هرم مازلو چیست؟

تصور کنید یک محیط کاری ساخته‌اید که تمام کارکنان شما، وظایف را به درستی و در حد انتظار انجام می‌دهند؛ نیازی نیست مدام بر آن‌ها نظارت کنید و همه کارکنان از روی میل واقعی، وظایف خود را انجام می‌دهند نه از روی اجبار!

اما چطور می‌توان کارکنان را تشویق کرد تا بهره‌وری را افزایش دهند؟ در این راستا، نظریه هرم مازلو به عنوان یک نقشه راه معتبر می‌تواند به ما کمک کند تا نیازهای انسانی را درک کرده و بر اساس آن، فضایی ایجاد کنیم که در آن هر فرد بتواند به بهترین نسخه خود تبدیل شود.

در این مطلب از آکادمی کسب‌وکار پاکراه، شما را با هرم مازلو و 5 نظریه اساسی آن مطابق با محیط کار آشنا می‌کنیم. همچنین می‌توانید چالش‌های خود با کارکنان را در بخش پرسش و پاسخ یا در بخش نظرات برایمان بنویسید تا متخصصان ما در اسرع وقت شما را راهنمایی کنند.

هرم مازلو چیست؟

هرم مازلو یک نظریه روانشناسی از آبراهام مازلو، روانشناس انسانگراست که اصلی‌ترین نیازهای انسانی را از ابتدایی‌ترین تا پیچیده‌ترین در ۵ طبقه، دسته‌بندی می‌کند. تا به حال فکر کرده‌اید که چرا برخی از کارمندان نسبت به سایرین شادتر و فعال‌تر هستند؟

مازلو معتقد بود که طبق نظریه نیازها، برخی افراد فقط با دریافت حقوق خوشحال و پرتحرک می‌شوند، در حالی که برخی دیگر در محیط کار به دنبال رشد، شکوفایی و معنا هستند.

آبراهام مازلو که بود؟

آبراهام مازلو (۱۹۷۰-۱۹۰۸) فقط یک نظریه پرداز نبود، بلکه یک روانشناس انسان‌گرا توانمند بود که انسان‌ را اساس و پایه جهان هستی می‌دانست و اهمیت زیادی برای بُعدهای روانی و جسمانی او قائل بود.

مازلو با تحقیقاتی که بر روی انگیزه انسان انجام داده بود، توانست یک تحول اساسی در درک انگیزه‌های انسان با شعار این که انسان‌ها فراتر از حیوانات شرطی شده هستند، ایجاد کند.

۵ سطح هرم مازلو با نگاه کاربردی به محیط کار

سطوح هرم مازلو به ترتیب نشان دهنده اساسی‌ترین و متعالی‌ترین نیازهای انسان است که در تمام موقعیت‌های زندگی چه کار، استراحت، تفریح، زناشویی و… احساس می‌شود.

در ادامه مطلب از آکادمی کسب‌وکار پاکراه، 5 سطح هرم مزلو در حیطه کاری را بررسی می‌کنیم:

1. نیازهای فیزیولوژیکی

اساسی‌ترین و مهم‌ترین نیاز انسان در سلسله مراتب مازلو، نیازهای فیزیولوژیکی است که باعث بقای انسان می‌شود. برخی از مهم‌ترین نیازهای فیزیولوژیکی عبارتند از: آب، غذا، خواب، استراحت، گرما، سرپناه و… .

مهم‌ترین نیازهای فیزیولوژیکی در محیط کار عبارت است از:

• تامین آب و غذای کارکنان در محیط کار
• مناسب بودن دمای محیط
• ارائه امکانات یا لباس‌های خاص برای کار
• بهبود کیفیت هوا و محیط اطراف برای کارکنان

2. نیازهای امنیتی

دومین مورد از نیازهای اساسی پس از احتیاجات فیزیولوژیکی، نیازهای امنیتی است. نیازهایی مانند امنیت و ثبات شغلی، داشتن درآمد ثابت و مناسب، محافظت در برابر حوادث و… جزو نیازهای امنیتی هستند. از نیازهای امنیتی مهم در محیط کار، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دریافت به موقع و بدون تاخیر حقوق یا دستمزد
• برخورداری از خدمات بیمه درمانی
• کار در محیط کاری امن و بدون خطر
• اطمینان خاطر از امنیت شغلی

