در دنیای امروز، کسب‌وکارها و سازمان‌ها دیگر تنها به دنبال فروش و تبلیغ محصولات نیستند؛ آن‌ها می‌خواهند تأثیری واقعی در جامعه بگذارند. بازاریابی اجتماعی (Social Marketing) دقیقاً به همین موضوع می‌پردازد: استفاده از اصول بازاریابی برای تغییر رفتار افراد و ایجاد ارزش اجتماعی.
در این مقاله از آکادمی کسب و کار پاکراه، شما با تعریف بازاریابی اجتماعی، اهمیت آن، اهداف و روش‌های اجرا آشنا می‌شوید. همچنین یاد می‌گیرید چگونه کسب‌وکارها و سازمان‌ها می‌توانند از این ابزار قدرتمند برای بهبود جامعه و همزمان تقویت برند خود استفاده کنند.
اگر می‌خواهید بدانید بازاریابی اجتماعی چطور میتواند زندگی مردم را بهتر کند، چه اشتباهاتی را باید پرهیز کنید و چه نمونه‌های موفق داخلی و خارجی وجود دارد، این مقاله پاسخ شماست.
و اگر در حین مطالعه، سوال یا ابهامی داشتید، حتماً در بخش نظرات کامنت بگذارید؛ کارشناسان آکادمی پاکراه پاسخگوی شما خواهند بود و به شما کمک می‌کنند بهترین تصمیم را برای کسب‌وکارتان بگیرید.
- بازاریابی اجتماعی یا (Social Marketing) چیست؟
- تاریخچه بازاریابی اجتماعی
- ویژگی های بازاریابی اجتماعی
- بازاریابی اجتماعی چه اهدافی را دنبال میکند؟
- آیا این بازاریابی برای کسب و کارها و سازمان ها هم مناسب است؟
- چگونه کسب‌وکارها از این بازاریابی استفاده کنند؟
- مثال‌های بازاریابی اجتماعی در ایران و جهان
- تفاوت بازاریابی اجتماعی با بازاریابی شبکه‌های اجتماعی
- نقش بازاریابی اجتماعی در تغییر رفتار و ایجاد ارزش اجتماعی
- تفاوت بازاریابی اجتماعی و مسئولیت اجتماعی
- رویکردها و روش‌های بازاریابی اجتماعی
- مراحل پیاده سازی بازاریابی اجتماعی
- مزایا و معایب بازاریابی اجتماعی
- برای بازاریابی اجتماعی از چه کسی مشاوره بگیریم؟
بازاریابی اجتماعی یا (Social Marketing) چیست؟
بازاریابی اجتماعی (Social Marketing) یعنی استفاده از ابزارها و روش‌های بازاریابی برای تغییر رفتار افراد به نفع جامعه یا افزایش رفاه عمومی، نه صرفاً برای سود مالی. در واقع، هدف اصلی این نوع بازاریابی ایجاد اثر اجتماعی مثبت است.
به زبان ساده‌تر، اگر بازاریابی اینترنتی یا تجاری تلاش میکند مشتری خرید کند یا برند شما دیده شود، بازاریابی اجتماعی تلاش میکند افراد کار درست انجام دهند یا رفتار سالم و مفید را انتخاب کنند، مثل کاهش مصرف سیگار، حفظ محیط زیست یا ترویج فرهنگ سلامت.
فرض کنید شهرداری می‌خواهد مردم شهر را ترغیب کند کمتر از خودرو شخصی استفاده کنند و بیشتر از دوچرخه و حمل‌ونقل عمومی بهره ببرند. به جای هشدار دادن، یک کمپین بازاریابی اجتماعی طراحی می‌شود که:
- ویدیوهای کوتاه جذاب در شبکه‌های اجتماعی منتشر میکند،
- پیام‌های انگیزشی برای خانواده‌ها ارسال میکند،
- مزایای اقتصادی و سلامتی استفاده از دوچرخه را نشان می‌دهد.
در نتیجه؛ مردم رفتار خود را تغییر می‌دهند و این تغییر باعث بهبود محیط زیست و سلامت جامعه می‌شود، بدون اینکه تمرکز بر فروش محصول یا سود مالی باشد.
