تجزیه و تحلیل بر اساس مدل پستل (PESTEL) چیست؟

تحلیل PESTEL یک روش ساده و کاربردی برای بررسی محیط بیرونی کسب‌وکار شماست. با این مدل، می‌توانید ببینید چه عواملی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، زیست‌محیطی و قانونی می‌توانند روی موفقیت شما تأثیر بگذارند و برای آینده بهتر برنامه‌ریزی کنید.

در این مقاله از آکادمی کسب و کار پاکراه، به شما یاد می‌دهیم چطور هر کدام از این عوامل را شناسایی و تحلیل کنید، اهمیت آن‌ها را درک کنید و از این داده‌ها برای تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه استفاده کنید.

اگر تا پایان مطلب سوالی داشتید یا تجربه‌ای در این زمینه دارید، حتماً کامنت بگذارید تا با هم بحث کنیم.

تحلیل PESTEL چیست؟

تحلیل PESTEL یکی از ابزارهای قدرتمند در دنیای کسب‌وکار و استراتژی است که کمک می‌کند محیط بیرونی یک سازمان را به‌صورت کامل و دقیق بررسی کنیم. به زبان ساده، PESTEL چارچوبی است برای شناسایی و تحلیل عواملی که بیرون از سازمان وجود دارند و می‌توانند روی موفقیت یا شکست کسب‌وکار تأثیر بگذارند.

مدل PESTEL یک مخفف ۶ عامل محیطی است که هر حرفش نمایانگر یک گروه از عوامل بیرونی است:

1. P – Political (سیاسی): شامل قوانین، سیاست‌های دولت، مالیات‌ها، مقررات واردات و صادرات و ثبات سیاسی.
2. E – Economic (اقتصادی): شامل تورم، نرخ بهره، نرخ بیکاری، قدرت خرید مشتریان و شرایط اقتصادی کلان.
3. S – Social (اجتماعی ): شامل سبک زندگی، جمعیت‌شناسی، فرهنگ، نگرش‌ها و رفتارهای مشتریان.
4. T – Technological (تکنولوژیک، فناوری): شامل نوآوری‌ها، تکنولوژی‌های جدید، دیجیتالی شدن، اتوماسیون و ابزارهای مرتبط با صنعت.
5. E – Environmental (محیط زیست): شامل قوانین زیست‌محیطی، تغییرات آب و هوایی، پایداری و توجه به انرژی پاک.
6. L – Legal (قانونی): شامل قوانین کار، حقوق مصرف‌کننده، مقررات ایمنی، مجوزها و هر نوع الزام قانونی.

به عبارت دیگر، وقتی می‌خواهید بدانید “چه چیزی می‌تواند رشد یا تهدید کسب‌وکار شما را شکل دهد؟” مدل PESTEL به شما کمک می‌کند همه‌ این عوامل را به‌طور سیستماتیک بررسی کنید و تصمیمات بهتری بگیرید.

تاریخچه تحلیل پستل (PESTEL)

مدل PESTEL ریشه در دهه ۱۹۶۰ دارد. نخستین نسخه آن توسط فرانسس اچ آگیلار (Francis H. Aguilar) در کتابش با عنوان “Scanning the Business Environment” (بررسی محیط کسب و کار) ارائه شد.

او مدلی به نام ETPS معرفی کرد که برای تحلیل محیط کسب‌وکار به بررسی چهار عامل اصلی می‌پرداخت:

1. اقتصادی (Economic)،
2. فناوری (Technological)،
3. سیاسی (Political)،
4. و اجتماعی (Social).

در دهه‌های بعد، کارشناسان مدیریت و بازاریابی دریافتند که عوامل دیگری نیز بر کسب‌وکارها تأثیرگذار هستند. بنابراین مدل اولیه توسعه یافت و دو عامل مهم دیگر به آن اضافه شد:

1. محیط زیست (Environmental)،
2. و قوانین و مقررات (Legal/Legislative).

بدین ترتیب، مدل PESTEL شکل گرفت که مخفف Political، Economic، Social، Technological، Environmental و Legal است.