3. نیازهای اجتماعی

نیازهایی اجتماعی همانطور که از نامش مشخص است، مربوط به اجتماع و روابط می‌شود. هر یک از ما انسان‌ها چه در محیط کار و چه خارج از آن، نیازمند پذیرش، دوستی، تعلق خاطر و عشق بدون منت هستیم. مواردی که در محیط کار نشان‌دهنده نیازهای اجتماعی هستند عبارتند از:

• روابط خوب و دوستانه با همکاران
• مشارکت در فعالیت‌های گروهی
• داشتن استراحت و تفریح کوتاه مدت بین همکاران
• شرکت در جلسات گروهی و انفرادی

4. نیاز به احترام

داشتن احساس ارزشمندی، احترام گذاشتن به دیگران و احترام دیدن، قدردانی کردن، استقلال، موفقیت و… برای هر انسانی ضروری است و بدون آن، احساس پوچی می‌کند. نیاز به احترام در محیط کار، مربوط به موارد زیر است:

• تجربه مسئولیت‌های جدید
• دادن بازخورد مثبت و سازنده
• تقدیر و تشکر از عملکرد خوب
• احترام دیدن و احترام گذاشتن به همکاران و مدیران

5. نیاز به خودشکوفایی

هر شخصی نیاز به پیشرفت و تحقق پتانسیل‌های فردی دارد. اگر فرد در محیطی قرار بگیرد که اجازه رشد و پیشرفت یا خودشکوفایی نداشته باشد، آسیب می‌بیند و انگیزه خود را از دست می‌دهد. موارد زیر در محیط کار، نشان‌دهنده رشد و شکوفایی شخصیت کارکنان است:

• کمک به رشد و پیشرفت کارکنان
• ترغیب کارکنان به یادگیری بیشتر
• ارائه فرصت‌های بیشتر برای رشد در حرفه کاری
• حمایت از اهداف کارکنان و کمک به تحقق آن‌ها

چک لیست اجرای هرم مازلو برای مدیران و رهبران

ما در آکادمی کسب‌وکار پاکراه با توجه با سازوکار سازمان‌های ایرانی، ۵ نیاز اصلی مازلو را با ۵ اقدام عملیاتی تطبیق داده‌ایم. راهکارهای زیر به صورت تخصصی و متناسب با چالش‌های سازمان‌های ایرانی طراحی شده است:

نکات طلایی برای مدیران

قبل از اجرای الگوی مازلو، نیاز است که به موارد زیر دقت کنید:

• اولویت بندی کنید: قبل از اجرای الگوی هرم مازلو، بهتر است دو نیاز اصلی نیاز به امنیت و نیاز به احترام برای کارکنان در اولویت قرار دهید.
• فرهنگ سازی کنید: ابتدا خصوصیات اخلاقی و ارزش‌های کارکنان خود را بشناسید؛ سپس براساس ارزش‌ها، اقدام به تیم‌سازی و تقویت فرهنگ مجموعه کنید.
• بررسی کنید: بعد از ۳ ماه هر نیاز را بررسی کنید و با ارزیابی نتایج، سعی نمایید الگو را به صورت صحیح پیش ببرید.

کاربرد هرم مازلو در مدیریت منابع انسانی

هرم مازلو همانند یک راهبرد اساسی برای مدیریت منابع انسانی در نظر گرفته شده تا کارکنان در دنیای امروز به بهترین بهره‌وری خود برسند. مدیران با بهره‌گیری از هرم مازلو می‌توانند نیازهای کارکنان را درک کنند و محیط کاری را به فضایی پربازده و انگیزشی تبدیل نمایند.

مهم‌ترین کاربردهای هرم مازلو در منابع انسانی عبارت است از:

1. ترسیم مسیر شغلی شفاف

هر یک از کارکنان باید یک چشم‌انداز روشن و شفاف از آینده شغلی خود داشته باشند. همچنین مدیران و کارکنان باید به صورتی برنامه‌ریزی شغلی انجام دهند تا کارکنان به سطح معینی از خودشکوفایی در موقعیت شغلی فعلی برسند.

