وظایف و موقعیت شغلی مدیر تحقیق و توسعه

امروزه خلاقیت، نوآوری و استفاده از تکنولوژی حرف اول را در ایجاد مزیت رقابتی برای ادامه حیات در دنیای تجارت می‌زند. به همین خاطر وجود واحدی با عنوان تحقیق و توسعه R&D و مدیر این بخش که وظیفه اصلی آن حفظ نوآوری سازمانی است، در اکثر سازمان‌ها اهمیت زیادی دارد.

در واقع مدیر تحقیق و توسعه همان فرایندی را انجام میدهد که یک مشاور کسب و کار با بررسی وضعیت موجود، تحقیق و جمع آوری داده ها و ایجاد استراتژی برای اجرا به توسعه یک کسب و کار کمک میکند.

در این مطلب از آکادمی کسب و کار پاکراه، این موقعیت شغلی را به طور کامل بررسی خواهیم کرد. پیشنهاد می‌کنیم تا انتها همراهمان بمانید و اگر سوالی در این باره داشتید، در بخش پرسش و پاسخ سایت یا کامنت‌های همین مطلب بپرسید تا به شما پاسخ دهیم!

به چه کسی مدیر تحقیق و توسعه (R&D Manager) می‌گویند؟

مدیر تحقیق و توسعه “Research and Development Manager (R&D Manager)” در زمینه توسعه خدمات و محصولات جدید یا بهبود این موارد تخصص دارد و فعالیت می‌کند. این کار شامل شناسایی نیاز‌های مشتریان، آزمایش محصولات و خدمات جدید، تحقیق در بازار و توسعه فناوری‌های جدید می‌شود.

کارشناس تحقیق و توسعه معمولا در صنایع تولیدی، شرکت‌های داروسازی، شرکت‌های فناوری و سایر صنایع در حال توسعه محصولات و خدمات جدید کار می‌کند.

مدیر تحقیق و توسعه باید چه مهارت‌هایی داشته باشد؟

کاربران گرامی سایت آکادمی پاکراه توجه داشته باشید که یک مدیر تحقیق و توسعه به مجموعه‌ای از مهارت‌های فنی، مدیریتی و شخصی برای رهبری موفقیت‌آمیز تیم‌های تحقیقاتی و هدایت نوآوری در یک سازمان نیاز دارد.

این مهارت ها در صنایع مختلف میتواند متفاوت باشد و در صنایع تولیدی که با ماشین آلات سر و کار دارند، لازم است حتی شناختی به نسبت عملکر ماشین آلات داشته باشد. در جدول زیر، لیست جامعی از مهارت های مدیر تحقیق و توسعه را گردآوری کرده ایم که طبیعتا در ایران افراد بسیار کمی هستند که تمامی این مهارت ها را داشته باشند.

تحصیلات مورد نیاز برای مدیریت تحقیق و توسعه

تحصیلات مورد نیاز برای مدیریت تحقیق و توسعه به نوع زمینه کاری، صنعت و سیاست‌های مجموعه بستگی دارد. به صورت کلی کارشناسان تحقیق و توسعه دارای مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در رشته‌های مرتبط با علم و فناوری یا مدیریت هستند.

موارد زیر بخشی از رشته‌های تحصیلی مرتبط با مدیریت تحقیق و توسعه به حساب می‌آیند که دسته‌بندی شده‌اند:

• علوم: مهندسی، ریاضیات، شیمی، زیست‌شناسی و فیزیک
• فناوری: علوم کامپیوتر، مهندسی صنایع، مهندسی نرم‌افزار، مهندسی برق و مهندسی مکانیک
• مدیریت: مدیریت فناوری، مدیریت بازاریابی و صنعتی، مدیریت پروژه و مدیریت تولید

مدیریت تحقیق و توسعه در صنایع مختلف به نسبت تحصیلات مرتبط در بالا؛ با شناخت و تجربه کافی از صنعت مربوطه به وجود میاید. اما این سمت شغلی نیازمند دانش چند بعدی یا حداقل شناخت قابل قبول در مهارت هایی که ذکر کرده ایم میباشد.

