علت کم کاری کارکنان

علت کم کاری کارکنان و بی انگیزه شدن آن‌ها در 80% موارد، مربوط به ضعف‌های ساختاری سازمان یا مدیریت ناکارآمد است. هرگونه ناسازگاری با ارزش‌های کارمندان، می‌تواند انرژی آن‌ها را بگیرد و بی‌تمایلی آن‌ها برای عدم کار یا کم کاری افزایش می‌یابد.

هر کارمند کم کار، سالانه 187 ساعت کار مفید در مجموعه را تلف می‌کند. ما در این مطلب از آکادمی کسب و کار پاکراه 10 ریشه اصلی کم کاری کارمندان را با 30 عوامل بررسی کرده‌ایم. همچنین در ادامه، نحوه برخورد با کارکنان کم‌ کار را به طور کامل توضیح داده‌ایم.

توصیه می‌کنیم تا انتها همراه ما باشید و در خصوص هر بخش از متن که سوالی داشتید، برایمان کامنت بگذارید تا پاسخگوی شما عزیزان باشیم.

نگاه سریع و جامع به 10 ریشه کم کاری کارکنان

کم کاری کارکنان و بی‌توجهی به انجام وظایف، مانند یک تکه یخ شناور است که فقط سطحی دیده می‌شود و به عمق ماجرا توجهی نخواهد شد! طبق پژوهش‌های انجمن مدیریت ایران، 68% از سازمان‌های ایرانی با پدیده کم کاری کارمندان مواجه هستند و کمتر از 30% مدیران می‌توانند آن را از ریشه حل کنند.

ما در این بخش از آکادمی کسب و کار پاکراه برای سرعت بخشیدن به تصمیم‌گیری شما، 10 ریشه اصلی و 30 عامل کلیدی را در جدول پیش‌رو مشخص کرده‌ایم. چنانچه با هر یک از عوامل روبرو هستید، چالش خود را در بخش نظرات با متخصصان ما به اشتراک بگذارید تا در اسرع وقت به آن رسیدگی کنیم.

چرا کارمندان کم کاری می کنند؟

کم کاری در محیط کار می‌تواند پدیده‌ای چندبُعدی باشد که ریشه در عوامل مدیریتی، سازمانی و فردی دارد. آمار کم کاری کارمند در ایران به صورت هفتگی 40% برآورد شده است که کارکنان یک روز در هفته تصمیم می‌گیرند رفتار کم کاری از خود نشان دهند.

مهم‌ترین دلایل کم کاری کارمندان در ایران طبق گزارشات عبارت است از: بی انگیزگی شغلی، سیستم ناکارآمد پاداش و حقوق و عدم تناسب شغلی. در این صورت کارمندان ترجیح می‌دهند از تمام توانایی و خلاقیت خود برای کار و انجام مسئولیت، استفاده نکنند.

دلایل اهمیت شناخت کم کاری برای کارمندان و مدیران

اگر کارمندی کم کاری کند علاوه بر این که خودش آسیب می‌بیند، احتمال آسیب رساندن به مجموعه را نیز بالا می‌برد. از طرفی هم اگر مدیران به سرعت دلایل کم کاری و بی انگیزگی کارکنان را متوجه نشوند و نسبت به آن بی‌اهمیتی کنند، ممکن است نیروهای خوب را از دست بدهند و در نهایت دچار ضرر و زیان شوند. چرا باید مدیران گوش به زنگ باشند؟

• آسیب به اعتبار مجموعه و کاهش رضایت مشتریان
• رواج فرهنگ نامطلوب در مجموعه و سرایت آن به دیگر کارکنان
• افزایش هزینه‌های جایگزینی و آموزش مجدد کارکنان
• افت کیفیت خدمات تمام کارکنان و کاهش سودآوری

از طرفی هم اگر کارکنان به سرعت نتوانند دلیل کم کاری و بی انگیزه بودن برای انجام وظایف را تشخیص دهند، ممکن است دچار بحران شوند. مهم‌ترین دلایل اهمیت شناخت علائم کم کاری برای کارکنان عبارت است از:

