ترک کار را می‌توان یکی ازحساس‌ترین مراحل شغلی هر فرد دانست؛ مرحله‌ای که نه تنها آینده کاری کارمند یا کارگر را تحت تأثیرقرار می‌دهد، بلکه می‌تواند برای کارفرما نیز پیامدهای حقوقی و قانونی به دنبال داشته باشد.
بسیاری تصور می‌کنند که ترک کار به معنای اعلام استعفا و یا عدم همکاری است در صورتی که هر اقدام، حتی یک روز تأخیر یا عدم انجام مراحل درست این فرآیند، می‌تواند منجر به اختلافات حقوقی، جریمه‌ها و یا حتی محرومیت از برخی مزایا شود.
در این مقاله از آکادمی کسب و کار پاکراه قصد داریم قوانین ترک کار را در سال ۱۴۰۴ مورد بررسی قرار داده و تفاوت بین یک خروج حرفه‌ای و یک تجربه پرچالش را به شما نشان دهیم؛ پس تا انتها همراهمان بمانید و اگر حین مطالعه این مطلب در مورد هر بخش نیاز به راهنمایی بیشتری داشتید، کامنت بگذارید یا در بخش پرسش و پاسخ بیان کنید.
- ترک کار چیست؟
- آخرین تغییرات قوانین ترک کار
- زمان اطلاع قبلی برای ترک کار
- مهمترین دلایل ترک کار
- حقوق و مزایای کارمند پس از ترک کار
- جریمه‌ها و پیامدهای ترک کار غیرقانونی
- مدارک مورد نیاز برای ثبت ترک کار
- تفاوت ترک کار رسمی، قراردادی و پیمانی
- نقش بیمه تأمین اجتماعی در ترک کار
- ترک کار در زمان دوره آزمایشی
- از چه کسی مشاوره بگیریم؟
ترک کار چیست و چه تفاوتی با استعفاء دارد؟
ترک کار به حالتی گفته می‌شود که کارگر و یا کارمند، بدون رعایت کامل مراحل قانونی و بدون اطلاع قبلی، همکاری خود را با مجموعه‌ای که در آن شاغل بوده قطع می‌نماید. اما در مورد استعفا این طور نیسست و فرد از قبل، اطلاع می‌دهد که قصد دارد از این موقعیت شغلی خارج شود.
نکته مهم اینکه در هر دو حالت اگر مطابق قانون کار پیش نرود، ممکن است پیامدهای حقوقی و قانونی به همراه داشته باشد؛ زیرا ترک کار بیشتر به معنای قطع ناگهانی حضور در محل کار و عدم انجام وظیفه محوله است.
در ادامه به بررسی بیشتر هر کدام از این دو فرآیند می‌پردازیم:
- استعفاء فرآیندی رسمی و برنامه‌ریزی شده محسوب می‌شود. در استعفاء فرد موظف است درخواست خود را به صورت کتبی ارائه داده و در مهلت قانونی که معمولاً ۳۰ روز پیش از قطع همکاری می‌باشد، همچنان به انجام وظایف محوله ادامه دهد تا کارفرما فرصت لازم برای جایگزین کردن نیروی جدید با وی را داشته باشد.
- اما در ترک کار این روند رعایت نمی‌شود و همین موضوع می‌تواند باعث ضبط بخشی از حقوق معوق، عدم پرداخت مزایا و یا حتی درج سابقه منفی در پرونده شغلی فرد گردد.
بنابراین هرچند هر دو این روش‌ها به پایان همکاری منجر می‌شوند، اما تفاوت اصلی آن‌ها در میزان رعایت قانون و شکل رسمی یا غیر رسمی انجام فرآیند است که آگاهی از این تفاوت‌ها می‌تواند مانع بروز مشکلات جدی در آینده شغلی شود.
آخرین تغییرات قوانین ترک کار در سال ۱۴۰۴ چیست؟
در سال ۱۴۰۴ برخی تغییرات و به روز‌رسانی‌ها در قوانین مرتبط با ترک کار اعمال شده است که هدف آن‌ها کاهش اختلافات بین کارمند و کارفرما و ایجاد شفافیت بیشتر در مسیر جدا شدن از محل کار است.
