مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

ممکن است شما از این موضوع کاملا بی اطلاع باشید که در هنگام خرید کالا درصدی از پرداختی خرید شما بی صدا وارد چرخه مالی میگردد که شاید خیلی از افراد نامش را هم نشنیده باشند! مالیات بر ارزش افزوده که به اختصار به آنVAT  نیز میگویند، عبارتی که ممکن است حتی روی فاکتورهای زیادی دیده باشید اما دقیق ندانید چیست و چرا گرفته میشود؟

امروزه ندانستن قوانین مالیاتی فقط موجب جریمه شدن نمیگردد؛ بلکه ممکن است فرصت های بزرگ مالی را نیز از ما سلب کند. در این مقاله از آکادمی کسب وکار پاکراه قرار نیست شما را وارد پیچیدگی های حقوقی کنیم، بلکه میخواهیم به زبانی ساده و شفاف به شما بگوییم مالیات بر ارزش افزوده چیست. پس حتما تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید!

همراهان عزیز، شما می‌توانید تمام سوالات خود در مورد این مبحث را در بخش پرسش و پاسخ سایت یا قسمت نظرات همین مقاله مطرح کنید تا کارشناسان ما به شما پاسخ دهند!

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

عبارت VAT  مخفف value added tax  یه معنای مالیات بر ارزش افزوده میباشد. در ابتدا باید بدانیم که مالیات بر ارزش افزوده از نوع مالیات های غیر مستقیم است؛ یعنی این مالیات به طور مستقیم از درآمد اشخاص کسر نمیگردد و تنها از راه قیمت کالاها و خدمات مصرف کننده نهایی گرفته میشود.

در هر کدام از مراحل تولید، توزیع و حتی فروش کالا و خدمات بر ارزشی که به آن محصول یا خدمات اضافه شده است تعلق میگیرد. به زبان ساده تر برای درک بهتر این موضوع که مالیات بر ارزش افزوده چیست، باید گفت که در هر کدام از مراحلی که کالا و یا خدمات کاملتر میشود، مالیات از آن بخش اضافه شده دریافت خواهد شد.

دلیل اهمیت مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

مالیات بر ارزش افزوده، به دلایل زیر اهمیت دارد:

• تمرکز دولت روی مالیات مستقیم را کمتر میکند.
• در تمام مراحل قابل پیگیری است.
• مصرف کننده واقعی مالیات را میپردازد نه تولید کننده ها.

مالیات بر ارزش افزوده یکی از مباحث حساس مالیاتی میباشد که انجام محاسبات و پیگیری های به موقع آن میتواند شما را در سهولت امور یاری نمایید؛ در خصوص انجام هر چه بهتر این کار میتوانید از مشاورین مالیاتی در آکادمی پاکراه کمک بگیرید.

چرا مالیات بر ارزش افزوده گرفته میشود؟

ممکنه در ابتدا دلیل دریافت مالیات بر ارزش افزوده را ندانید و آن را تنها منبع درآمدی برای دولت بدانید؛ در صورتی که در واقع اینطور نیست. دریافت مالیات بر ارزش افزوده یک معیار هوشمندانه براس شفاف سازی چرخه اقتصادی کشور و گسترش همسان سازی و از همه مهمتر کنترل جریان پول در کشور است.

مالیات بر ارزش افزوده چگونه باعث شفاف سازی چرخه مالی و اقتصادی کشور میگردد؟

بعد از اطلاع از اینکه مفهوم مالیات بر ارزش افزوده چیست، نوبت به بررسی این موضوع میرسد که این کار چطور موجب شفاف سازی نظام مالی اقتصادی کشور میشود، در هنگام فروش فروشنده موظف است فاکتور صادر کند و مالیات پرداخت شده و دریافت شده را به طور دقیق ثبت کند.

این موضوع یعنی اینکه دستگاه های دولتی به راحتی متوجه میزان خرید و فروش شخص میگردند و از فرار مالیاتی پیشگیری میشود.