• مواجهه با چالش و تنش در ارتباط با مدیران، همکاران و مشتریان
• تاثیرات منفی روی روحیه شغلی و خطر از دست دادن موقعیت فعلی شغل
• محدود شدن امکانات توسعه مهارتی و رشد فردی
• احساس بی‌معنا بودن در کار و کاهش رضایت شغلی

15 نشانه کم کاری کارکنان چیست؟

طبق آمارهای وزارت کار ایران، 25% از زمان هر کارمندی در محیط کار تلف می‌شود و به بیهودگی می‌گذرد. در کنار این مورد، وجود فرهنگ سازمانی ضعیف، مدیریت ناکارآمد، سیستم پاداش و حقوق غیرمنصفانه و… که تمام عوامل آن را در ادامه بررسی می‌کنیم، باعث کم کاری کارکنان می‌شود.

ما در آکادمی کسب و کار پاکراه برای مدیران 15 نشانه کم کاری کارمندان را بررسی کرده‌ایم تا با دیدن اولین علامت، برای بهبود اوضاع کاری و افزایش بهره‌‌وری کارکنان اقدام نمایید.

1. تاخیرهای مکرر در ارائه پروژه و انجام وظایف
2. افت کیفیت کار نسبت به گذشته یا اوایل استخدام
3. تمایل به گرفتن زمان اضافی برای انجام وظایف
4. افزایش زمان استراحت و انجام کارهای شخصی
5. بی‌توجهی یا دوری از یادگیری‌های جدید و پرورش توانمندی‌ها
6. گارد گرفتن نسبت به بازخوردها یا انتقادات سازنده از سمت همکاران و مدیران
7. تکرار مداوم اشتباهات بر اثر بی‌توجهی و کم دقتی
8. دوری از شرکت در جلسات و عدم ارائه ایده‌پردازی‌‌های نو
9. واگذاری وظایف خود به سایر همکاران و ناراضی از انجام وظایف
10. استفاده بیش از حد از فضای مجازی برای انجام کارهای شخصی
11. مرخصی‌های زیاد و غیبت‌های طولانی‌مدت در محل کار
12. انجام وظایف با بی‌میلی و نتایج ناراضی
13. شکایات زیاد از موقعیت شغلی و وظایف خود و طولانی شدن زمان رساندن کارها
14. بی‌اهمیتی نسبت به ارزش‌های سازمانی و برتر دانستن ارزش‌های شخصی
15. ایجاد حس نارضایتی در کارکنان به دلیل عدم همکاری مناسب

بررسی 10 ریشه کم کاری کارمندان و راه ‌حل برای مدیران

کارمندان خوب بعد از مدتی به هر دلیلی ممکن است دچار کم کاری شوند و اهمیتی به انجام وظایف ندهند. 90% علت کم کاری کارمندان، 10 ریشه زیر است که بخش عمده آن مربوط به نحوه مدیریت خواهد بود.

ما در ادامه مطلب از آکادمی کسب و کار پاکراه، علاوه بر بررسی 30 عوامل کم کاری کارکنان، 50 راه‌حل برای مدیران را هم بررسی می‌کنیم تا در همان ابتدای کار، جلوی ضرر را بگیرید.

1. بی انگیزگی شغلی

احساس پوچی و بی‌معنایی از نتایج کار و انجام زحمات، هر کارمندی را بی انگیزه و بی حوصله می‌کند. در ایران، 53% از کارمندان احساس می‌کنند کار کردن آن‌ها نتیجه ندارد، دیده نمی‌شوند و حتی بود و نبود آن‌ها انگار فرقی ندارد! عوامل کلیدی در بی انگیزگی شغلی کارکنان عبارت است از:

• یکنواختی و تکراری بودن وظایف: کارهایی که چالش جدید یا ایده‌پردازی‌های نو نداشته باشند، ذهن را خسته می‌کنند.
• عدم ارتباط ارزش شغلی با اهداف مجموعه: اگر کارمند احساس کند نتیجه کار او هیچ هدف هم‌راستایی با ارزش‌های مجموعه ندارد، بی انگیزه می‌شود.
• نادیده گرفتن اثرات کارکنان بر نتایج: کارکنانی که هیچ بازخورد مثبتی از مدیران، همکاران و حتی مشتریان نمی‌گیرند، دچار بی انگیزگی شغلی می‌شوند.