امروزه PESTEL یکی از محبوب‌ترین ابزارهای تحلیل محیط خارجی کسب‌وکار است و به مدیران کمک می‌کند تا با شناسایی تهدیدها و فرصت‌ها، تصمیم‌های استراتژیک بهتری بگیرند.

بررسی اجزای مدل PESTEL

در دنیای امروز، عوامل بیرونی می‌توانند سرنوشت یک کسب‌وکار را تعیین کنند. مدل PESTEL ابزاری ساده و کاربردی است که به شما کمک می‌کند تا تمام این عوامل را به‌صورت سیستماتیک شناسایی و تحلیل کنید.

با درک هر بخش از این مدل، می‌توانید فرصت‌ها را شکار کنید، ریسک‌ها را کاهش دهید و تصمیمات استراتژیک خود را بر اساس داده‌های واقعی و محیط پیرامون کسب‌وکارتان بگیرید.

در ادامه هر یک از شش عامل PESTEL را به‌طور دقیق بررسی می‌کنیم و با مثال‌های عملی توضیح می‌دهیم تا مفهوم آن‌ها برای شما ملموس شود.

۱. Political (عوامل سیاسی)

این عامل مربوط به سیاست‌ها، ثبات دولت، قوانین مالیاتی، سیاست‌های تجاری و روابط بین‌المللی است. تغییر در سیاست‌های دولتی می‌تواند فرصت یا تهدید برای کسب‌وکارها ایجاد کند.

۲. Economic (عوامل اقتصادی)

این بخش شامل نرخ رشد اقتصادی، تورم، نرخ بیکاری، نرخ بهره و قدرت خرید مردم است. عوامل اقتصادی روی تقاضای بازار و سودآوری کسب‌وکارها تاثیر مستقیم دارند.

۳. Social (عوامل اجتماعی)

این عوامل شامل فرهنگ، سبک زندگی، جمعیت‌ شناسی، سطح تحصیلات، ارزش‌ها و گرایش‌های اجتماعی است. رفتار مشتریان و نیازهای بازار با این عوامل شکل می‌گیرد.

۴. Technological (عوامل فناوری)

هر تغییری در فناوری که بتواند کسب‌وکار را بهبود دهد یا تهدید کند، در این بخش بررسی می‌شود. شامل فناوری‌های نوین، اتوماسیون، ابزارهای دیجیتال و نوآوری‌ها است.

۵. Environmental (عوامل محیط زیستی)

این عامل شامل مسائل زیست‌محیطی، تغییرات اقلیمی، قوانین مربوط به محیط زیست و گرایش مشتریان به محصولات سازگار با محیط است.

۶. Legal (عوامل قانونی)

مربوط به قوانین و مقرراتی است که کسب‌وکارها باید رعایت کنند، که شامل قانون کار، مالیات، قوانین حفاظت از مصرف‌کننده، استانداردهای محصول و حقوق مالکیت فکری میباشد.

چگونه تحلیل PESTEL را انجام دهیم؟

انجام تحلیل PESTEL یعنی بررسی عوامل بیرونی که می‌توانند بر کسب‌وکار یا پروژه شما تأثیر بگذارند. این تحلیل کمک می‌کند تا تصمیمات هوشمندانه بگیرید، ریسک‌ها را کاهش دهید و فرصت‌ها را شناسایی کنید.

برای اینکه تحلیل مؤثر باشد، باید به هر شش عامل مدل PESTEL توجه کنید:

1. سیاسی،
2. اقتصادی،
3. اجتماعی،
4. فناوری،
5. محیط زیستی،
6. و قانونی.

1. جمع‌آوری اطلاعات درباره هر عامل

در این مرحله باید هر عامل PESTEL را با جزئیات بررسی کنید و اطلاعات واقعی و به‌روز جمع‌آوری کنید.

1.سیاسی (Political):

شامل سیاست‌های دولت، ثبات سیاسی، تحریم‌ها، روابط بین‌الملل، قوانین مربوط به واردات و صادرات و سیاست‌های اقتصادی است.