2. تشویق به خلاقیت و ایده پردازی

محیط کاری باید به صورتی باشد که کارکنان بتوانند ایده‌پردازی کنند و از طریق خلاقیت و نوآوری هم باعث افزایش بازدهی شغلی شوند و هم به خودشکوفایی برسند. ارائه پروژه‌های جانبی به کارکنان باعث افزایش خلاقیت آن‌ها می‌شود.

3. ایجاد یک محیط سازمانی حمایتی

مدیران باید محیطی فراهم کنند که در آن احترام متقابل و ارتباطات باز وجود داشته باشد. در این صورت ن به احترام و تعلق خاطر در کارکنان تامین می‌شود. تدارک برنامه‌هایی مانند منتورینگ یا جلسات تقدیر از دستاوردها، می‌تواند کارکنان را در این مسیر حمایت کند.

4. ایجاد تعادل بین کار و زندگی

مشاغلی که امکان انعطاف پذیری و کار از راه دور داشته باشند، امنیت روانی و آسایش فیزیکی کارکنان را فراهم می‌کنند.

5. طراحی سیستم پاداش و مزایا

به غیر از پرداخت حقوق، باید یک سیستم مزایا و پاداش داشته باشید تا کارکنان شما با انگیزه بیشتری کار کنند و دچار فرسودگی شغلی نشوند. مزایای مالی و غیر مالی مانند بیمه، دوره‌های آموزشی و… می‌توانند تاثیرگذار باشند.

۵ مورد از شرکت‌ های بزرگ که از هرم مازلو استفاده کرده اند

شرکت‌های بزرگ از هرم مازلو به عنوان بهترین الگوی مدیریت انسانی استفاده می‌کنند تا باعث افزایش بهره‌وری سازمان و وفاداری کارکنان شوند. در ادامه مطلب از آکادمی کسب‌وکار پاکراه، 5 شرکت معروف در جهان را که اساس موفقیت آن‌ها بر اساس الگوی مازلو است را بررسی می‌کنیم:

1. گوگل

گوگل بزرگ‌ترین و معروف‌ترین کمپانی است که به صورت تخصصی و حرفه‌ای از الگوی مازلو در محیط کار استفاده کرده است. در واقع یکی از بهترین محیط‌های کاری جهان که تمام نیازهای کارکنان را پوشش می‌دهد، گوگل است.

• فیزیولوژیک: سالن استراحت، امکانات پزشکی در محل، غذای رایگان
• امنیت: حمایت از خانواده کارکنان، ارائه بیمه کامل
• تعلق خاطر: داشتن برنامه‌های تیمی، وجود فضای کاری تعاملی
• احترام: تقدیرات عمومی، احترام سازنده با کارکنان
• خودشکوفایی: ارائه پروژه‌های شخصی

2. مایکروسافت

مایکروسافت با کار کردن بر روی ذهنی کارکنان، یک تحول اساسی ایجاد کرد و سازمان را توسعه بخشید. مایکروسافت بر روی سلامت روان و ذهن کارکنان بر اساس الگوی مازلو به خوبی کار کرد‌.

• فیزیولوژیک: ارائه برنامه سلامت روان و تسهیلات ورزشی به کارکنان
• امنیت: کمک به ارتقاء شغلی کارکنان
• تعلق خاطر: شبکه‌سازی حرفه‌ای و ترتیب برنامه‌های منتورینگ
• احترام: حمایت در مواقع شکست و کمک به یادگیری و پیروز شدن
• خودشکوفایی: امکان دسترسی کارکنان به بهترین دوره‌های آموزشی

3. زاپوس

زاپوس یک سایت اینترنتی در زمینه پوشاک و کفش در لاس وگاس آمریکاست که بیش از 20 سال به صورت موفق و پایدار، کار می‌کند. مدیر عامل زاپوس همیشه معتقد بود که رضایت مشتری، حاصل از رضایت کارکنان زاپوس است.