در ادامه به بررسی آخرین تغییرات قوانین ترک کار در سال ۱۴۰۴ می‌پردازیم:
- شاید بتوان اولین و مهمترین تأکیدات سازمان اداره کار را بر ثبت ترک کار در سامانه رسمی مانند بیمه دانست؛ زیرا این اقدام باعث می‌شود تا تاریخ دقیق ترک کار مشخص باشد و از بروز ادعا‌های متناقص جلوگیری گردد.
- در بخشنامه‌های جدید بر ضرورت اطلاع‌رسانی مکتوب و رسمی کارگر و یا کارمند تأکید شده است و اعلام شفاهی و غیر رسمی دیگر پذیرفته نخواهد شد.
- مهلت قانونی همچنان ۳۰ روز قبل از اقدام به ترک کار می‌باشد اما برای برخی مشاغل، این زمان می‌تواند کوتاهتر و یا بلندتر باشد که این موضوع به توافق بین کارفرما با پرسنلش مربوط می‌شود.
- پیش‌بینی جریمه‌های مشخص برای برای ترک کار غیر قانونی از دیگر تغییرات در سال ۱۴۰۴ می‌باشد؛ به گونه‌ای که در صورت عدم رعایت شرایط درست این فرآیند، بخشی از مزایا یا حق سنوات فرد ممکن است کسر گردد.
این تغییرات به وضوح نشان می‌دهد که ترک کار در سال ۱۴۰۴ بیش از گذشته نیازمند آگاهی و رعایت قوانین در چارچوب کاری می‌باشد. در این مسیر پر چالش با مشاوران متخصص بیمه‌ای آکادمی کسب و کار پاکراه همراه باشید تا بتوانید ریسک‌های این مسیر را به حداقل برسانید.
مدت زمان قانونی اطلاع قبلی برای ترک کار چقدر است؟
در قوانین کار ایران، یکی از اصول اساسی برای قطع همکاری، رعایت مدت زمان مشخصی به عنوان مهلت اطلاع قبلی می‌باشد که این بازه زمانی به کارفرما این فرصت را می‌دهد تا نیروی مناسب را جایگزین نماید و از معطل ماندن کار مجموعه جلوگیری گردد.
به طور معمول در قرارداد‌های دائم و رسمی این مهلت ۳۰ روزه تعیین شده است؛ یعنی کارمند و یا کارگر باید حداقل یک ماه پیش از ترک کار این موضوع را به صورت مکتوب و رسمی به کارفرمای خود اطلاع دهد و همچنین در مدت این یک ماه تمام وظایف محوله خود را نیز به درستی انجام دهد.
- در برخی از قرارداد‌های موقت یا پروژه‌ای بسته به توافق اولیه و نوع فعالیت، این مدت ممکن است کوتاهتر باشد. اما نکته مهم این است که عدم رعایت این مهلت از نظر قانونی می‌تواند به زیان فرد تمام شود و باعث از دست رفتن بخشی از مزایا یا ایجاد سابقه منفی برای فرد گردد.
- نکته دیگر در مورد مشاغلی که ماهیت کار تخصصی دارند و جایگزنی نیروی انسانی به راحتی صورت نمی‌گیرد این است که کارفرما ممکن است در قرارداد مدت بیشتری را برای این اطلاع قبلی در نظر بگیرد. بنابراین آگاهی از مفاد قرارداد و مقررات جاری پیش از تصمیم به خروج از محل کار می‌تواند از بروز مشکلات حقوقی و مالی جلوگیری نماید.
مهمترین دلایل ترک کار در ایران چیست؟
ترک کار در ایران معمولاً به دلایل متنوعی صورت می‌گیرد که بسته با شرایط فردی، محیط کار، و یا حتی وضعیت اقتصادی کشور ممکن است متفاوت باشد. در زیر به بررسی برخی از این دلایل که بیشترین ترک کار‌ها را به خود اختصاص داده‌اند می‌پردازیم:
- یکی از رایجترین این دلایل، نارضایتی از میزان حقوق و مزایا در مقابل وظایف محوله به فرد است. در شرایطی که نرخ تورم بالا باشد و درآمد با هزینه‌های زندگی همخوانی نداشته باشد بسیاری از کارکنان تصمیم به تغییر شغل و یا ترک محل کار خود می‌گیرند.
