مدیر دانش کیست و چه وظایفی دارد؟

مدیر دانش (Knowledge Manager) شخصی است که مسئولیت مدیریت و بهره‌برداری از دانش موجود در سازمان را بر عهده دارد. شاید نام این موقعیت شغلی چندان به گوشتان نخورده باشد اما نقشی حیاتی در کسب و کارها دارد.

در این مطلب از آکادمی کسب و کار پاکراه، به بررسی وظایف، مهارت‌ها و اهمیت مدیر دانش در سازمان‌ها خواهیم پرداخت. توصیه می‌کنیم تا انتهای مطلب همراهمان بمانید و اگر پاسخ سوال خود را نگرفتید، برایمان کامنت بگذارید تا بلافاصله شما را راهنمایی کنیم.

مدیریت دانش به چه معناست؟

قبل از اینکه به سراغ مدیر دانش برویم، اجازه دهید بررسی کنیم که اصلا مدیریت دانش چه معنایی دارد؟ مدیریت دانش یا (KM) Knowledge Management  در واقع فرآیند سیستماتیک شناسایی، جمع آوری، سازماندهی، ذخیره سازی، به اشتراک گذاری و به کارگیری دانش و اطلاعات در یک سازمان است.

این فرآیند صرفا به ذخیره کردن داده‌ها محدود نمی‌شود؛ بلکه هدف آن، تبدیل داده‌های خام به اطلاعات مفید و در نهایت به دانش قابل اجرا است.

چرخه مدیریت دانش 4 مرحله اصلی دارد:

1. خلق دانش و تولید ایده‌ها و اطلاعات جدید
2. مستندسازی و نگهداری دانش در فرمت‌های قابل دسترس
3. به اشتراک‌گذاری دانش و تسهیل تبادل دانش بین افراد و تیم‌ها
4. به‌کارگیری و استفاده عملی از دانش برای حل مسائل و بهبود عملکرد

سازمان‌ها باید برای جلوگیری از اتلاف دانش، بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری، ترویج نوآوری و در نهایت، افزایش کارایی خود، دانش را مدیریت کنند. این کار توسط مدیر دانش صورت می‌گیرد.

مدیر دانش کیست؟

مدیر دانش (Knowledge Manager)، متخصصی است که مسئولیت نظارت بر ذخیره‌سازی و توزیع دانش سازمانی در یک شرکت را به عهده دارد. هدف اصلی این شخص، حفظ پایگاه دانش شرکت و اطمینان از وجود فرآیندهای توزیع مناسب است تا کارکنان ابزار لازم برای موفقیت را داشته باشند.

این وظایف تضمین می‌کند که تمام دارایی‌های دانش یک شرکت در موفقیت و رشد کلی آن نقش دارند.

5 مورد از وظایف کلیدی یک مدیر دانش در سازمان

وظایف یک مدیر دانش ممکن است بسته به کارفرما و تجربه او متفاوت باشد. با این حال در این بخش، برخی از وظایف مهم این فرد را توضیح خواهیم داد.

1. ایجاد فرآیندهای جمع‌آوری دانش

یک برنامه موثر مدیریت دانش نیاز دارد که سازمان‌ها دانش ضمنی (تجربه و مهارت‌های نرم که در ذهن کارکنان است) را جمع‌آوری کرده و به دانش صریح (مانند مستندات آموزشی) تبدیل کنند. این نوع دانش معمولا در ذهن افراد یا تیم‌های کوچک باقی می‌ماند.

2. نگهداری پایگاه دانش

مدیران دانش پایگاه‌های دانش را ایجاد، سازماندهی و به‌روزرسانی می‌کنند. این پایگاه‌ها مکان‌هایی مرکزی هستند که کارکنان می‌توانند مقالات دانش را منتشر و مشاهده کنند. این سیستم‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کند تا اطلاعات ارزشمند را حفظ کرده و با جمعیت وسیعی به اشتراک بگذارند.

3. ایجاد فرهنگ اشتراک دانش

برنامه‌های مدیریت دانش نیاز به مشارکت همه کارکنان دارند، بنابراین مدیران دانش باید فرهنگ‌های سازمانی را برای اشتراک دانش ایجاد و حفظ کنند تا کارکنان تشویق به مشارکت شوند.

4. نوشتن و ویرایش مقالات دانش

برخی از نقش‌های مدیران دانش، به ویژه در سازمان‌های کوچک‌تر، نیاز دارند که خودشان مقالات دانش را بنویسند.

5. نظارت بر برنامه مدیریت دانش

مدیران دانش از معیارهایی مانند تجزیه و تحلیل پایگاه دانش و نظرسنجی‌های کارکنان برای نظارت بر اثربخشی ابزارها و فرآیندهای مدیریت دانش در طول زمان استفاده می‌کنند.