تاریخچه بازاریابی اجتماعی
مفهوم بازاریابی اجتماعی برای اولین بار در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط فیلیپ کاتلر و جری زیلمن مطرح شد. آن‌ها پیشنهاد دادند که روش‌های بازاریابی می‌توانند فراتر از کسب سود تجاری باشند و برای حل مسائل اجتماعی و بهبود رفاه عمومی نیز استفاده شوند.
- دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی: کمپین‌های اولیه بیشتر روی سلامت عمومی، مثل کاهش مصرف سیگار و پیشگیری از بیماری‌ها متمرکز بودند.
- دهه ۹۰ و ۲۰۰۰ میلادی: بازاریابی اجتماعی وارد حوزه محیط زیست، ترویج فرهنگ مصرف مسئولانه و آموزش عمومی شد.
- دهه اخیر: با گسترش شبکه‌های اجتماعی و دیجیتال مارکتینگ، بازاریابی اجتماعی امکان تعامل مستقیم با مخاطب و اندازه‌گیری اثرگذاری کمپین‌ها را پیدا کرده است.
امروز بازاریابی اجتماعی یک ابزار قدرتمند برای تغییر رفتار و ایجاد ارزش اجتماعی است و کسب‌وکارها و سازمان‌ها می‌توانند با طراحی کمپین‌های هدفمند، علاوه بر اثر مثبت اجتماعی، تصویر برند خود را نیز ارتقا دهند.
ویژگی های بازاریابی اجتماعی
بازاریابی اجتماعی ویژگی‌های مشخص و متفاوتی دارد که آن را از بازاریابی تجاری و سایر روش‌های بازاریابی متمایز میکند. این ویژگی‌ها عبارت‌اند از:
1. تمرکز بر تغییر رفتار به نفع جامعه:
- هدف اصلی بازاریابی اجتماعی تغییر رفتار افراد به سمت انتخاب‌های سالم، مسئولانه و مفید است، نه صرفا افزایش فروش یا سود.
2. ارزش اجتماعی و منفعت جمعی:
- همه فعالیت‌ها و کمپین‌ها بر بهبود رفاه و منافع جامعه تمرکز دارند، نه منافع کوتاه‌مدت فردی یا مالی.
3. تحلیل و شناخت دقیق مخاطب:
- برای موفقیت، لازم است مخاطب هدف و رفتارهای او به دقت شناسایی شود و پیام‌ها بر اساس نیازها و انگیزه‌های واقعی طراحی گردد.
4. استفاده از ابزارهای بازاریابی تجاری:
- تکنیک‌ها و ابزارهای بازاریابی سنتی و دیجیتال (تبلیغات آفلاین و آنلاین، شبکه‌های اجتماعی، محتوا و کمپین‌های تعاملی) به خدمت اهداف اجتماعی در می‌آیند.
5. پایش، ارزیابی و بهبود مستمر:
- کمپین‌ها به طور مستمر اندازه‌گیری می‌شوند، نتایج تحلیل می‌شوند و استراتژی‌ها بهبود می‌یابند تا اثرگذاری افزایش پیدا کند.
6. ماهیت تعاملی و مشارکتی:
- بازاریابی اجتماعی معمولاً مشارکت مخاطب را می‌طلبد و با ایجاد تعامل، افراد را به تغییر رفتار و حمایت از اهداف اجتماعی ترغیب میکند.
بازاریابی اجتماعی چه اهدافی را دنبال میکند؟
بازاریابی اجتماعی با تمرکز بر ایجاد اثر مثبت اجتماعی، اهداف مشخص و متفاوتی نسبت به بازاریابی تجاری دارد. این اهداف عبارت‌اند از:
- تغییر رفتار افراد به نفع جامعه
- افزایش آگاهی و آموزش عمومی
- ایجاد مشارکت و تعامل اجتماعی
- ارتقای رفاه عمومی و منافع جمعی
- تثبیت ارزش‌ها و فرهنگ مثبت اجتماعی
- ایجاد تصویر مثبت برای سازمان یا برند
آیا بازاریابی اجتماعی برای کسب و کارها و سازمان ها هم مناسب است؟
بازاریابی اجتماعی تنها مخصوص سازمان‌های دولتی یا NGOها (سازمان غیر دولتی) نیست. هر کسب‌وکاری که می‌خواهد تاثیر مثبت اجتماعی ایجاد کند و اعتماد مخاطب را جذب نماید میتواند از آن بهره ببرد.