به همین خاطر، زاپوس اهمیت زیادی برای کارکنان خود قائل بوده و از نظریه مازلو برای جلب رضایت کارکنان استفاده کرده است.

• فیزیولوژیک: غذا و میان وعده رایگان برای کارکنان
• امنیت: امنیت و ثبات شغلی با پرداخت حقوق سر موعد
• تعلق خاطر: برگزاری جلسات و مبهمانی‌های تیمی و سازمانی
• احترام: دادن آزادی عمل برای تصمیم‌گیری‌های شغلی
• خودشکوفایی: آموزش نامحدود و پرکاربرد برای تمامی کارکنان

4. اسپاتیفای

اسپاتیفای که بهترین سرویس پخش موسیقی و پادکست در دنیاست با استفاده از الگوی مازلو، توانسته خلاقیت کارکنان را افزایش دهد و تاثیرات آن را بر روی سرویس اسپاتیفای و جلب رضایت مخاطبان ببیند.

• فیزیولوژیک: وجود سالن آرامش و وعده‌های غذایی رایگان و سالم
• امنیت: پشتیبانی مالی و قراردادهای بلند مدت
• تعلق خاطر: فضای کاری دوستانه و صمیمی
• احترام: ارائه خوردهای مثبت و سازنده با احترام و شفاف
• خودشکوفایی: ارائه پروژه‌های جانبی برای کسب درآمد بیشتر با حمایت شرکت

5. آمازون

در آمازون، یادگیری و امنیت شغلی حرف اول را می‌زند. شاید برخی از کارکنان احساس کنند که فشار کاری آن‌ها را خسته می‌کند، اما با تنظیم الگوی مازلو و اجرای آن بر روی کارکنان، مدیران توانسته‌اند حجم فشار کاری را کمتر و قابل تحمل‌تر کنند.

• فیزیولوژیک: دستمزدهای بیشتر از حد معمول برای رفع مشکلات اقتصادی
• امنیت: داشتن برنامه بازنشستگی و بیمه کامل
• تعلق خاطر: ایجاد گروه‌های دوستانه برای حمایت روانی
• احترام: شناسایی استعدادها و احترام گذاشتن به ان‌ها برای تقویت مهارت‌ها
• خودشکوفایی: ارائه دوره‌های بزرگ، رایگان و کارآمد برای تمام کارکنان

۲۰ اشتباه رایج در اجرای نظریه مازلو در محیط کار

شاید اجرای نظریه مازلو در ابتدا آسان و راحت به نظر برسد؛ اما بسیاری از مجموعه‌ها در هنگام اجرای آن با خطا مواجه می‌شوند. چنین خطاهایی نه تنها در بهبود شرایط مناسب نیستند، بلکه رضایت و انگیزه کارکنان را نیز کاهش می‌دهند.

اگر شما هم در اجرای نظریه مازلو دچار تردید هستید و با چالش‌های مختلف دست‌و‌پنجه نرم می‌کنید، دغدغه‌های خود را در بخش کامنت آکادمی کسب‌وکار پاکراه برای ما بنویسید تا شما را راهنمایی کنیم‌.

برای پیاده سازی هرم مازلو در کسب و کار، از چه کسی مشاوره بگیریم؟

به عنوان یک مدیر یا یک رهبر، ایجاد مجموعه‌ای مملوء از فضای مثبت و سازنده می‌تواند بیش از هر چیز دیگری به رشد و پیشرفت کسب‌وکار شما کمک کند. از ان جایی که اجرای الگوی هرم مازلو نیاز به جزئی‌نگری و بررسی دقیق ساختار مجموعه و کارکنان دارد، بهتر است با مشاوران آکادمی کسب‌وکار پاکراه مشورت کنید و سپس برای آن اقدام نمایید.

همچنین سوالات و تجربیات خود را در بخش نظرات با ما مطرح کنید تا متخصصان آکادمی کسب‌وکار پاکراه به صورت تخصصی شما را راهنمایی کنند. با مشاوره اصولی کسب‌وکار، یک قدم جلوتر از رقبای کاری خود باشید!