهارت‌های رهبری است. رهبران خودآگاه بهتر می‌توانند ارتباط برقرار کنند، الهام‌بخش باشند و تیم خود را به رشد هدایت کنند.

4. افزایش خودآگاهی سازمانی

وقتی مدیران و اعضای تیم به سلف کوچینگ بپردازند، فرهنگ سازمانی هم به طور کلی آگاه‌تر و مسئولانه‌تر می‌شود. در واقع افراد یاد می‌گیرند به جای سرزنش دیگران، نقش خود را در موفقیت یا شکست‌ها بررسی کنند.

5. حل چالش‌ها و تعارضات

سلف کوچینگ در کسب و کار به افراد کمک می‌کند تا قبل از واکنش هیجانی، موقعیت را تحلیل کرده و از دیدگاه منطقی‌تری رفتار کنند. این رویکرد در جلسات کاری، مذاکرات و برخورد با اختلاف‌نظرها بسیار مفید و کارآمد خواهد بود.

6. توسعه فردی و یادگیری مداوم

سلف کوچینگ باعث می‌شود افراد همیشه در مسیر یادگیری باشند، مهارت‌های جدید بیاموزند و با تغییرات بازار سازگار بمانند.

7. تقویت انگیزه و تاب‌آوری

کسانی که سلف کوچینگ را در کسب و کار به کار می‌برند، در مواجهه با شکست‌ها مقاوم‌ترند و زودتر از بحران عبور می‌کنند.

آن‌ها می‌دانند چگونه از درون خود انگیزه بسازند و از بحران‌ها به عنوان فرصتی برای رشد استفاده کنند.

برای سلف کوچینگ باید چه مهارت هایی داشته باشیم؟

برای حرکت در مسیر سلف کوچینگ در کسب‌وکار باید سه مهارت اصلی را یاد بگیرید:

1. نظارت بر خود:

• مهم‌ترین مهارتی که باید در سلف کوچینگ کسب کنید، نظارت بر دنیای بیرونی، دنیای درونی، افکار و احساساتتان است،
• باید در هر لحظه متمرکز باشید و کاملا بر روی افکار خود آگاهی داشته باشید.

2. دوری از قضاوت:

• دومین مهارت برای سلف کوچینگ در کسب‌وکارها، دوری از قضاوت کردن است،
• نشخوار فکری و قضاوت عجولانه را کنار بگذارید و ذهنتان را شفاف کنید.

3. واکنش آگاهانه:

• مهارت سوم بدین صورت است که به شکل هوشیارانه بهترین واکنش را در برابر چالش‌ها داشته باشید،
• در واقعیت بیشتر انسان‌ها به اجبار در مسیر زندگی به جلو حرکت می‌کنند و در برابر چالش‌های زندگی، مسئولیت پذیر عمل نمی‌کنند،
• واکنش آگاهانه دقیقا نقطه مقابل مسئولیت ناپذیری بوده و مهارتی گرانبها محسوب می‌شود.

در حقیقت لازم است تا با تعیین اهداف برای ایجاد انگیزه و بدون درمیان گذاشتن با دیگر اشخاص (دیگران میتوانند با زاویه دادن به تفکر شما بدون اطلاعات تخصصی، شما را از اهداف دور کنند)، و با یادگیری مهارت های سلف کوچینگ به رویاهای خود نزدیک تر شوید.

مراحل انجام سلف کوچینگ در کسب و کار

سلف کوچینگ یک فرایند پویا و مستمر است که در چند گام اصلی زیر انجام می‌شود. این مراحل به شما کمک می‌کند تا با نظم ذهنی و هدف‌گذاری موثر، مسیر رشد حرفه‌ای خود را هدایت کنید.

1. شناسایی نقاط ضعف

اولین گام برای داشتن یک کسب‌و‌کار بهتر، شناسایی افکاری است که شما را از پیشرفت و هدفتان دور می‌کند. یک ذره بین در دست بگیرید و تمام افکار منفی خود را یادداشت کنید. این افکار منفی به شکل‌های مختلف در ذهن شما وجود دارد که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.

• اگه نشه چی …: زمانی که شما قصد شروع کاری را دارید، این فکر به سراغتان می‌آید،
• از پس انجامش بر نمی‌آیم …: زمانی که ترس از شکست داشته باشید، این فکر به سراغتان می‌آید و شما را از هدفتان دور می‌کند.

2. مرز کشیدن بین واقعیت و توهم

آن دسته از فکرهایی که به طور ناخودآگاه در ذهن هستند و تسلطی روی آن‌ها نداریم، عامل اصلی مشکلات هستند. به همین خاطر ضروری است که مقداری هوشیاری وارد ذهنمان کنیم.