بازاریابی اجتماعی برای چه کسب و کارهایی میتواند مفید باشد؟
- سازمان‌های غیرانتفاعی (NGOها)،
- کسب‌وکارهای خدماتی مثل بانک‌ها، آموزشگاه‌ها و شرکت‌های خدماتی،
- برندهای محصول محور که محصولاتشان روی رفتار یا سبک زندگی مشتری تاثیر می‌گذارد،
- کسب‌وکارهای آنلاین که می‌خواهند همزمان به جامعه کمک کنند و برند خود را تقویت کنند.
چه کسب‌وکارهایی بیشترین بهره را می‌برند؟
آن‌هایی که با رفتار مشتری یا جامعه ارتباط مستقیم دارند و می‌توانند با تغییر رفتار مخاطب، هم اثر اجتماعی و هم منفعت برند ایجاد کنند.
مخاطبان هدف:
- مشتریان، کاربران، جامعه محلی، ذینفعان و کسانی که تحت تاثیر فعالیت‌های شما قرار می‌گیرند.
شدت و نوع بازاریابی اجتماعی:
- به اندازه کسب‌وکار، منابع در دسترس و نوع فعالیت اجتماعی بستگی دارد.
- کسب‌وکارهای کوچک می‌توانند با کمپین‌های کوچک و هدفمند شروع کنند و کسب‌وکارهای بزرگ با کمپین‌های گسترده و چندکاناله اثرگذاری بیشتری داشته باشند.
ویژگی‌هایی که کسب‌وکار شما باید داشته باشد تا بتواند از بازاریابی اجتماعی استفاده کند
برای اینکه بازاریابی اجتماعی در کسب‌وکار شما اثرگذار باشد، لازم است چند ویژگی کلیدی وجود داشته باشد:
1. ارتباط مستقیم با مشتری یا جامعه:
- کسب‌وکار شما باید با رفتار یا زندگی مخاطب ارتباط داشته باشد تا تغییرات اجتماعی موثر واقع شود.
2. توانایی ارائه پیام یا محصول با ارزش اجتماعی:
- کسب‌وکار باید بتواند خدمات یا محصولی ارائه دهد که به بهبود رفاه، سلامت یا فرهنگ جامعه کمک کند.
3. تعهد به مسئولیت اجتماعی:
- سازمان یا برند باید به اهداف اجتماعی و ارزش‌های اخلاقی پایبند باشد و پیام‌ها و اقداماتش با آن همسو باشد.
4. منابع کافی برای اجرای کمپین‌ها:
- داشتن بودجه، ابزار و نیروی انسانی لازم برای طراحی، اجرای و پایش کمپین‌های اجتماعی ضروری است.
5. انعطاف‌پذیری و قابلیت اندازه‌گیری:
- توانایی پایش اثر کمپین، جمع‌آوری داده و اصلاح فعالیت‌ها بر اساس نتایج، باعث موفقیت و اثربخشی بازاریابی اجتماعی می‌شود.
6. آمادگی برای تعامل با مخاطب:
- بازاریابی اجتماعی نیازمند مشارکت و تعامل فعال مخاطب است، بنابراین کسب‌وکار باید آماده پاسخگویی و ارتباط مستقیم با مخاطب باشد.
چگونه کسب‌وکارها یا سازمان‌ها از بازاریابی اجتماعی استفاده کنند؟
- شناسایی هدف اجتماعی: مشخص کنید چه رفتار یا ارزش اجتماعی را می‌خواهید ترویج دهید.
- طراحی پیام و کمپین: از ابزارهای دیجیتال و رسانه‌های اجتماعی استفاده کنید تا پیام‌ها جذاب و قابل فهم باشند.
- ایجاد مشارکت مخاطب: کمپین‌ها باید تعامل و مشارکت فعال افراد را جلب کنند.