مدیر تحقیق و توسعه چه وظایفی دارد؟

برای اینکه بتوانید به عنوان مدیر تحقیق و توسعه استخدام شوید یا یک مدیر تحقیق و توسعه را در کسب‌وکار خود استخدام کنید، باید با وظایف و مسئولیت‌های آن آشنا باشید. شما می‌توانید در زمینه مشاوره اتتخاب شغل با مهندس پاکراه گفتگو کنید و با وظایف این موقعیت شغلی بیش‌تر آشنا شوید.

1. تحقیق در بازار و شناسایی نیاز‌های مشتریان و رقبا

اولین گام در فرآیند تحقیق و توسعه و وظیفه مدیر این بخش، تحقیق در بازار است. کارشناس تحقیق و توسعه باید با تحقیق به روش‌های مناسب نیاز‌ها و خواسته‌های مشتریان را شناسایی کند. این کار می‌تواند با انجام تحقیقات در بازار، تجزیه و تحلیل داده‌های فروش و یا حتی مصاحبه با مشتریان انجام شود.

2. توسعه فناوری‌های جدید برای استفاده در خدمات و محصولات جدید

پس از آشنایی با نیاز‌های مشتریان و رقبا، کارشناس تحقیق و توسعه باید برای پاسخگویی به این نیاز‌ها، فناوری‌های جدیدی را توسعه دهد. این کار شامل مواردی مانند بهبود فناوری‌های موجود و یا حتی تحقیق و توسعه در زمینه‌های جدید علم و فناوری می‌شود.

3. طراحی و توسعه خدمات و محصولات جدید بر اساس نیاز‌های مشتریان

پس از توسعه فناوری‌های جدید، کارشناس R&D باید بر اساس این فناوری‌ها خدمات و محصولات جدیدی را طراحی و توسعه دهد. این کار شامل مواردی مانند طراحی عملکرد و ظاهر محصولات و خدمات و در ادامه، توسعه فرآیند‌های تولید آن‌ها باشد.

4. آزمایش و ارزیابی خدمات و محصولات جدید جهت اطمینان از عملکرد آن‌ها

نهایتا کارشناس تحقیق و توسعه برای اطمینان از عملکرد و قابلیت اطمینان مطابق با انتظارات خدمات و محصولات، باید آن‌ها را آزمایش و ارزیابی کند. آزمایش محصولات و خدمات مختلف و همچنین جمع‌آوری بازخورد و نظرات مشتریان از جمله کار‌های این مرحله هستند.

5. سایر وظایف مدیر تحقیق و توسعه

• نگارش گزارش و مقالات فنی
• مدیریت پروژه‌های این بخش
• آموزش و مشاوره به سایر اعضای تیم (نحوه تیم سازی)
• تعیین اهداف سازمانی و پیشنهاد این اهداف به مدیران
• درک درست از کیفیت و طراحی فعالیت‌های مجموعه جهت دستیابی به اهداف
• شناسایی روش‌های رقابتی با سایر رقبای مجموعه
• ارائه برنامه و راهکار‌های کاربردی جهت کاهش میزان هزینه‌ها
• انجام سایر وظایف محوله از سمت مدیرعامل
• همکاری و مشارکت در تهیه دستورالعمل‌ها و روش‌های اجرایی مرتبط با سایر بخش‌ها و زیردستان
• اجرای اهداف و برنامه کار مصوب ماهانه
• تهیه و تنظیم استانداراد‌های لازم در رابطه با مشخصات علمی، قابلیت‌ها و مهارت‌های پرسنل تیم
• تحقیق و بررسی درباره علت مشکلات کیفی محصولات و ارائه راه‌حل‌های مناسب
• همکاری با واحد فنی و تولید برای اعمال تغییرات مورد نیاز در رابطه با انجام اصلاحات یا تعمیرات
• طراحی و اجرای تکنیک‌های موثر بهره‌وری
• ارتباط با دانشگاه‌های برتر و مرتبط با صنعت، جهت همکاری‌های مشترک در امور تحقیقاتی توسط دانشجویان و جذب کارآموز و نیرو‌های تخصصی
• ارزیابی اطلاعات جهت انطباق با استاندارد‌ها
• هدایت و ایجاد انگیزه در میان اعضای تیم
• سازماندهی، برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی اهداف و کار‌های مجموعه