پرداخت مالیات بر ارزش افزوده چطور باعث برقراری عدالت مالیاتی میشود؟

در قانون مالیات بر ارزش افزوده صاحب هر کسب و کار به اندازه مصرف خود مالیات پرداخت میکند. به زبان ساده کسی که خرید بیشتری انجام میدهد، مالیات بر ارزش افزوده بیشتری هم پرداخت میکند.

کدام مشاغل ملزم به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند؟

طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده تمام اشخاص حقیقی و حقوقی که کالا و یا خدمت های مشمول ارزش افزوده را عرضه میکنند و به سقف اعلام شده از طرف سازمان امور مالیاتی کشور میرسانند باید در سامانه های مربوطه ثبت نام نموده و این مالیات را پرداخت نمایند.

• کسب و کارهای با درآمد بالا که فروش سالانه آنها از حد نصاب تعیین شده بیشتر باشد باید این مالیات را پرداخت نمایند.
• تقریبا کلیه شرکت های ثبت شده که کالا و یا خدماتی را عرضه میکنند باید مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نمایند.
• همچنین مشاغل تخصصی مثل دفاتر فنی مهندسی،مشاوران مالی حسابداری و حقوقی
• شرکت های حمل و نقل و باربری
• برخی مراکز پزشکی زیبایی
• فروشگاه های زنجیره ای که حجم فروش بالایی دارند
• مجریان پروژه و پیمانکاران ساخت و ساز
• کلیه مراکز خدمات مشاوره ای IT، عمرانی، تاسیساتی که قرارداد با نهادهای دولتی و یا حتی خصوصی دارند باید مالیات بر ارزش افزوده خود را پرداخت نمایند.

جهت اطلاع از اینکه کسب و کار شما مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده میباشد یا خیر از مشاوران مالیاتی آکادمی پاکراه کمک بگیرید.

چه مشاغلی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند؟

ممکن است شما بر این باور باشید که همه افرادی که در نظام مالی درآمدی دارند، ملزم به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده میباشند؛ اما کسب و کارهای زیر، معاف از این مالیات هستند:

• کسب و کارهای کوچک که درآمد پایینی دارند (پایین تر از حد نصاب).
• فروشندگان کالا یا خدمات معاف از مالیات مثل نان، دارو
• مراکز درمانی یا مراکز آموزشی
• دست فروشان و کلیه فروشندگان خرد و غیر رسمی که فاکتور رسمی صادر نمیکنند.

در واقع صرفا داشتن یک کسب وکار ملاک پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نمیباشد؛ بلکه ملاک این پرداخت گردش مالی و میزان درآمد است.

فاکتور رسمی چیست؟

یکی از مهمترین زیر مجموعه های مالیات بر ارزش افزوده صدور فاکتور رسمی میباشد، در واقع فاکتور رسمی یک نوع صورتحساب قانونی است که مورد قبول اداره مالیات میباشد، بین فروشنده و خریدار رد و بدل میشود و در آن به طور دقیق مشخص میگردد که چه کالا و خدماتی با چه قیمتی و چه میزان مالیاتی فروخته شده است.

همچنین در صورتی که شخص فروشنده در سامانه ارزش افزوده ثبت نام کرده باشد، ملزم به صدور فاکتور رسمی میباشد.

یک فاکتور رسمی چه مواردی را باید داشته باشد؟

هنگامی که فروشنده ای از شما مالیات بر ارزش افزوده را دریافت نموده است و به شما فاکتوری را ارائه کرده است باید دقت داشته باشید که این فاکتور برای قابل استناد بودن باید حتما شرایط زیر را داشته باشد:

• تاریخ صدور فاکتور
• مشخصات فروشنده
• مشخصات خریدار
• شماره ثبت
• شماره سریال چاپی (معمولا با رنگ قرمز یا بارکد دار)
• نام و نام خانوادگی شخص یا شرکت
• شناسه ملی
• کد اقتصادی
• آدرس و کد پستی
• شرح کامل کالا و یا خدمت ارائه شده
• مبلغ مشخص مالیات بر ارزش افزوده
• مهر شرکت و یا امضا شخص

درصد مالیات بر ارزش افزوده چگونه تعیین می‌شود؟

میزان عددی و درصد مالیات بر ارزش افزوده در ایران توسط قانون مالیات بر ارزش افزوده کشور توسط ابلاغیه ها و بخشنامه های صادر شده توسط این مرکز اعلام میگردد.

مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است؟

یکی از چالش بر انگیزترین پرسش ها در حوزه مالیات بر ارزش افزوده این است که در نهایت مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است؟

در پاسخ باید گفت مبلغ تعیین شده برای درصد مالیات بر ارزش افزوده اکثریت معاملات یکسان است، و اظهارنامه آن به صورت مجموع مالیات با عوارض با نرخ 10% برای کالاها محاسبه میگردد.

زمان ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده

بعد از هر فصل (3ماه) به مدت 15 روز به صاحبان حقیقی و حقوقی مشاغل این فرصت داده میشود که از طریق سامانه ارزش افزوده اقدام به پر کردن فرم های مربوطه نمایند.

سپس اقدام به پرداخت مالیت بر ارزش افزوده خود نسبت به فیش صادر شده نمایند. ممکن است در صورت پیش آمدن شرایط خاص این تاریخ تغییر کند که در این صورت از سوی سازمان اعلام میگردد.

آدرس سامانه مالیات بر ارزش افزوده

مودیان میتواندد برای ارسال اظهارنامه و پرکردن فرم های مربوطه مالیات بر ارزش افزوده به آدرس WWW.mytax.gov.ir مراجعه نمایند و پس از وارد کردن نام عبور و رمز کاربری اقدام به تسلیم و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده نمایند.

آیا جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده بخشودگی دارد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت خیر! سازمان امور مالیاتی برای ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده مهلت تعیین میکند و در صورت عدم ارسال توسط مودیان جریمه غیر قابل بخشش در نظر گرفته میشود.

سایت evat چیست؟

این سایت به منظور بررسی اعتبار گواهینامه ثبت مالیات بر ارزش افزوده طراحی گردیده است که مراجعان میتوانند جهت استعلام با وارد شدن به سایت www.evat.ir و با وارد کردن نام مودی ،شماره اقتصادی و یا شناسه ملی اطلاعات درج شده توسط فروشنده در فاکتور رسمی را بررسی نموده و از صحت آن اطمینان حاصل نمایند.

از کجا متوجه شویم ما مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستیم یا نه؟

برای اطلاع از اینکه کسب و کار شما مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده میگردد یا نه میتوانید چند مورد را بررسی نمایید:

• نوع فعالیت کسب و کار شما
• در زمان ثبت نام سامانه شما را مشمول و یا غیر مشمول دانسته؟
• فاکتور رسمی صادر میکنید؟
• فروش شما از حد نصاب بیشتر شده است؟

برای اطلاع دقیق و رفع ابهامات مالیات بر ارزش افزوده میتوانید با ما در آکادمی تخصصی مشاره کسب و کار پاکراه همراه باشید.

چطور بفهمیم فروشنده ای که از ما مالیات ارزش افزوده گرفته ثبت نام کرده است یا خیر؟

برای اطلاع از اینکه فروشنده طرف شما در این سامانه مالیات بر ارزش افزوده  ثبت نام کرده است یا خیر میتوانید از طریق بررسی فاکتور رسمی، استعلام از سایت evat اقدام نمایید.

تفاوت مالیات بر ارزش افزوده و معاملات فصلی چیست؟

مالیات بر ارزش افزوده و معاملات فصلی 169 از هر دو از تکالیف مالیاتی هستند که در واقع تفاوت های مهمی با هم دارند همانطور که قبلا گفتیم مالیات بر ارزش افزوده به مالیاتی گفته میشود که از مصرف کننده نهایی گرفته میشود و فروشندگان تنها مسئول جمع آوری و پرداخت آن به اداره مالیات هستند.

اما معاملات فصلی گزارش هایی است که تمام خرید و فروش های یک فصل را شامل میشود که باید به سازمان امور مالیاتی ارسال شود و داشتن یا نداشتن مالیات بر ارزش افزوده تاثیری در آن نخواهد داشت.