- پایش و ارزیابی: اثرگذاری کمپین را اندازه‌گیری و تحلیل کنید و در صورت نیاز اصلاح نمایید.
- ترکیب با برندینگ: پیام اجتماعی میتواند با تصویر برند و ارزش‌های سازمان هماهنگ شود تا اثرگذاری و اعتماد مخاطب افزایش یابد.
مثال‌هایی از بازاریابی اجتماعی در ایران و جهان
1. Dumb Ways to Die (ایمن‌سازی استفاده از قطار، استرالیا)
یک ویدیوی کارتونی طنزآمیز و اپلیکیشنی سرگرم‌کننده ساختند که رفتارهای خطرناک کنار ریل را به شکل شوخ‌طبعانه نشان می‌داد و در نهایت پیام ایمنی منتقل می‌شد. کمپین رفتار را تغییر داد و آمار حوادث ریلی را کاهش داد.
موفق بود، چون:
- پیام ساده به مضمون طنز بود، محتوای ویروسی شد و اندازه‌گیری اثر و تمرکز روی تغییر رفتار مشخص بود.
2. Always Like a Girl (توانمندسازی نوجوانان و دختران)
کمپین ویدئویی که با یک آزمایش اجتماعی نشان داد عبارت “مثل دختر بودن” چطور به تحقیر تبدیل شده و هدفش تقویت اعتماد به نفس دختران بود.
موفق بود چون:
- احساس واقعی جامعه را هدف گرفت، پیام قوی و انسانی داشت و انتشار گسترده‌ای در رسانه‌ها و شبکه‌ها یافت.
3. Ice Bucket Challenge (چالش سطل آب — ALS)
چالشی ویروسی که مردم را ترغیب می‌کردند سطل آب روی خود بریزند، دیگران را تگ کنند و کمک مالی برای تحقیق ALS جمع‌آوری کنند. با حضور سلبریتی‌ها و شبکه‌های اجتماعی، آگاهی و کمک مالی عظیمی جمع شد.
موفق بود چون:
- فرمت ساده و قابل تکرار، دعوت به مشارکت همزمان سرگرمی و خیریه، و بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی را به همراه داشت.
4. دیوار مهربانی در ایران
حرکت مردمی که مردم لباس یا کالای بلااستفاده را در مکان‌های عمومی می‌گذاشتند تا نیازمندان بردارند. پدیده‌ای خودجوش که از شهر به شهر گسترش یافت.
موفق بود چون:
- ساده، قابل کپی، مشارکتی و منطبق با ارزش‌های محلی بود که تبدیل به نمونه‌ای از بازاریابی اجتماعی ریشه‌دار در ایران شد.
مثال‌هایی از بازاریابی اجتماعی که شکست خوردند یا هشداردهنده بود
1. Pepsi — تبلیغ (۲۰۱۷)
تبلیغی که تلاش کرد “صلح اجتماعی” و اعتراضات را با یک بطری پپسی ترکیب کند؛ واکنش‌ها خشمگینانه بود و تبلیغ پس از فشار شدید رسانه‌ای جمع‌آوری شد.
چرا شکست خورد:
- برداشت بد فرهنگی، سطحی انگاری یک موضوع حساس و استفاده تجاری از معضل واقعی اجتماعی
- و در نتیجه: ضربه به اعتبار برند و عقب‌نشینی فوری.
2. کمپین‌های “نه به پلاستیک” در ایران
چندین کمپین و پویش برای کاهش مصرف پلاستیک اجرا شده اما اثرگذاری در سطح وسیع محدود بوده است که مهمترین دلایل آن: نبود پیگیری مستمر، زیرساخت‌های بازیافت ضعیف و فرهنگ‌سازی ناقص بوده است.
چه چیزی از این مثال‌ها یاد بگیریم؟
- هدفِ واضح و قابل اندازه‌گیری انتخاب کنید. موفق‌ها (Dumb Ways to Die، Ice Bucket) هدف رفتاری مشخصی داشتند.
- فرمت مشارکتی و قابل تکرار بسازید. کمپین‌های ویروسی با فرمت آسان و دعوت به عملِ مستقیم بهتر پخش می‌شوند (Ice Bucket).