2. اقتصادی (Economic):

شامل نرخ تورم، نرخ بهره، رشد اقتصادی، نرخ بیکاری، قدرت خرید مردم و وضعیت بازار سرمایه است.

3. اجتماعی (Social):

شامل جمعیت، تغییرات فرهنگی، سبک زندگی، ارزش‌ها، رفتار مصرف‌کننده و روندهای جمعیتی است.

4. فناوری (Technological):

شامل نوآوری‌ها، دیجیتالی شدن، تکنولوژی‌های نوین، نرم‌افزارها، پلتفرم‌ها و روش‌های جدید تولید است.

5. محیط زیست (Environmental):

شامل تغییرات آب و هوایی، آلودگی، منابع طبیعی، مقررات زیست‌محیطی و پایداری منابع است.

6. قانونی (Legal):

شامل قوانین کار، مالیات، مقررات ایمنی، حمایت از مصرف‌کننده، حق مالکیت معنوی و مجوزهای دولتی است.

2. شناسایی تأثیر هر عامل

برای هر عامل، مشخص کنید که چه اثر مثبت یا منفی بر کسب‌وکار شما دارد. این کار به شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها کمک می‌کند.

3. اولویت‌بندی عوامل

همه عوامل به یک اندازه مهم نیستند. عواملی که بیشترین اثر را دارند در اولویت قرار دهید و منابع خود را روی آن‌ها متمرکز کنید.

4. نتیجه‌گیری و برنامه‌ریزی عملی

با استفاده از تحلیل، فرصت‌ها و تهدیدهای اصلی را مشخص کرده و برنامه عملی طراحی کنید. خروجی تحلیل باید به اقدامات واقعی و قابل اجرا تبدیل شود.

کاربردهای مدل تجزیه و تحلیل PESTEL در کسب‌وکار

مدل PESTEL یکی از ابزارهای قدرتمند تحلیل محیط بیرونی کسب‌وکار است که به مدیران و کارآفرینان کمک می‌کند عوامل کلان و غیرقابل کنترل محیط را شناسایی کنند و تصمیمات هوشمندانه‌تری بگیرند. این مدل کاربردهای گسترده‌ای دارد و می‌تواند در موارد زیر نقش حیاتی ایفا کند:

1. شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای بازار:

با بررسی عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، قانونی و محیط‌زیستی، کسب‌وکارها می‌توانند فرصت‌های جدید را کشف کنند و از تهدیدها پیشگیری کنند.

2. پیش‌بینی روندهای آینده:

تحلیل PESTEL کمک می‌کند تغییرات محیطی را پیش‌بینی کنید و برنامه‌ریزی بلندمدت داشته باشید.

3. تصمیم‌گیری استراتژیک و توسعه محصول:

بررسی دقیق عوامل محیطی باعث می‌شود محصول یا خدمات متناسب با نیاز جامعه و شرایط بازار طراحی شود.

4. مدیریت ریسک و کاهش شکست‌ها:

شناسایی تغییرات قوانین، مقررات و اقتصاد (Legal & Economic) باعث می‌شود کسب‌وکار بتواند ریسک‌های احتمالی را پیش‌بینی کرده و از زیان‌های احتمالی جلوگیری کند.

5. توسعه استراتژی بازاریابی و ارتباط با مشتریان:

تحلیل عوامل اجتماعی و فرهنگی به کسب‌وکارها کمک می‌کند رفتار و نیازهای جامعه هدف را بشناسند و پیام‌های بازاریابی متناسب ارسال کنند.

مزایا و محدودیت‌های تحلیل PESTEL

تحلیل PESTEL یکی از ابزارهای کلیدی در برنامه‌ریزی استراتژیک است، اما مثل هر ابزار دیگری هم مزایا دارد و هم محدودیت‌هایی که باید به آن توجه شود.

مزایای تحلیل PESTEL:

1. شناسایی عوامل بیرونی مؤثر بر کسب‌وکار:

• این مدل کمک می‌کند همه عواملی که خارج از کنترل شرکت هستند، از جمله سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، قانونی و محیط‌زیستی، شناسایی شوند.