2. وجود ضعف مدیریتی

77% از کارکنان ایرانی معتقد هستند که ضعف در مدیریت، باعث کم کاری آن‌ها در محیط کار می‌شود. اگر مدیران از قدرت رهبری و مدیریت خوب برخوردار نباشند، توجه زیاد یا بی ‌توجهی آن‌ها باعث از بین رفتن انگیزه و انرژی کارکنان می‌شود. 3 عوامل زیر ناشی از مدیریت ضعیف است:

• کنترل بیش از حد کارکنان: کنترل بیش از نیاز بر وظایف کارمندان یا (micro-management)، می‌تواند اعتماد و خلاقیت آن‌ها را از بین ببرد.
• عدم شفافیت در ارائه دستورالعمل‌ها: عدم شفافیت در انجام وظایف برای کارکنان مانند یک مسابقه بدون خط پایان است که رقبت ندارند آن را انجام دهند.
• بازخورد ندادن یا انتقاد بی‌جا از کارکنان: کارکنان بدون بازخورد سازنده و راهنمایی، نه تنها رغبت نمی‌کنند کار کنند بلکه از کار بیزار می‌شوند.

3. فرسودگی شغلی

جلوگیری از فرسودگی شغلی کارمندان (Burnout) درست مانند پر کردن مخزن سوخت خواهد بود. اگر منتظر باشید تا کامل خالی شود و دوباره آن را پر کنید، راه‌اندازی و بهره‌وری آن سخت می‌شود. با جلوگیری از فرسودگی شغلی می‌توان تا 37% غیبت‌های کارکنان را کاهش داد.

• حجم کاری زیاد و غیرمنصفانه: حجم کاری زیاد و طولانی‌مدت باعث آسیب جسمانی و روانی کارمند و افت کیفیت کار می‌شود.
• وجود فشارهای روانی بدون قدردانی: مهم‌ترین عامل بی‌ انگیزگی کارمندان خوب، نادیده گرفتن زحمات و وظایف آن‌ها است.
• عدم وجود تعادل بین کار و زندگی: در صورت کار زیاد و عدم تفریح و لذت‌های خانوادگی و دوستانه، احتمال فرسودگی شغلی افزایش می‌یابد.

4. عدم تناسب شغلی

49% از جابجایی‌ها یا استعفاهای شغلی به دلیل عدم تناسب مهارت و علاقه با شغل موردنظر است. این مورد یکی از ریشه‌های اصلی و چالش برانگیز هم برای مدیران و هم برای کارکنان بوده که در صورت بی‌توجهی به آن، باعث فرسایش نیروها و کم کاری کارکنان می‌شود.

• استخدام با شیوه‌های نادرست: استخدام باید براساس شایستگی، توان و مهارت کارکنان باشد نه پارتی و عوامل غیر حرفه‌ای!
• عدم همخوانی مهارت‌ها با موقعیت شغلی: انرژی برای کار و اعتماد به نفس افراد در مواجهه با مشاغل غیرمرتبط، کاهش می‌یابد.
• علاقه‌مندی کارکنان به حوزه‌های شغلی دیگر: اگر کارمندی علاقه‌ای به موقعیت شغلی خود نداشته باشد به زودی دچار کم کاری و بی انگیزگی شغلی می‌شود.

5. مشکلات محیطی یا شخصی

طبق پژوهش‌های انجمن روانشناسی ایران، مشکلات شخصی یا محیطی 41% بر روی بهره‌وری و فعالیت کارکنان تاثیرگذار است. شاید مشکلات محیطی یا شخصی به صورت مستقیم به چشم نیاید؛ اما نتایج آن بر روی انجام عملکرد کارمندان، تاثیرات مستقیمی می‌گذارد. مهم‌ترین عوامل این دسته عبارت هستند از:

• مشکلات اقتصادی یا خانوادگی: وجود فشارهای خانوادگی و حتی مشکلات مالی، می‌تواند عملکرد کارکنان را تحت تاثیر قرار دهد.
• محیط کاری نامناسب: فضای فیزیکی نامناسب محیط مانند نور کم یا زیاد، سر و صدای زیاد، ارگونومی بد و… بر روی فعالیت کارکنان اثر دارد.
• تعارض و چالش با مدیران و همکاران: وجود تنش‌های ارتباطی بین همکاران یا با مدیران، علت کم کاری کارکنان است.