- با ارزش‌ها و فرهنگ مخاطب همخوان باشید. دیوار مهربانی نمونه‌ای است که از ارزش محلی تغذیه کرد و Pepsi نمونه‌ای است که فرهنگ را دست‌کم گرفت.
- زیرساخت و پیگیری لازم است. کمپین‌های محیط‌زیستی بدون بستر عملی (قابل بازیافت، قوانین، پیگیری) به نتایج پایدار نمی‌رسند.
- شفافیت و اندازه‌گیری بدهید. مخاطب می‌خواهد بداند اثر کمپین چیست (مبالغ جمع‌آوری‌شده، کاهش رفتار، تغییرات آماری).
تفاوت بازاریابی اجتماعی با بازاریابی شبکه‌های اجتماعی
بازاریابی اجتماعی یعنی فروش ایده برای تغییر جامعه،
اما
بازاریابی شبکه‌های اجتماعی یعنی فروش محصول یا خدمات از طریق پلتفرم‌های اجتماعی.
| ویژگی | بازاریابی اجتماعی | بازاریابی شبکه‌های اجتماعی |
| هدف اصلی | تغییر رفتار مردم به نفع جامعه (مثل حفظ محیط‌زیست، سلامت یا آموزش) | افزایش آگاهی از برند، جذب مشتری و فروش بیشتر |
| تمرکز | ارزش‌های انسانی و اجتماعی | رشد برند و تعامل با مشتریان |
| مجری اصلی | سازمان‌های دولتی، NGOها، برندهای مسئولیت‌پذیر | تمام کسب‌وکارهای کوچک تا بزرگ |
| ابزارها | کمپین‌های فرهنگی، آموزشی، محیطی، رسانه‌های عمومی | پلتفرم‌هایی مثل اینستاگرام، تلگرام، لینکدین، تیک‌تاک |
| نوع پیام | آموزشی، فرهنگی، آگاهی‌دهنده | تبلیغاتی، سرگرم‌کننده، برندینگتبلیغاتی، سرگرم‌کننده، برندینگ |
| نتیجه نهایی | تغییر نگرش و رفتار جامعه | افزایش فروش، فالوئر، ترافیک سایت |
بازاریابی اجتماعی چه نقشی در تغییر رفتار و ایجاد ارزش اجتماعی دارد؟
بازاریابی اجتماعی با هدف تغییر رفتار افراد و گروه‌ها به نفع خودشان و جامعه طراحی می‌شود. برخلاف تبلیغات تجاری که دنبال فروش هستند، این نوع بازاریابی دنبال ایجاد تغییر پایدار در طرز فکر، نگرش و رفتار مردم است.
به کمک اصول علمی بازاریابی (مثل شناخت نیاز، پیام درست، و انتخاب کانال مناسب)، بازاریابی اجتماعی تلاش میکند رفتارهای مثبت را جایگزین رفتارهای آسیب‌زا کند. مثلاً افراد را تشویق کند تا کمتر از پلاستیک استفاده کنند، خون اهدا کنند یا به تحصیل کودکان بی‌سرپرست کمک کنند.
این فرایند در سه سطح عمل میکند:
- آگاهی‌بخشی: مردم را از پیامدهای رفتارهایشان آگاه میکند.
- تغییر نگرش: ذهنیت افراد را نسبت به موضوعات اجتماعی تغییر می‌دهد.
- تغییر رفتار: باعث می‌شود افراد رفتار جدید را انتخاب و تکرار کنند.
از سوی دیگر، بازاریابی اجتماعی باعث ایجاد ارزش اجتماعی می‌شود. یعنی علاوه بر منافع فردی، به رشد فرهنگی، بهبود کیفیت زندگی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی کمک میکند.
وقتی کسب‌وکارها در این مسیر قدم می‌گذارند، هم جامعه از فعالیت آن‌ها نفع می‌برد، هم برندشان به‌عنوان یک برند مسئول و قابل‌اعتماد در ذهن مردم ماندگار می‌شود.