- عامل دیگر نبود فرصت پیشرفت در جایگاه شغلی است؛ زمانی که فرد احساس کند مسیر رشد و ارتقای شغلی در محل کارش برای وی مسدود شده است، به دنبال موقعیت‌هایی می‌رود که امکان یادگیری و ارتقاء را برای وی فراهم کنند.
- شرایط نامناسب کاری نیز از جمله دلایل پرتکرار است، عواملی مانند ساعات کاری غیر منعطف، نبود امنیت شغلی، فشار کاری بیش از حد، یا مدیریت ضعیف می‌تواند انگیزه ادامه همکاری را از فرد بگیرد.
- مشکلات شخصی و خانوادگی نیز در لیست مواردی که افراد به دلیل آن اقدام به ترک کار می‌نمایند دیده می‌شود و یا حتی تغییر محل زندگی که رفت و آمد را برای شخص سخت‌تر می‌کند.
- پیشنهاد شغلی بهتر و یا درآمد بالاتر نیز می‌تواند از جمله مواردی باشد که فرد را به فکر ترک کار بیاندازد.
در مجموع هر ترک کاری از عوامل فردی و محیطی ترکیب می‌شود و آگاهی کارفرما از این دلایل می‌تواند به حفظ نیروی انسانی منجر شود و همچنین جابه جایی‌های پرسنل را تا حد امکان کاهش دهد. در این مسیر و برای داشتن مدیریت منابع انسانی با کمترین ریسک خطا می‌توانید از کارشناسان ما در آکادمی پاکراه راهنمایی بگیرید.
حقوق و مزایای کارمند پس از ترک کار چگونه است؟
پس از ترک کار، کارمند و یا کارگر همچنان حق دریافت برخی از مزایا و مطالبات خود را دارد. به شرطی که فرآیند قطع همکاری مطابق با قوانین و قرارداد انجام شده باشد. در ادامه به شرح این موارد می‌پردازیم:
- اولین و مهمترین مورد، حقوق معوقه است؛ هر مبلغی که تا آخرین روز کارکرد فرد باقی مانده باید توسط کارفرما با وی تسویه گردد.
- سنوات پایان کار نیز به فرد تعلق می‌گیرد، میزان این مبلغ معمولاً بر اساس سابقه کاری فرد و آخرین حقوق دریافتی وی محاسبه می‌گردد و حتی اگر فرد محل کار را به صورت داوطلبانه ترک کرده باشد، در صورت رعایت قوانین موشول دریافت این حق می‌باشد.
- مانده مرخصی‌های استفاده نشده هم جزو مطالبات است و باید معادل ریالی آن محاسبه و به فرد پرداخت گردد.
- سابقه بیمه فرد باید تا آخرین روز کاری وی محاسبه و پرداخت گردد.
- برخی ازکارفرمایان بسته به سیاست‌های داخلی شرکت، مزایای دیگری مثل پاداش پایان کار، عیدی و سهم شخص از پروژه‌های نیمه تمام را به وی پرداخت می‌نمایند. البته این موارد بستگی به توافقات اولیه و حسن نیت کارفرما دارد.
در صورتی که ترک کار به صورت ناگهانی و بدون اطلاع قبلی صورت گیرد، ممکن است بخشی از این مزایا کسر گردد؛ به همین دلیل رعایت مراحل قانونی انجام این فرآیند نه تنها از بروز اختلافات جلوگیری می‌کند، بلکه به کارمند این اطمینان را می‌دهد که تمام حق و حقوق قانونی خود را دریافت کرده است.
جریمه‌ها و پیامدهای ترک کار غیرقانونی چیست؟
ترک کار غیرقانونی به شرایطی گفته می‌شود که کارمند و یا کارگر بدون رعایت مهلت اطلاع قبلی و بدون ارائه درخواست رسمی بر خلاف مفاد قرارداد محل کار خود را ترک می‌نماید که این اقدام می‌تواند پیامدهای جدی مالی و حقوقی را به دنبال داشته باشد.
- یکی از رایجترین جریمه‌ها، کسر بخشی از حق سنوات و مزایای پایان کار است. در بسیاری از قرارداد‌ها کارفرما این حق را دارد که در صورت عدم رعایت شرایط ترک کار، مبلغی را به عنوان خسارت از مطالبات شخص کسر نماید.