6. سیستم انگیزشی نامناسب

61% از کارکنان ایرانی از سیستم پاداش و انگیزش مجموعه خود راضی نیستند و آن را جزو عوامل کم کاری می‌دانند. اگر مدیران یا سرپرستان باعث افزایش انگیزش شغلی کارکنان نشوند، باید به مرور منتظر افت کیفیت کار یا حتی کمیت آن باشند. وجود 3 عوامل زیر در سیستم انگیزشی نامناسب، کارکنان را بی انگیزه می‌کند:

• مزایا و حقوق غیرمنصفانه: اگر حقوق و مزایای کارکنان منصفانه و معقولانه نباشد، احساس می‌کنند که زحماتشان به هدر می‌رود.
• عدم وجود تشویق‌های غیرمالی: حتی اگر از کارمند خود یک تشکر کلامی ساده هم نکنید و زحمات او را ارزشمند نشمارید، باعث کم کاری و فرسودگی شغلی آن‌ها می‌شوید.
• وجود تبعیض در ارتقاء شغلی و پاداش: اگر بین افراد فرق بگذارید و برخی از کارکنان را نادیده بگیرید، آن‌ها هم اعتماد و حس مسئولیت خود نسبت به انجام وظایف را از دست می‌دهند.

7. نگرانی و ترس از تغییر

58% از کارکنان ایرانی معتقد هستند که تغییرات مجموعه باعث استرس شغلی آن‌ها می‌شود. از همین رو مجموعه‌ها و سازمان‌ها با بحران کارکنانی که از تغییر می‌ترسند، مواجه هستند. حتی اگر تغییرات ضروری یا جزئی باشد باز هم برخی از کارکنان مقاومت می‌کنند. عواملی که باعث نگرانی و مقاومت کارکنان در محیط شغلی می‌شوند، عبارت هستند از:

• مقاومت و پایداری در برابر تکنولوژی جدید: کارکنان از این که با عدم توانایی برای کار با ابزارها و تکنولوژی مواجه نشوند، سعی می‌کنند از تغییرات دور باشند.
• ترس از سرزنش و اشتباه: برخی از فرهنگ‌های اشتباه سازمانی باعث شده تا کارکنان وظایف خود را حتی کامل هم نکنند تا اشتباهی مرتکب نشوند. از نظر آن‌ها حرکت نکردن در زمین مین، بهتر از حرکت و در نهایت انفجار است!
• مقاومت مجموعه نسبت به نوآوری: بعضی اوقات خود مدیران و سازمان، موافق تغییرات نیستند یا اکثریت همکاران با به‌روزرسانی تکنولوژی، مخالفت می‌کنند.

8. فقدان توسعه شغلی

اگر در مسیر شغلی، هیچ گونه توسعه‌ای وجود نداشته باشد؛ انگار که کارکنان در مسیر رشد متوقف شده‌اند. 49% از استعفاها به دلیل عدم وجود توسعه شغلی برای کارکنان رخ می‌دهد. بیشتر کارکنان ایرانی ترجیح می‌دهند شغل خود را حتی با درآمد بالا رها کنند تا با مشاغل پیشرفته، آشنا شوند. مهم‌ترین عوامل در فقدان توسعه شغلی، عبارت است از:

• عدم وجود فرصت برای یادگیری و آموزش: سازمان‌ها و مجموعه‌هایی که بر روی آموزش و یادگیری کارکنان سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، شاهد کم کاری کارمندان خود خواهند بود.
• عدم امکان ارتقاء شغلی: اگر کارمندان احساس کنند که همیشه در یک موقعیت شغلی می‌مانند و ارتقاء ندارند، بی انگیزه و کم کار خواهند شد.
• نبود راهنما و سرپرست برای یادگیری: حتی کارمندان بااستعداد هم باز برای راهنمایی بیشتر و افزایش کیفیت کار به مربی یا راهنما نیاز دارند.