منظور از واحد تحقیق و توسعه یا R&D چیست؟

وظایف واحد تحقیق و توسعه یا R&D به گونه‌ای است که تاثیرات مهمی روی توان رقابتی سازمان‌ها دارد. واحد تحقیق و توسعه در واقع سبب همگام‌سازی یک نهاد با تکنولوژی می‌شود؛ بنابراین اثرگذاری فعالیت‌های آن‌ها روی کیفیت و نوآوری محصولات و خدمات یک شرکت انکار نشدنی است.

همین موضوع سبب می‌شود تا آشنایی با علوم روز کامپیوتر را به عنوان یک اصل در شرح وظایف کارشناس تحقیق و توسعه ذکر کنند.

1. حل مشکلات با واحد R&D

زمانی که از روش اجرایی واحد تحقیق و توسعه صحبت می‌شود، در واقع به دنبال روشی علمی و فنی برای شناسایی مشکلات در مراحل مختلف و ارائه راه‌حل‌های موثر برای آن‌ها هستیم. به همین دلیل در روند اجرای آن باید به سه بخش ورودی تحقیقات، فرآیند و خروجی دقت شود. وجود ضعف در هر یک از این مراحل، عدم موثر بودن تلاش‌ها را در پی دارد.

2. بخش تحقیق و توسعه چه اهدافی دارد؟

ارائه راه‌حل‌های جدید و کاربردی جهت دستیابی به دستاورد‌های نوین. این موضوع به معنای ایجاد راهی جهت یافتن محصولات و خدمات کاربردی و جدید تلقی می‌شود. در این مرحله هدف صرفا تولید یک محصول جدید نخواهد بود. مدیر بخش تحقیق و توسعه در راستای رفع نیاز مخاطب و در عین حال کاربری آسان و موثر محصول می‌تواند تکنولوژی استفاده از آن را ارتقا دهد.

• توجه به نیاز مخاطب و ارائه راه‌حل‌هایی که علاوه بر رفع نیاز آن‌ها رفاه بیشتری برایشان فراهم کند.
• افزایش توان رقابتی سازمان مورد نظر در داخل و خارج از کشور
• افزایش میزان بهره وری از نیروی انسانی و همینطور بالا بردن میزان درآمد‌ها

ابزار مورد نیاز برای کار مدیریت در واحد تحقیق و توسعه

یک مدیر تحقیق و توسعه، به ابزارهای زیر نیاز دارد:

• کامپیوترهای رومیزی یا PC
• ابزارهای مدیریت پروژه
• ابزارهای تحقیق و تجزیه و تحلیل (نرم افزارهای آماری، ابزارهای شبیه سازی و مدل سازی)
• ابزارهای مدیریت ایده و نوآوری
• ابزارهای ارتباطی و مدیریت منابع
• ابزارهای خاص به نسبت هر صنعت
• دستیارهای دیجیتال شخصی یا PDA

ویژگی‌های مدیر تحقیق و توسعه

کارشناس تحقیق و توسعه برای انجام بهتر وظایف خود باید با یک سری مهارت‌ها آشنایی و بر آن‌ها تسلط داشته باشد. همچنین یک مدیر تحقیق و توسعه دارای یک سری ویژگی‌های است که شامل مهارت‌های آن، علایق و توانایی‌هایش می‌شود.