2. پیش‌بینی فرصت‌ها و تهدیدها:

• بررسی دقیق عوامل بیرونی به کسب‌وکارها کمک می‌کند فرصت‌های رشد و تهدیدهای احتمالی را قبل از وقوع شناسایی کنند.

3. تصمیم‌گیری استراتژیک هوشمندانه:

• مدیران می‌توانند بر اساس تحلیل PESTEL تصمیمات بلندمدت و دقیق‌تری بگیرند.

4. افزایش آمادگی سازمانی:

• با شناخت عوامل بیرونی، سازمان برای تغییرات محیطی آماده‌تر می‌شود و واکنش سریع‌تری دارد.

محدودیت‌های تحلیل PESTEL:

1. تمرکز صرف روی عوامل بیرونی:

• این مدل فقط محیط بیرونی را تحلیل می‌کند و مسائل داخلی سازمان مانند فرهنگ سازمانی، منابع انسانی یا فرآیندها را پوشش نمی‌دهد.

2. عدم پیش‌بینی دقیق آینده:

• تحلیل PESTEL نمی‌تواند پیش‌بینی صددرصدی ارائه دهد و صرفاً روندها و تغییرات احتمالی را نشان می‌دهد.

3. حجم بالای اطلاعات:

• جمع‌آوری داده‌های مرتبط با هر شش عامل می‌تواند زمان‌بر و پیچیده باشد و نیاز به منابع و تحلیل دقیق دارد.

4. نیاز به به‌روزرسانی مداوم:

• عوامل محیطی دائم تغییر می‌کنند، بنابراین تحلیل PESTEL باید به‌صورت دوره‌ای به‌روزرسانی شود تا کاربردی باقی بماند.

نمونه عملی تحلیل پِستِل (روایت یک داستان)

تصور کنید سارا، یک کارآفرین جوان در شهر تبریز، تصمیم گرفته یک کسب‌وکار تولید و فروش گلیم و فرش دست‌بافت راه‌اندازی کند. قبل از شروع، او می‌خواهد با تحلیل PESTEL وضعیت بازار و چالش‌ها را بررسی کند و به مطالعات امکان سنجی بپردازد تا کسب‌وکارش پایدار شود.

1. سیاسی:

سارا بررسی می‌کند که قوانین صادرات و واردات، تعرفه‌های گمرکی و حمایت دولت از صنایع دستی چگونه روی کسب‌وکارش تأثیر می‌گذارد. برای مثال، اگر دولت مشوق صادرات صنایع دستی ارائه دهد، او می‌تواند محصولاتش را به کشورهای همسایه بفروشد و بازار بزرگتری داشته باشد.

2. اقتصادی:

تورم و افزایش قیمت مواد اولیه مانند نخ و رنگ‌های طبیعی باعث افزایش هزینه تولید می‌شود. سارا تصمیم می‌گیرد قیمت‌ها را هوشمندانه تنظیم کند و بخشی از فروش آنلاین را در نظر بگیرد تا مشتریان داخلی و خارجی جذب کند.

3. اجتماعی:

سارا متوجه می‌شود که جوانان و گردشگران داخلی و خارجی به خرید صنایع دستی ایرانی علاقه زیادی دارند، اما به دنبال محصولاتی با طراحی مدرن و کاربردی هستند. او تصمیم می‌گیرد طرح‌های سنتی را با سبک مدرن ترکیب کند تا بازار گسترده‌تری داشته باشد.

4. فناوری:

سارا از پلتفرم‌های فروش آنلاین و شبکه‌های اجتماعی برای معرفی محصولات و فروش اینترنتی استفاده می‌کند. همچنین با یادگیری ابزارهای دیجیتال مارکتینگ، می‌تواند مشتریان بیشتری جذب کند و فرآیند سفارش و تولید را بهینه کند.