تفاوت بازاریابی اجتماعی با مسئولیت اجتماعی چیست؟
در نگاه اول، “بازاریابی اجتماعی” و “مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها” هر دو درباره‌ی کمک به جامعه و رفتار مسئولانه برندها صحبت می‌کنند، اما در هدف، ساختار و نحوه‌ی اجرا تفاوت‌های اساسی دارند.
بازاریابی اجتماعی یعنی دیگران را برای تغییر رفتارشان قانع کنیم،
اما
مسئولیت اجتماعی یعنی خودمان رفتار مسئولانه‌ای در قبال جامعه داشته باشیم.
| مورد مقایسه | بازاریابی اجتماعی | مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها |
| هدف اصلی | تغییر رفتار مردم برای بهبود جامعه (مثل کاهش مصرف دخانیات یا حفاظت از محیط زیست) | انجام فعالیت‌های داوطلبانه و اخلاقی برای کمک به جامعه و حفظ تصویر مثبت برند |
| تمرکز | تمرکز بر “رفتار مردم” و تأثیر اجتماعی | تمرکز بر “رفتار شرکت” و تعهد به جامعه |
| مخاطب اصلی | عموم جامعه، شهروندان یا گروه خاصی از مردم | ذینفعان، مشتریان، کارمندان و جامعه محلی |
| ماهیت فعالیت‌ها | فعالیت‌های تبلیغاتی، آموزشی و فرهنگی برای تغییر رفتار | فعالیت‌های خیریه، داوطلبانه، زیست‌محیطی و شفافیت سازمانی |
| مثال | کمپین‌های آموزش صرفه‌جویی در آب یا حذف پلاستیک از خریدها | اختصاص بخشی از سود شرکت به مدارس مناطق محروم یا کاشت درخت توسط برندها |
| نتیجه نهایی | تغییر نگرش و رفتار اجتماعی مردم | افزایش اعتماد عمومی به برند و مسئولیت‌پذیری سازمانی |
رویکردها و روش‌های بازاریابی اجتماعی
بازاریابی اجتماعی برای تأثیرگذاری بر رفتار جامعه، از چند رویکرد و روش اصلی استفاده میکند که هر کدام متناسب با نوع مخاطب و هدف اجتماعی انتخاب می‌شوند.
1. رویکرد آموزشی
در این روش، تمرکز بر آگاهی‌بخشی و آموزش عمومی است تا افراد پیامدهای رفتار خود را درک کرده و تصمیم به تغییر بگیرند.
- هدف: افزایش دانش و تغییر نگرش
2. رویکرد اقناعی یا انگیزشی
در این رویکرد، از احساسات، ارزش‌ها و انگیزه‌های فردی برای ترغیب مردم به تغییر رفتار استفاده می‌شود.
- هدف: تأثیرگذاری عاطفی و ایجاد حس مسئولیت
3. رویکرد مشارکتی
در این مدل، مردم یا جوامع محلی خودشان در طراحی و اجرای برنامه نقش دارند.
- هدف: ایجاد حس تعلق و مشارکت اجتماعی
4. رویکرد سیاسی و حمایتی
گاهی برای تغییر رفتار اجتماعی، نیاز به اصلاح قوانین، سیاست‌گذاری یا حمایت نهادهای رسمی وجود دارد.
- هدف: تغییر ساختار و سیاست‌ها برای تسهیل رفتار مطلوب
5. رویکرد اقتصادی
در این روش، برای تشویق رفتار مطلوب از پاداش‌ها یا مشوق‌های مالی استفاده می‌شود.
- هدف: ایجاد انگیزه مادی برای تغییر رفتار
6. رویکرد ترکیبی
اغلب کمپین‌های موفق از ترکیب چند رویکرد استفاده می‌کنند تا هم آگاهی، هم انگیزه و هم زیرساخت تغییر فراهم شود.
مراحل پیاده‌سازی بازاریابی اجتماعی
پیاده‌سازی بازاریابی اجتماعی شبیه اجرای یک پروژه بازاریابی حرفه‌ای است، با این تفاوت که به‌جای تمرکز بر فروش، هدف آن تغییر رفتار و ایجاد تأثیر مثبت اجتماعی است.