رستوران ها مجاز به دریافت مالیات بر ارزش افزوده هستند؟

پاسخ به این سوال بله است؛ اما طبق نکاتی که در ادامه به توضیح آنها میردازیم:

• رستوران ها مشمول مالیات بر ارزش افزوده میباشند زیرا طبق قوانین مالیات بر ارزش افزوده کشور اراءه غذا و نوشیدنی در کافه و رستوران ها مشمول مالیات بر ارزش افزوده است.
• اگر مودی صاحب رستوران در سامانه ارزش افزوده ثبت نام کرده باشد میتواند آن را از مشتریان دریافت نماید.
• درصد ارزش افزوده روی قیمت نهایی غذا و خدمات اضافه میگردد.

اگر پرداخت  صورتحساب رستوران به صورت کارت به کارت یا نقدی باشد همچنان باید از مشتری مالیات بر ارزش افزوده دریافت گردد؟

بله، دریافت مالیات بر ارزش افزوده در رستوران ها الزامی میباشد؛ زیرا تغییراتی در مواد اولیه خریداری شده و طبخ صورت میگیرد و نحوه پرداخت مشتری تاثیری بر عدم پرداخت آن نخواهد داشت. در این صورت حتی در صورت پرداخت نقدی مبلغ ارزش افزوده را به مبلغ کلی غذا اضافه و به رستوران پرداخت نمایید.

برای ارسال ارزش افزوده بهار 1404 چطور اقدام نماییم؟

در صورتی که برای اولین بار جهت تسلیم و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده اقدام میکنید میتوانید از مراحل زیر این کار را انجام دهید:

• ثبت نام در سامانه مالیاتی کشور
• دریافت کد اقتصادی
• تکمیل اطلاعاتی مانند آدرس و کد پستی
• مشخصات شرکت و یا هویتی
• صدور فاکتور رسمی
• جمع آوری و نگهداری مستندات
• محاسبه مالیات قابل پرداخت کسب و کار خود
• تظیم و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده
• پرداخت مبلغ ارزش افزوده بر اساس فیش صادر شده

در خصوص نیاز به اطلاعات بیشتر میتوانید از مشاوره تخصصی مالیاتی آکادمی کسب و کار پاکراه کمک بگیرید.

فرمول محاسبه مالیات بر ارزش افزوده 1404

برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده خود باید در ابتدا مالیات بر ارزش افزوده کالاهای خریداری شده خود را محاسبه نموده سپس مالیات بر ارزش افزوده کالای فروخته شده را محاسبه نمایید سپس این عدد برای خرید را از عدد فروش کسر نمایید.

چه زمانی باید فاکتور رسمی صادر کنیم؟

ممکن است شما فروشنده ای باشید و اقدام به فروش کالایی نمایید خریدار از شما نیز مشتری حقوقی و یا حقیقی است که از شما فاکتور رسمی درخواست میکند.

در این صورت در این هنگام میتوانید برای او فاکتور رسمی صادر کرده و مالیات بر ارزش افزوده را نیز محاسبه در فاکتور قید کرده و از مشتری خود دریافت نمایید.

مالیات بر ارزش افزوده فقط برای کالا هاست؟ یا برای خدمات هم هست؟

مالیات بر ارزش افزوده مختص به کالاها و فروش آن نیست به این معنا که نیاز نیست شما حتما کالایی را فروخته باشید تا مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده گردد، برخی خدمات نیز شامل پرداخت این نوع مالیات میگردد.

مثل خدمات مالی مشاوره ای، تعمیر، آموزش در این صورت شما باید در فاکتورهای خود مبلغ ارزش افروده را گرفته و به دولت پرداخت نمایید.