- همچنین عدم پرداخت مانده مرخصی‌ها یا پاداش‌ها نیز ممکن است به عنوان بخشی از این جریمه‌ها اعمال گردد.
- از نظر بیمه‌ای نیز ترک کار غیر قانونی و ناگهانی و بدون اطلاع می‌تواند در پرونده فرد سابقه منفی ایجاد نماید که بر آینده استخدامی او تأثیرگذار خواهد بود.
- در مواردی که ترک کار باعث ایجاد خسارت مستقیم به کارفرما شود، امکان طرح دعوای حقوقی و مطالبه غرامت نیز وجود دارد.
برای طی کردن مسیر ترک کار به درستی و بدون دغدغه‌های مالی و حقوقی از مشاوران بیمه‌ای آکادمی کسب و کار پاکراه راهنمایی بگیرید.
مدارک مورد نیاز برای ثبت ترک کار
ثبت ترک کار یک فرآیند رسمی بوده که برای جلوگیری از اختلافات حقوقی باید با ارائه مدارک کامل انجام گردد.
- اولین و مهمترین مدرک، نامه رسمی ترک کار یا استعفاء نامه است که باید به صورت کتبی و با ذکر تاریخ و امضاء تحویل کارفرما داده شود. این نامه معمولاً در دو نسخه تهیه شده که یکی در اختیار فرد و دیگری در اختیار کارفرما خواهد بود که هر دو باید امضاء و یا مهر قابل قبول داشته باشند.
- مدرک مهم بعدی کپی قرارداد کاری فرد است تا شرایط و قوانین توافق شده قابل رؤیت باشد.
- همچنین ارائه لیست حضور و غیاب یا کارکرد تا آخرین روز کاری برای محاسبه دقیق حقوق و مزایا ضروری است.
- برای ثبت ترک کار در سامانه بیمه باید کد بیمه و اطلاعات شناسنامه‌ای فرد به همراه تاریخ دقیق قطع همکاری ارائه داده شود.
- در نهایت در صورتی که تسویه حساب مالی انجام شده باشد، برگه تسویه نیز جزو مدارکی است که باید وجود داشته باشد.
تهیه این مدارک باعث می‌شود فرآیند ترک کار شفاف و مستند باشد و در صورت بروز اختلاف، هر دو طرف بتوانند از حقوق قانونی خود دفاع کنند.
تفاوت ترک کار رسمی، قراردادی و پیمانی چیست؟
- در ترک کار رسمی که بیشتر در دستگاه‌های دولتی و سازمان‌های وابسته دیده می‌شود، کارمند تابع قانون و مدیریت خدمات کشوری و یا قوانین مشابه است، خروج از خدمت باید با درخواست استعفاء طی مراحل اداری و رعایت مهلت اعلام قبلی انجام شود. ترک کار بدون این مراحل می‌تواند موجب محرومیت از مزایای بازنشستگی شود.
- در ترک کار‌های قرار دادی که اغلب در بخش خصوصی یا قرارداد‌های مدت دار شاهد آن هستیم، کارگر یا کارفرما باید شرایط مندرج در قرار داد و قانون کار را رعایت نماید. معمولاً اعلام ترک کار باید حداقل یک ماه قبل به کارفرما باشد و عدم رعایت این موضوع می‌تواند باعث از دست دادن حقوق معوق یا کسر از مطالبات شود.
- در ترک کار‌های پیمانی که در برخی سازمان‌های دولتی و شرکت‌های نیمه دولتی رایج است، فرد بر اساس قرارداد چند ساله و شرایط خاص مشغول به کار است. فسخ این قرارداد معمولاً نیازمند دلایل موجه، موافقت کارفرما و رعایت دوره اطلاع قبلی است. ترک کار ناگهانی می‌تواند منجر به جریمه و یا ممنوعیت همکاری مجدد در آن سازمان گردد.
نقش بیمه تأمین اجتماعی در فرآیند ترک کار چیست؟
بیمه تأمین اجتماعی در فرآیند ترک کار، نقش مهمی در حفظ حقوق کارگر و ثبت سوابق او دارد. در هنگام قطع همکاری، کارفرما موظف است ترک کار را در سامانه بیمه اعلام و لیست بیمه را تا آخرین روز کار ارسال نماید.