9. ارزیابی عملکرد نامناسب

63% از مدیران ایرانی معتقد هستند که دلیل نارضایتی و کم کاری کارکنان از بابت سیستم نامناسب ارزیابی عملکرد آن‌ها است. ارزیابی عملکرد به صورت منطقی و درست می‌تواند هم باعث افزایش رضایت شغلی شود و هم بهترین مسیر را برای موفقیت شغلی نشان دهد. عوامل موثر که اساس ارزیابی نامناسب مدیران است، عبارتند از:

• وجود معیارهای مبهم برای ارزیابی: وجود استانداردهای نامفهوم و غیرواضح، باعث سردرگمی و ناراحتی کارکنان می‌شود.
• عدم وجود بازخوردهای سازنده: مدیران هیچ‌گونه بازخوردهای مثبتی نمی‌دهند، راهنمایی نمی‌کنند و نکات لازم برای بهبود را به کارکنان نمی‌گویند.
• تمرکز بر روی نقاط ضعف به جای نقاط قوت: اگر نظام ارزیابی مجموعه یا سازمان، تک بُعدی باشد و فقط نقاط ضعف را ببیند، باعث ترس و فراری دادن کارکنان می‌شود.

10. فرهنگ سازمانی سمی

بهبود فرهنگ سازمان باعث افزایش 59% تعهد سازمانی کارکنان می‌شود. محیط کاری با همکاران سمی، باعث افزایش تنش، استرس و نگرانی‌های کارکنان می‌شود. هر چه فرهنگ سازمان سمی‌تر باشد، کم کاری و فرسودگی شغلی کارکنان هم بیشتر می‌شود. 3 عوامل رایج که حاصل از فرهنگ سازمانی سمی هستند:

• شایعه‌پراکنی و بی‌اعتمادی: در برابر شایعه‌پراکنی، سوءظن و بی‌اعتمادی، کارکنان ترجیح می‌دهند انرژیشان را صرف مراقبت از خود کنند تا وظایفشان را انجام دهند.
• رقابت ناسالم و خشن: رقابت‌های ناجوانمردانه بین همکاران باعث می‌شود صمیمیت، خلاقیت و ایده پردازی آن‌ها از بین برود.
• عدم وجود امنیت شغلی: کارمندان مدام نگران هستند که اخراج یا تعدیل نیرو شوند به همین خاطر علاقه‌ای به انجام کار ندارند و مدام مضطرب هستند.

7 تکنیک شناسایی کارکنان کم کار که تظاهر به پرکاری می کنند

آمارهای مدیریت ایران نشان داده است که 65% از مدیران با کارمندان کم کاری مواجه هستند که با تکنیک‌های خاص، خود را مشغول و پرکار نشان می‌دهند. در این بخش از آکادمی کسب و کار پاکراه، شما را با 7 روش عملی آشنا خواهیم کرد تا کارکنان کم کار را به‌ سرعت شناسایی کنید:

نحوه برخورد با کارمند کم کار در 3 مرحله اساسی

بررسی‌های منابع انسانی نشان داده است که 67% از مدیران میانی ایران، مهارت برخورد با کارمند بی انگیزه یا کم کار را ندارند. به همین خاطر با برخوردهای ناکارآمد، باعث استعفا و از دست دادن نیروهای انسانی می‌شود.

از آن جایی که بیشتر مشاوران فقط راهکارهای روانشناسی را برای برخورد با کارکنان کم کار توصیه می‌کنند، ما می‌خواهیم همراهان آکادمی کسب و کار پاکراه را با 5 شیوه مجزا و اساسی آشنا کنیم.