علاوه بر معیارها، مدیران دانش باید برنامه مدیریت دانش را نیز نظارت کنند تا از بازگشت سرمایه آن اطمینان حاصل شود.

چرا کسب و کارها به مدیر دانش نیاز دارند؟

وجود یک مدیر دانش در سازمان‌های امروزی به یک ضرورت تبدیل شده است. مهمترین دلایلی که اهمیت حضور این نقش در سازمان را نشان می‌دهند، شامل موارد زیر هستند:

1. بهبود بهره وری:

مدیران دانش فرآیندها و سیستم‌هایی را ایجاد می‌کنند که به اشتراک‌گذاری و دسترسی به اطلاعات تسهیل می‌کند، که در نتیجه بهره‌وری کارکنان را افزایش می‌دهد.

2. حفظ دانش:

آن‌ها به حفظ و مستندسازی دانش سازمان کمک می‌کنند، به ویژه دانش ضمنی که ممکن است با خروج کارکنان از بین برود.

3. ایجاد فرهنگ همکاری:

مدیران دانش فرهنگ همکاری و به اشتراک گذاشتن دانش و اطلاعات را در سازمان ترویج می‌دهند.

4. پشتیبانی از نوآوری:

با فراهم کردن دسترسی به دانش، امکان افزایش خلاقیت و نوآوری در سازمان بیشتر می‌شود.

5. تصمیم‌گیری بهتر:

دسترسی به اطلاعات دقیق و به‌روز به مدیران و کارکنان کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری اتخاذ کنند و استراتژی‌های مؤثرتری را پیاده‌سازی کنند.

مهارت های یک مدیر دانش

مدیران دانش وظایف زیادی به عهده دارند و به همین خاطر، لازم است که مهارت‌های مختلفی هم برای رسیدگی به این وظایف داشته باشند.

مهارت‌های مورنیاز برای این موقعیت شغلی، به دو دسته مهارت‌های نرم و سخت تقسیم می‌شوند که ان‌ها را در جدول زیر به شما معرفی کرده‌ایم:

تحصیلات مورد نیاز مدیر دانش

مسیر تحصیلی برای تبدیل شدن به یک مدیر دانش می‌تواند متنوع باشد، اما معمولا شامل رشته‌هایی است که به نوعی با اطلاعات، مدیریت یا فناوری ارتباط دارند. برای مثال می‌توان به رشته‌های زیر اشاره کرد:

• مدیریت
• مهندسی صنایع
• علوم کامپیوتر
• مدیریت فناوری اطلاعات
• برخی از رشته‌های علوم انسانی که با تحلیل اطلاعات سروکار دارند (مانند تاریخ یا فلسفه)

تجربه کاری در زمینه‌هایی مانند مدیریت پروژه، تحلیل کسب و کار، مدیریت محتوا، یا فناوری اطلاعات نیز برای این نقش بسیار ارزشمند است.

چگونه یک مدیر دانش شویم؟

برای تبدیل شدن به یک مدیر دانش خوب، لازم است ترکیبی از تحصیلات، مهارت‌ها و تجربیات را در خود تقویت کنید. مراحل تبدیل شدن به یک مدیر دانش، به صورت زیر است:

1. تحصیلات مرتبط:

• تا حد ممکن تحصیلات مرتبطی را کسب کنید و حداقل مدرک کارشناسی را به دست آورید.
• اگر هم تحصیلات شما به پایان رسیده و به تازگی به این شغل علاقه مند شده‌اید، می‌توانید در دوره‌ها و کارگاه‌های مربوطه شرکت کنید.

2. کسب مهارت‌های کلیدی:

• مهارت‌های ارتباطی، رهبری، تحلیلی و فنی خود را تقویت کنید.
• مطالعه مقالات مرتبط، مشاهده ویدیوهای آموزشی و شرکت در دوره‌های مختلف می‌توانند برای این منظور به شما کمک کنند.

3. تجربه عملی:

• به دنبال فرصت‌هایی برای کار در پروژه‌های مدیریت دانش، مدیریت محتوا، یا تحلیل کسب و کار باشید.
• حتی نقش‌های کوچک‌تر می‌توانند تجربه ارزشمندی به شما بدهند

4. شبکه سازی:

• با متخصصان مدیریت دانش در ارتباط باشید.
• در کنفرانس‌ها شرکت کنید و از تجربیات آن‌ها بیاموزید.

5. به روز بودن:

• همواره در مورد آخرین روندها، ابزارها و بهترین شیوه‌ها در حوزه مدیریت دانش مطالعه و تحقیق کنید.

6. ذهنیت یادگیرنده:

• همیشه آماده یادگیری چیزهای جدید باشید و کنجکاوی خود را حفظ کنید.