در ادامه، مراحل اصلی اجرای یک کمپین بازاریابی اجتماعی را مرور می‌کنیم:
1. شناسایی مسئله اجتماعی
نقطه شروع هر بازاریابی اجتماعی، تشخیص دقیق یک مشکل واقعی در جامعه است.
- باید بدانید چه رفتاری نیاز به تغییر دارد؟
- این رفتار چه پیامدهای منفی برای جامعه دارد؟
- چه گروهی از مردم تحت تأثیر آن هستند؟
2. تحقیق و شناخت مخاطب هدف
در این مرحله باید پرسونای مخاطب را بشناسید:
- چه کسانی باید رفتارشان تغییر کند؟
- چه باورها، موانع یا انگیزه‌هایی دارند؟
- از چه رسانه‌هایی استفاده می‌کنند؟
3. تعیین اهداف و شاخص‌های موفقیت
اهداف باید واقع‌بینانه، قابل‌اندازه‌گیری و رفتاری باشند.
- هدف درست: “افزایش ۳۰ درصدی مشارکت در بازیافت خانگی در ۶ ماه”
- نه فقط آگاهی، بلکه تغییر رفتار نهایی باید هدف باشد.
4. طراحی پیام و استراتژی ارتباطی
- پیام باید ساده، الهام‌بخش و قابل درک باشد.
- از داستان‌سرایی (Storytelling) و احساسات استفاده کنید.
- زبان پیام را با لحن مخاطب هماهنگ کنید.
5. انتخاب کانال‌های ارتباطی
با توجه به گروه هدف، رسانه مناسب را انتخاب کنید:
- تلویزیون و رادیو (برای عموم مردم)
- شبکه‌های اجتماعی (برای جوانان)
- بیلبورد و تبلیغات محیطی (برای یادآوری و تقویت پیام)
- ترکیب کانال‌ها معمولاً بهترین نتیجه را می‌دهد.
6. اجرای کمپین
در این مرحله برنامه عملیاتی اجرا می‌شود:
- تولید محتوا و پیام‌های تبلیغاتی،
- همکاری با نهادها، سلبریتی‌ها یا اینفلوئنسرها،
- برگزاری رویدادها، مسابقات یا فعالیت‌های میدانی.
7. پایش و ارزیابی نتایج
بعد از اجرای کمپین باید بسنجید:
- چند درصد از مخاطبان رفتارشان را تغییر داده‌اند؟
- آیا آگاهی و نگرش آن‌ها بهتر شده است؟
- کدام کانال مؤثرتر بوده است؟
8. بهبود و استمرار فعالیت‌ها
- بازاریابی اجتماعی فرایندی مداوم است، نه یک اقدام مقطعی.
- نتایج را تحلیل کنید، نقاط ضعف را بهبود دهید.
- پیام را با تغییر شرایط جامعه به‌روز کنید.
- ارتباط خود را با مخاطبان حفظ کنید.
مزایا و معایب بازاریابی اجتماعی
بازاریابی اجتماعی اگر درست اجرا شود، میتواند جامعه‌ای آگاه‌تر، سالم‌تر و همدل‌تر بسازد. اما اگر بدون شناخت و برنامه‌ریزی انجام شود، ممکن است حتی اثر منفی بگذارد.
مزایا:
- تغییر رفتار مثبت در جامعه،
- افزایش آگاهی عمومی،
- ایجاد تصویر مثبت برای برندها و سازمان‌ها،
- افزایش وفاداری و اعتماد مخاطبان،
- تأثیر بلندمدت و ماندگار.
معایب و محدودیت‌ها:
- هزینه و زمان زیاد،
- دشواری در اندازه‌گیری نتایج،
- ریسک برداشت اشتباه از پیامف
- مقاومت فرهنگی یا اجتماعی.
اشتباهات رایج در بازاریابی اجتماعی
حتی نیت خوب، اگر با اجرای ضعیف همراه شود، نتیجه مطلوبی ندارد. بسیاری از کمپین‌های اجتماعی شکست می‌خورند، چون دچار خطاهای زیر می‌شوند:
1. نداشتن شناخت از مخاطب:
- یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات، اجرای کمپین بدون شناخت دقیق از باورها، نیازها و زبان مخاطب است.