در صورت فروش به مشتری های خارجی باید مالیات بر ارزش افزوده دریافت شود؟

در حالت کلی میتوان گفت خیر در صورتی که کالا و خدماتی به مشتری خارجی داشتید میتوانید این مورد را معاف در نظر بگیرید. اما باید چند نکته را نیز در نظر داشته باشید:

• اگر مشتری شما کالای خریداری شده را صادر میکنه طبق قانون مشمول معافیت است.
• در این صورت شما باید همچنان اظهارنامه ارزش افزوده را تکمیل نموده و برای این نوع فروش مالیات بر ارزش افزوده صفر درصد در نظر گرفته میشود.

استرداد مالیات بر ارزش افزوده چگونه است؟

در برخی شرایط خاص شما میتوانید مالیات بر ارزش افزوده را از اداره مالیات بر ارزش افزوده پس گرفته و یا استرداد نمایید (مالیات خرید مواد اولیه و یا هزینه های داخلی) که برای انجام آن باید برای سازمان امور مالیاتی اثبات شود که کالا صادراتی بوده است پس:

• اسناد محکم برای صادرات وجود داشته باشد. (مثل اظهارنامه گمرکی، فاکتور رسمی صادر شده برای خریدار خارجی، مستندات بانکی یا ارزی، پروانه صادرات)
• همچنین باید برای سازمان مالیات بر ارزش افزده روشن شود که مشتری خارج از ایران بوده و کالا هم از کشور خارج شده باشد.
• در صورتی که مورد معامله خدمات است، باید محل مصرف این خدمت خارج از ایران باشد؛ مثل انجام طراحی سایت برای یک شرکت خارجی.

در صورتی که مشتری از ما فاکتور رسمی نخواهد، باز هم باید مالیات بر ارزش افزوده را دریافت نمایم؟

در صورتی که کسب و کار شما مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده باشد فرقی نمیکند مشتری چه نوع فاکتوری را از شما درخواست میکند حتما باید دریافت و به سازمان پرداخت نمایید.

زیرا تعیین کننده مالیات بر ارزش افزوده خریدار و فروشنده نیستند و به درخواست مشتری بستگی ندارد؛ بلکه به ماهیت کالا و وضعیت مودی در سامانه ارزش افزوده بستگی دارد و مودی موظف است قوانین تعیین شده برای ایشان را انجام دهد.

آیا مالیات بر ارزش افزوده شامل مالیات بر درآمد هم میشود؟

مالیت بر ارزش افزوده جزو درآمد شما محاسبه نمیگردد و مشمول مالیات بر درآمد نیست. به طور ساده تر مالیات بر ارزش افزوده تنها یک مالیات غیر مستقیم است که شما از مشتری دریافت میکنید و در واقع امانت دار دولت بوده و در این چرخه آن را به دولت بازمیگردانید.

این مبلغ در هیچ کدام از درآمدهای شما ثبت نمیشود و نکته مهم اینکه در هنگام محاسبه مالیات بر درآمد، مبلغ مالیات بر ارزش افزوده از درآمد نهایی شما جدا میشود.

در صورتی که کالایی مشمول پرداخت بوده اما ما آن را دریافت نکرده باشیم چه باید کرد؟

در صورتی که کسب و کار شما مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده باشد اما این کار را به هر دلیلی مثل عدم درخواست مشتری به صدور فاکتور رسمی انجام ندهید و همچنین در سامانه اطلاعات شما بر اساس مودی مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده وجود داشته باشد، در صورت عدم دریافت باید توسط خودتان پرداخت گردد، در صورت عدم پرداخت در هنگام بازرسی و یا رسیدگی جریمه خواهید شد.

در صورتی که کالایی را قسطی فروخته باشیم مالیات بر ارزش افزوده را چه زمانی باید محاسبه نماییم؟

سازمان امور مالیاتی در جهت رفع تمام ابهامات فروش اقساطی بخشنامه ای در این خصوص ابلاغ کرده است که تغییرات اساسی در نحوه محاسبه و زمان پرداخت در فروش اقساطی اعمال شده است.

این نامه در شماره 18540/258/ص در تاریخ 20/09/1403 منتشر شد که طبق آن مودی باید در هنگام فروش معاملات خود را با عنوان اقساطی در سامانه مودیان ثبت نموده و پس از تحویل و یا وصول مبالغ و تسویه بر اساس بندهای 1،2و 4 مالیات بر ارزش افزوده آن را پرداخت نماید.