شغل مدیریت دانش برای چه کسانی مناسب است؟

شغل مدیریت دانش برای افرادی مناسب است که دارای ویژگی های زیر باشند:

• مهارت‌های ارتباطی قوی
• تفکر تحلیلی
• توانایی کار با فناوری اطلاعات
• علاقمند به یادگیری مستمر

همچنین، افرادی که تجربه در زمینه مدیریت پروژه، مشاوره یا آموزش دارند، می‌توانند در این حوزه موفق‌تر باشند. اما شاید افرادی که ذهن تحلیلگر نداشته یا درونگرا هستند، نتوانند با این موقعیت شغلی کنار بیایند.

درآمد مدیر دانش در ایران

درآمد مدیر دانش تا حدود زیادی به مهارت افراد و همچین شرکتی که در آن استخدام می‌شوند بستگی دارد و نمی‌توان مبلغ ثابت و مشخصی را اعلام کرد.

با این حال متخصصین ما در آکادمی پاکراه، بعد از جستجو در سایت‌های کاریابی ایرانی، میانگین درآمد یک مدیر دانش در سال 1404 را از 15 تا 40 میلیون تومان در ماه تخمین می‌زنند.

چطور یک مدیر دانش خوب برای کسب و کار استخدام کنیم؟

استخدام یک مدیر دانش مناسب برای سازمان شما می‌تواند تاثیر بسزایی در موفقیت بلندمدت آن داشته باشد. در اینجا نکاتی برای یافتت بهترین گزینه به شما آموزش خواهیم داد:

1. تعریف دقیق نیازها:

• ابتدا نیازهای خاص سازمان خود را مشخص کنید.
• چه نوع دانشی را می‌خواهید مدیریت کنید؟
• هدف اصلی از استخدام این فرد چیست؟
• آیا به دنبال کسی هستید که دانش فنی پیچیده‌ای را مستند کند (مثلا در یک شرکت مهندسی)؟
• یا کسی که فرهنگ به اشتراک‌گذاری دانش را در یک سازمان بزرگ بهبود بخشد (مثلا در یک هلدینگ)؟

2. جستجو در رشته‌های مرتبط:

• به دنبال کاندیداهایی با تحصیلات در رشته‌های علوم اطلاعات، مدیریت دانش، سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت، یا رشته‌های مشابه باشید.

3. تاکید بر مهارت‌های نرم:

• علاوه بر مهارت‌های فنی، به دنبال مهارت‌های ارتباطی، رهبری، حل مسئله و توانایی کار تیمی باشید.
• این مهارت‌ها برای ترویج فرهنگ دانش‌محوری حیاتی هستند.

4. سابقه کار مرتبط:

• کاندیداهایی که تجربه قبلی در پیاده‌سازی پروژه‌های مدیریت دانش، مدیریت محتوا یا حتی مدیریت پروژه با تمرکز بر اطلاعات دارند، را در اولویت قرار دهید.
• پرس و جو کنید که آیا فرد تجربه راه‌اندازی یک سیستم مدیریت دانش را از صفر تا صد داشته است یا خیر.

5. مصاحبه‌های عمیق:

• در مصاحبه‌ها، سناریوهای واقعی را مطرح کنید تا توانایی آن‌ها در حل مسائل مربوط به مدیریت دانش را بسنجید.
• از آنها بپرسید که چگونه می‌توانند فرهنگ به اشتراک‌گذاری دانش را در سازمان شما تقویت کنند.

6. بررسی نمونه کارها یا پروژه‌های قبلی:

• اگر امکان دارد، از آن‌ها بخواهید نمونه‌هایی از پروژه‌های مدیریت دانشی که در آن مشارکت داشته‌اند را ارائه دهند.

7. تعیین واضح انتظارات:

• از همان ابتدا، انتظارات خود را از این نقش به طور شفاف بیان کنید و اهداف قابل اندازه‌گیری برای آن تعیین نمایید.

برای استخدام یک مدیر دانش خوب از چه کسی مشاوره بگیریم؟

یک مدیر دانش موفق، با تلفیق مهارت‌های بین فردی، فنی و استراتژیک، می‌تواند به نوآوری، بهبود تصمیم‌گیری و ایجاد مزیت رقابتی پایدار برای کسب و کار شما یاری رساند. سرمایه‌گذاری روی این نقش، در واقع سرمایه‌گذاری بر روی آینده‌ای هوشمندتر و موفق‌تر برای سازمان است.

برای اینکه بتوانید بهترین مدیر دانش را برای کسب و کارتان انتخاب کنید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات مشاوره منابع انسانی آکادمی پاکراه بهره ببرید. مشاورین متخصص تیم ما، به خوبی شما را راهنمایی خواهند کرد.

همچنین اگر قصد دارید در این موقعیت شغلی مشغول به کار شوید، حتما از مشاوره شغلی تخصصی تیم ما بهره ببرید تا به شما کمک کنیم در مسیر درستی قدم بگذارید!

در پایان، هر سوال یا نظری که دارید، برایمان کامنت بگذارید تا به صورت فوری و آنلاین به شما پاسخ دهیم!