2. تأکید بیش از حد بر پیام منفی:
- برخی کمپین‌ها با ترساندن یا سرزنش مردم سعی در تغییر رفتار دارند، اما معمولاً باعث بی‌اعتمادی یا بی‌تفاوتی می‌شوند.
3. نبود هدف مشخص و قابل اندازه‌گیری:
وقتی هدف کمپین مبهم باشد (مثلاً فقط “بهبود جامعه”)، امکان ارزیابی و موفقیت واقعی وجود ندارد.
4. کمبود استمرار و پیگیری:
کمپین‌هایی که فقط چند هفته اجرا می‌شوند، معمولاً تأثیر موقتی دارند و رفتار را به‌صورت پایدار تغییر نمی‌دهند.
5. بی‌توجهی به کانال‌های مناسب ارتباطی:
استفاده از رسانه‌ای که با سن، زبان یا عادات مخاطب هماهنگ نباشد، باعث کاهش اثرگذاری می‌شود.
6. عدم شفافیت در نیت برند یا سازمان:
اگر مخاطب حس کند هدف کمپین بیشتر تبلیغاتی است تا اجتماعی، اعتمادش از بین می‌رود.
برای استفاده از بازاریابی اجتماعی از چه کسی مشاوره بگیریم؟
اجرای درست بازاریابی اجتماعی نیازمند دانش تخصصی در زمینه رفتارشناسی مخاطب، طراحی پیام مؤثر و انتخاب کانال‌های ارتباطی مناسب است. بسیاری از کمپین‌ها تنها به این دلیل شکست می‌خورند که بدون استراتژی و تحلیل دقیق اجرا می‌شوند.
اگر قصد دارید بازاریابی اجتماعی را در سازمان یا کسب‌وکار خود پیاده‌سازی کنید، بهتر است از متخصصان حرفه‌ای این حوزه مشاوره بگیرید؛ افرادی که هم در حوزه بازاریابی دیجیتال و هم در زمینه جامعه‌شناسی و رفتار مصرف‌کننده تجربه دارند.
در این مسیر، ایمان پاکراه و تیم آکادمی پاکراه با تجربه گسترده در تدوین و اجرای کمپین‌های اجتماعی و بازاریابی رفتاری، می‌توانند به شما کمک کنند تا استراتژی‌ای متناسب با اهداف، منابع و مخاطبان خود طراحی کنید.
چه بخواهید آگاهی عمومی ایجاد کنید، چه تغییر رفتار اجتماعی را هدف قرار دهید یا تصویر برند خود را در جامعه بهبود دهید،
آکادمی پاکراه با ترکیب علم بازاریابی و درک عمیق از رفتار مخاطب، بهترین مسیر را برای شما ترسیم میکند.
اگر در مورد اجرای کمپین اجتماعی یا نحوه شروع آن سوالی دارید، همین حالا در بخش نظرات بپرسید تا کارشناسان آکادمی پاسخگوی شما باشند.
تمام سازمان‌ها، برندها، نهادهای دولتی، NGOها و حتی کسب‌وکارهای کوچک می‌توانند از آن بهره ببرند، به‌ویژه زمانی که هدفشان افزایش آگاهی، ترویج رفتار سالم یا ایجاد اثر اجتماعی مثبت باشد.
هدف اصلی آن تغییر رفتار، افزایش آگاهی، ارتقای مشارکت اجتماعی و ایجاد ارزش‌های مثبت فرهنگی و اخلاقی است.
اما در مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، تمرکز بر رفتار خود شرکت و تعهد آن نسبت به جامعه است.
هزینه به اندازه کمپین، نوع رسانه، گستره مخاطب و مدت‌زمان اجرا بستگی دارد. بااین‌حال، حتی کمپین‌های کوچک هم می‌توانند نتایج قابل‌توجهی داشته باشند اگر هدفمند و علمی طراحی شوند.
روی دکمه «مشاوره آنلاین» کلیک کنید تا مهندس ایمان پاکراه و تیم آکادمی پاکراه به‌صورت آنلاین و کاملاً رایگان راهنمایی‌تان کنند.
مشاوره آنلاین