این اقدام باعث می‌شود سوابق بیمه‌ای فرد بدون وقفه ثبت شود و در آینده برای بازنشستگی بیمه بیکاری یا دریافت خدمات درمانی مشکلی ایجاد نگردد.
- در صورتی که ترک کار به درخواست کارگر باشد، بیمه بیکاری به وی تعلق نمی‌گیرد، اما اگر قطع همکاری به دلیل تعدیل نیرو یا فسخ قرارداد از طرف کارفرما بوده و شرایط قانونی فراهم باشد، فرد می‌تواند از بیمه بیکاری استفاده نماید.
- همچنین اعلام صحیح تاریخ ترک کار مانع از اختلافات حقوقی بین کارگر و کارفرما در خصوص حق سنوات، مزایا مطالبات معوق می‌شود.
- به این ترتیب بیمه تأمین اجتماعی هم ابزار ثبت دقیق سوابق و هم ضامن بخشی از حقوق قانونی کارگر است.
ترک کار در زمان دوره آزمایشی چگونه است؟
ترک کار در دوره آزمایشی چه از سوی کارگر و چه از سوی کارفرما شرایط ساده‌تری نسبت به قرارداد‌های عادی دارد اما همچنان باید طبق قانون کار انجام شود. دوره آزمایشی معمولاً در ابتدای همکاری برای ارزیابی توانایی‌ها، مهارت‌ها و تناسب شغلی فرد تعیین می‌گردد و مدت آن بسته به توافق و نوع شغل محدود است (معمولاً این دوره بین یک تا سه ماه است).
- در این دوره در صورتی که کارگر تصمیم به ترک کار بگیرد، باید موضوع را به کارفرما اطلاع دهد و کارفرما نیز موظف است حقوق روز‌های کارکرده را به وی پرداخت نماید، اما تعهدی نسبت به ادامه همکاری ندارد.
- مزیت این دوره برای هر دو طرف، کاهش ریسک همکاری طولانی مدت و شاید ناموفق است؛ با این حال اعلام رسمی پایان کار و ثبت آن در بیمه حتی در دوره آزمایشی اهمیت دارد تا سوابق فرد کامل بماند و از بروز اختلافات حقوقی جلوگیری شود.
برای اطلاع از سایر حقوق خود در حوزه کسب و کار از چه کسی مشاوره بگیریم؟
در نهایت ترک کار در هر شرایطی نیازمند آگاهی از قوانین و رعایت مراحل اداری است تا حقوق و مزایای شما حفظ گردد. بی‌اطلاعی از جزییات و قوانین مربوطه می‌تواند باعث از دست رفتن بخشی از سوابق کاری یا مزایای قانونی شود. آکادمی کسب و کار پاکراه با تیمی متخصص، آماده ارائه مشاوره دقیق در زمینه بیمه، ترک کار، و حفظ حقوق کارگران و کارفرمایان است.
با استفاده از خدمات این مجموعه می‌توانید از بروز اختلافات حقوقی جلوگیری نمایید و از تمام مزایای قانونی خود بهره‌مند شوید. یک تصمیم آگاهانه امروز، امنیت شغلی فردای شما را تضمین می‌کند. برای این منظور می‌توانید فرم‌های خدمات مشاوره کسب و کار را پر کرده یا با ما تماس بگیرید!
ترک کار معمولا بدون اطلاع قبلی و رعایت قوانین انجام می‌شود، اما استعفا رسمی و برنامه‌ریزی شده است و نیاز به اعلام کتبی دارد.
در اغلب موارد ۳۰ روز پیش از ترک کار باید به صورت رسمی به کارفرما اطلاع داده شود.
ممکن است فرد بخشی از حق سنوات، مزایا یا بیمه خود را از دست بدهد و حتی با شکایت حقوقی مواجه شود.
تنها در صورتی که ترک کار به درخواست کارفرما و با رعایت شرایط قانونی باشد، امکان دریافت بیمه بیکاری وجود دارد.
روی دکمه «مشاوره آنلاین» کلیک کنید تا مهندس ایمان پاکراه و تیم آکادمی پاکراه به‌صورت آنلاین و کاملاً رایگان راهنمایی‌تان کنند.
مشاوره آنلاین