شرکت های تازه تاسیس از چه زمان موظف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند؟

شرکت های تازه تاسیس از زمانی که در فراخوان سازمان امور مالیاتی قرار میگیرد یا خودش به حد نصاب درآمدی کسب و کار میرسد موظف است در سامانه ارزش افزوده ثبت نام نموده و نسبت به انجام این تکلیف اقدام نماید.

برای انجام امور راه اندازی و تاسیس کسب و کار خود میتوانید از مشاوران کسب و کار در آکادمی پاکراه راهنمایی بگیرید.

ممکن است در یک دوره ارزش افزوده تنها خرید داشته باشم و فروش صفر باشد؟

این اتفاق ممکن است بیشتر برای شرکت های تازه تاسیس با فروش صفر پیش آید که در یک دوره فقط ورودی یعنی خرید داشته باشند و مالیات بر ارزش افزوده  فروش آنها صفر باشد. اما مالیات خرید شما همچنان در سامانه ثبت میگردد و میتوانید آن را به دوره بعد انتقال دهید.

در صورت نداشتن کد اقتصادی برای خریدار چه باید کرد؟

میتوانید فاکتور رسمی صادر کنید اما نوع فروش رو باید تعیین نمایید همچنین میتوانید در سامانه مالیات بر ارزش افزوده در این قسمت مصرف کننده نهایی را انتخاب نمایید و یا داشتن اطلاعات هویتی شخص حقیقی مانند نام  و نام خانوادگی و کد ملی نیز کفایت میکند همچنین در این صورت باید در قسمت کد اقتصادی یا شناسه ملی  فاقد کد اقتصادی/شناسه ملی را وارد نمایید.

آیا اعتبار خرید ارزش افزوده دارایی های ثابت قابل تهاتر با ارزش افزوده فروش است؟

در ابتدا باید بدانید که دارایی های ثابت به ماشین آلات تجهیزات و… گفته میشود که در راه اندازی یا ارتقاء یک کسب وکار خریداری میشود و استهلاک پذیر است.

در پاسخ به این سوال میتوان گفت بله در صورتی که شرکتی مالیات بر ارزش افزوده خرید دارایی های ثابت خود را پرداخت و در سامانه ثبت کرده باشد میتواند آن را از مبلغ ارزش افزوده فروش خود کسر نماید.

شرایط تهاتر مالیات بر ارزش افزوده دارایی ثابت با فروش چیست؟

• این دارایی باید حتما در خصوص فعالیت اقتصادی کسب و کار باشد. مثل خرید کامیون برای شرکت حمل و نقل.
• فاکتور رسمی با مشخصات کامل فروشنده داشته باشد.
• ثبت آن در دفاتر و سامانه
• نام خریدار حتما باید در فاکتور با نام مودی در سامانه یکسان باشد.

برای اطلاع از سایر قوانین مالیاتی از چه کسی مشاوره بگیریم؟

مالیات بر ارزش افزوده یکی از پایه های درآمدی کشور است که شناخت و انجام صحیح آن از حساسیت بالایی برخوردار است، در نهایت موفقیت صاحبان مشاغل و مودیان در مدیریت مالیات بر ارزش افزوده نیاز به ترکیب دانش فنی، حسابداری دقیق، مشاوره با کارشناسان مالیاتی مجرب است که پایبندی به این قانون نه تنها ریسک های مالیاتی را کم میکند بلکه موجب ارتقاء اعتبار کسب وکار بین نهادهای رسمی، شرکای تجاری و دولت میگردد و میتوان از مزایای خوش حسابی بهره مند شد.

فرقی نمیکند در کدام مرحله از تاسیس شرکت باشید،  اگر به دنبال رفع ابهانات خرید و فروش و مالیات بر ارزش افزوده و یا رفع پیچیدگی های این تکلیف هستید آکادمی کسب و کار پاکراه به همراه جمعی از متخصصان حوزه مالیاتی همواره در کنار شما خواهد بود!