5. محیط زیست:

استفاده از رنگ‌ها و مواد طبیعی اهمیت بالایی دارد، زیرا مشتریان داخلی و خارجی به مسائل محیط زیستی حساس هستند. سارا تصمیم می‌گیرد محصولاتش با حداقل آلودگی و بیشترین سازگاری با محیط زیست تولید شوند.

6. قانونی:

سارا بررسی می‌کند که قوانین حمایت از حقوق تولیدکنندگان، ثبت برند و مالیات چگونه روی کسب‌وکارش تأثیر می‌گذارد. او مطمئن می‌شود که همه مدارک قانونی آماده باشد تا در صادرات و فروش داخلی دچار مشکل نشود.

تحلیلی پستل چه ارتباطی با جامعه شناسی دارد؟

تحلیل PESTEL در اصل ابزار مدیریتی و استراتژیک برای بررسی عوامل بیرونی مؤثر بر کسب‌وکارهاست، اما بخش “اجتماعی” این چارچوب، و همچنین نحوه تأثیر متقابل سایر عوامل با رفتار جامعه، نشان می‌دهد که این ابزار تا چه حد با حوزه جامعه‌شناسی مرتبط است. بر اساس منابع معتبر، PESTEL عواملی مانند “عادات مصرفی، ساختار جمعیت، نگرش فرهنگی” را بررسی می‌کند که دقیقاً مباحث اصلی جامعه‌شناسی هستند.

بنابراین، می‌توان گفت که جامعه‌شناسی زبان و داده‌ انسانی است که تحلیل PESTEL برای فهم آن به کار می‌برد تا مدیران متوجه شوند چرا جامعه طوری رفتار می‌کند و چگونه آن رفتار روی کسب‌وکار اثر می‌گذارد. به عبارت دیگر:

• جامعه‌شناسی توضیح می‌دهد چرا رفتار گروه‌های مختلف جامعه اینگونه است،
• تحلیل PESTEL مشخص می‌کند چه تأثیری آن رفتارها و ساختارها می‌توانند بر کسب‌وکار یا صنعت شما داشته باشند،
• با ترکیب این دو، مدیر می‌تواند نه فقط واکنش دهد بلکه پیش‌بینی کند و طرح استراتژیک متناسب طراحی کند.

به این ترتیب، وقتی در دسته “عوامل اجتماعی” (S) صحبت می‌شود مانند تغییر سبک زندگی، رشد جمعیتی، سطح تحصیلات یا گرایش فرهنگی، در واقع دارید از نقطه نظرات جامعه‌شناسی استفاده می‌کنید.

مشابه آن، وقتی “عوامل اقتصادی یا قانونی” را بررسی می‌کنید، نباید فقط داده‌های مالی را ببینید بلکه باید بدانید رفتار مردم، سطح اعتماد عمومی، فرهنگ کسب‌و‌کار چگونه است، که این دقیقاً قلمرو جامعه‌شناسی است.

چند مثال کاربردی برای ارتباط بیشتر

برای تحلیل کسب و کار از چه کسی مشاوره بگیریم؟

برای انجام یک تحلیل دقیق و کاربردی کسب‌وکار و بهره‌برداری صحیح از مدل‌های مدیریتی مثل PESTEL، داشتن راهنمایی و مشاوره تخصصی ضروری است. ما در آکادمی پاکراه با مدیریت مهندس ایمان پاکراه با سال‌ها تجربه عملی در حوزه کسب‌وکارهای ایرانی، آماده‌ ایم تا شما را در تحلیل جامع محیط کسب‌وکار، شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها و تدوین برنامه عملیاتی همراهی کنیم.

ما نه تنها به شما نشان می‌دهیم چگونه هر عامل PESTEL می‌تواند بر کسب‌وکار شما تأثیر بگذارد، بلکه کمک می‌کنیم راهکارهای عملی و قابل اجرا برای رشد پایدار طراحی کنید. با همراهی ما، دیگر نگران تحلیل‌های پیچیده نخواهید بود و می‌توانید تصمیمات خود را بر اساس داده و واقعیت‌های بازار ایران اتخاذ کنید.