زمانی که با مشکلی روبرو می‌شوید، بلافاصله از خود بپرسید که « آیا من با واقعیت روبرو هستم یا توهم؟» توهم‌ بر اساس تفاسیر، قضاوت و پیش بینی‌های آینده شکل گرفته‌اند؛ بنابراین شما باید فرق بین واقعیت و توهم را مرزبندی کنید.

3. گوش کردن به صدای مزاحم را متوقف کنید

در سلف کوچینگ، شما باید یک تفکر سالم داشته باشید. طبیعی است که گاهی یک فکر منفی وارد ذهنتان شود، ولی اجازه پر و بال دادن به این افکار را ندهید. اجازه دهید که این افکار از ذهنتان بگذرند.

4. کانالتان را تغییر دهید!

پس از آنکه فرق بین واقعیت و توهم را متوجه شدید، باید فکرهای غیرارادی و پر از شک را کنار بگذارید. تغییر دادن کانال، یکی از راه‌هایی است که به کمک آن می‌توانید افکار منفی را شناسایی کرده و متوقف کنید. تغییر کانال شامل موارد زیر است:

1.  ابتدا یک اتفاق منفی را به خاطر بیاورید،
2. سپس به یک موضوعی فکر کنید که حس مثبتی در شما به وجود می‌آورد. به طور مثال به یک خاطره خوب فکر کنید،
3. روی یک ورق کاغذ تجربه‌های منفی خود را یادداشت کنید. در سمت دیگر کاغذ موضوعاتی را که موجب حس خوب می‌شوند، بنویسید،
4. 30 ثانیه به تجربه منفی‌تان خیره شوید و تنها 30 ثانیه به آن فکر کنید،
5. بعد از 30 ثانیه صفحه را برگردانید و تنها به اتفاقات مثبت فکر کنید،
6. این تمرین شاید در ابتدا کمی سخت باشد، اما با تکرار آن به سرعت مانند یک کانال تلویزیونی، کانال زندگی شما هم تغییر می‌کند.

5. به خودتان انگیزه دهید

مهم‌ترین گام سلف کوچینگ در کسب‌وکارها، حفظ انگیزه است. اگر در حوزه روابط فردی خود احساس شکست کنید، در فرایند سلف کوچینگ هم ناامید شده و احتمالا از تلاش دست برمی‌دارید.

تنها ابزاری که موجب می‌شود تا به مسیر خود ادامه دهید، انگیزه است. اهداف بزرگ خود را به هدف‌های کوچک‌تر تبدیل کرده و تنها تمرکز خود را بر روی پیروزی و دستاورد بگذارید.

5 نکته مهم برای سلف کوچینگ در کسب‌وکارها

برای یادگیری و اجرای سلف کوچینگ، به نکات زیر توجه کنید:

1. سلف کوچینگ همانند یک آینه شفاف بوده که روبروی شما قرار گرفته است و بدون هیچ قضاوتی درون شما را به خودتان منعکس می‌کند،
2. در سلف کوچینگ اعتماد به نفس شما در فضای کسب‌وکار افزایش پیدا می‌کند و می‌توانید با همکاران خود راحت‌تر ارتباط برقرار کنید،
3. در جلسات سلف کوچینگ شما می‌آموزید که چگونه دانش خود را به عمل تبدیل کنید؛ در نتیجه در محل کار خود هم موفقیت بیش‌تری کسب می‌کنید،
4. ماندگاری تغییر و جایگزین عادت‌های بد به عادت‌های خوب، از اصلی‌ترین اهداف سلف کوچینگ در کسب‌وکار است،
5. در این فرایند، خودآگاهی باعث می‌شود تا سریع‌تر به تعهد و مسئولیت پذیری برسید.

برای یادگیری سلف کوچینگ از چه کسی مشاوره بگیریم؟

سلف کوچینگ در واقع راهی بوده که شما می‌توانید به وضعیت و هدف مطلوب خود دست پیدا کنید. در این روش برخلاف کوچینگ، هیچ همراهی وجود ندارد و شما به تنهایی باید به مهارت‌هایی دست پیدا کنید.

مهم‌ترین مهارت‌هایی که در سلف کوچینگ اهمیت دارند، نظارت بر خود، واکنش آگاهانه و دوری از قضاوت است. با تسلط بر این مهارت شما می‌توانید در هر محیطی همچون کسب‌وکارها به موفقیت چند برابری دست پیدا کنید.

نکته مهم قدم گذاشتن در سلف کوچینگ، داشتن یک راهنمای مناسب است. شما می‌توانید از طریق مشاوره با مهندس پاکراه، تمام نکات لازم در این خصوص را از مشاورین ماهر ما یاد بگیرید.

برای دریافت مشاوره کافیست فرم‌های مربوطه را پر کرده یا با ما تماس بگیرید!