1. تشخیص دقیق قبل از هر برخورد

در 73% از موارد، مدیران اشتباها کم کاری کارکنان را تشخیص داده و برخوردهای ناموفقی داشته‌اند. 3 مورد زیر به شما کمک می‌کند که قبل از هرگونه برخورد، آمادگی کامل داشته باشید:

• مصاحبه تشخیصی و دوستانه برای بررسی چالش‌ها و بحران‌های کاری کارکنان
• ارزیابی عملکرد کارکنان با معیارهای کمی نسبت به دو الی سه ماه اخیر
• نظرسنجی از مدیران و سرپرستان با حفظ محرمانگی

2. برخورد اصلاحی سطح بندی شده

نحوه برخورد با کارمند کم کار، باید به صورت اصلاحی شروع شود و در نهایت اگر با روش اصلاحی درست نشد، می‌توان در مراحل آخر جدی‌تر عمل کرد. 3 سطح برخورد اصلاحی عبارت است از:

الف) سطح ملایم (حمایتی و انگیزشی)

بعد از مصاحبه تشخیصی، وارد مرحله برخورد ملایم خواهید که ترکیبی از حمایت و انگیزه دادن به کارمندان بی انگیزه و کم کار است. شما در برخورد سطح ملایم باید موارد زیر را اجرا کنید:

• گفتگو توسعه محور با تمرکز بر نقاط قوت
• تعدیل وظایف شغلی برای جلوگیری از یکنواختی
• آموزش توسعه فردی با منتورینگ یا راهنمای کوچینگ
• گفتگو برای تخصیص پاداش‌های غیرمالی

ب) سطح میانی (ساختاری و نظارتی)

بعد از تشخیص و گفتگوی سطح ملایم، نوبت به سطح میانی می‌رسد که شما باید ساختارهای سازمانی را برای کارکنان شفاف سازی کنید. برای نظارت بهتر در سطح میانی، بهتر است موارد زیر را مدنظر قرار دهید:

• تعریف ارزش‌ها و درخواست مجموعه با گزارش‌گیری هفتگی
• ترسیم نقشه پیشرفت شغلی بعد از گفتگو با کارکنان تا دو هفته آینده
• گفتگو درباره وظایف 30 روزه و نحوه اجرا و گزارش‌دهی آن
• تغییر در فرآیند گزارش‌دهی، انتقادات و پیشنهادات

ج) سطح قوی (تنبیهی و حقوقی)

اگر به مدت 3 ماه راهکارهای ملایم و میانی کارساز نبودند و کم کاری کارمند بر روی مجموعه، اثرات منفی گذاشته است؛ بهتر است نحوه برخورد خود را در صورت تشخیص صحیح علائم، تغییر داده و موارد زیر را انجام دهید:

• ارائه اخطار کتبی با مستندات قابل ذکر و مشاهده
• کاهش دادن مزایای متغیر به دلیل عملکرد نامناسب
• تغییر پست سازمانی به موقعیت ضعیف‌تر

3. برخورد قانونی

اگر هیچ از موارد بالا کارساز نبود، بهتر است از طریق چک لیست قانونی زیر اقدام کنید. البته نزدیک به 68% پرونده‌های اخراجی کارکنان به دلیل نقص مستندات و وجود مدیریت و تشخیصات ناکارآمد به نفع کارکنان تمام می‌شود. با این حال در چک لیست زیر، روند اقدامات قانونی را آورده‌ایم:

برای رفع کم کاری کارکنان از چه کسی مشاوره بگیریم؟

70% از مدیران ایرانی سالانه بیش از صدها میلیون بابت کم کاری کارکنان ضرر می‌دهند. البته علت کم کاری کارمندان می‌تواند ناشی از ضعف مدیریت و رهبری و ساختارهای مجموعه هم باشد که در نهایت باعث از دست رفتن سرمایه انسانی می‌شود.

ما در آکادمی کسب و کار پاکراه با راهکارهای تخصصی ویژه هر شخص، نشانه‌ های کم کاری کارکنان را بررسی کرده و نحوه مدیریت و برخورد با پرسنل را برای شما شفاف‌سازی خواهیم کرد. برای این منظور می‌توانید از خدمات مشاوره مدیریت منابع انسانی مجموعه ما استفاده کرده و فرم‌های مشاوره را پر کنید، یا تماس بگیرید تا شما را راهنمایی کنیم.

اگر کارمندی هستید که مدتی‌ است دچار کم کاری شده‌اید یا مدیری هستید که گزارش کم کاری پرسنل، شما را آزرده خاطر کرده است؛ می‌توانید چالش‌های خود را با آکادمی کسب و کار پاکراه در بخش نظرات در میان بگذارید تا به صورت تخصصی شما را راهنمایی کنیم.