توانایی‌ها

• درک نوشتاری: توانایی خواندن و درک اطلاعات مختلف ارائه شده به صورت نوشتاری
• بیان نوشتاری: توانایی انتقال اطلاعات به صورت نوشتاری به دیگران
• بیان شفاهی: توانایی انتقال اطلاعات و نظرات به گونه‌ای که دیگران به خوبی متوجه شوند.
• درک شفاهی: توانایی گوش دادن و درک ایده‌ها و اطلاعات از طریق جملات گفتاری
• وضوح گفتار: توانایی سخن گفتن واضح و درک دیگران
• حساسیت به مشکلات: توانایی تشخیص چیزی که اشتباه است و یا احتمال اشتباه پیش رفتن آن وجود داشته باشد.
• استدلال استقرایی: توانایی ترکیب قطعات اطلاعات برای ایجاد نتایج کلی
• استدلال قیاسی: مهارت اعمال قواعد کلی به مسائل خاص جهت پاسخ دهی منطقی
• استدلال ریاضی: توانایی انتخاب فرمول‌های ریاضی یا روش‌های مناسب برای پاسخ دهی به مسائل
• تجسم: توانایی تصور نتیجه جا به جایی چیز‌های مختلف
• مرتب‌سازی اطلاعات: توانایی مرتب کردن چیز‌ها و یا اعمال در یک الگوی معین براساس مجموعه‌ای از قواعد و قوانین خاص
• شیوایی ایده‌ها: توانایی ارائه چند مورد ایده در رابطه با یک موضوع
• تشخیص گفتار: توانایی درک و شناسایی گفتار افراد
• بینایی نزدیک: توانایی مشاهد جزئیات در فاصله‌های نزدیک تا چند سانتی‌متری
• نوآوری: توانایی ارائه ایده‌های هوشمندانه در رابطه با موضوع یا موقعیت‌های خاص
• انعطاف‌پذیری در ایجاد دسته‌های مختلف: توانایی ایجاد یا استفاده از مجموعه مختلف قوانین برای گروه‌بندی یا ترکیب چیز‌ها به روش‌های گوناگون
• تمایز رنگ بصری: توانایی تشخیص تفاوت میان رنگ‌ها از جمله سایه‌های رنگ و روشنایی.

علایق

• کارآفرین: مشاغل سازمانی اغلب شامل اجرا و راه‌اندازی پروژه‌ها می‌شود. اما کارآفرینی شامل رهبری و تصمیم‌گیری‌های زیادی است که گاهی به ریسک نیاز دارند.
• واقع‌بین: مشاغل واقع بینانه اغلب شامل فعالیت‌های کاری مرتبط با مسائل علمی و تجربی می‌شوند. این دسته از مشاغل اکثرا با حیوانات، گیاهان و مواد واقعی مانند ابزار، چوب و ماشین آلات سروکار دارند.
• تحقیقی: مشاغل تحقیقی اغلب کار با ایده‌ها هستند و به تفکر گسترده‌ای نیاز دارند. این دسته از مشاغل جستجوی حقایق و کشف مشکلات ذهنی را شامل می‌شوند.
• متعارف: مشاغل متعارف معمولا شامل پیروی از روال‌های مشخص می‌شوند. این دسته از مشاغل کار با داده‌ها و جزئیات هستند که معمولا یک خط مرجع مشخص را دنبال می‌کنند.

چه کسانی می‌توانند به عنوان مدیر تحقیق و توسعه مشغول به کار شوند؟

افرادی با علاقه به یادگیری، تحقیق و یا چالش‌ها، احتمالا کار در سمت مدیر تحقیق و توسعه را دوست داشته باشند. در واقع این شغل مناسب افرادی با ویژگی‌ها و مهارت‌های زیر است:

• علاقمند به یادگیری و تحقیق
• تفکر تحلیل و توانایی حل مساله
• مهارت‌های کار تیمی و ارتباطی
• داشتن خلاقیت و نوآوری
• داشتن انگیزه و پشتکار

شرایط احراز کارشناس تحقیق و توسعه

شرایط احراز کارشناس تحقیق و توسعه در واقع به نوع صنعت، فرهنگ سازمانی، سیستم و زمینه کاری آن مجموعه بستگی دارد. اما بر اساس بررسی آگهی‌های استخدام مربوط به این سمت شغلی، کارفرمایان اغلب شرایط احراز زیر را در نظر می‌گیرند:

• تحصیلات مرتبط: حداقل مدرک کارشناسی در رشته‌های مرتبط
• تجربه و سابقه کاری مرتبط: تجربه کاری در زمینه‌های مرتبط با این شغل در برخی از سازمان‌ها و شرکت‌ها ضروری است. کار در پروژه‌های تحقیقاتی یا توسعه محصول و موارد این چنینی موثر واقع می‌شود.
• مهارت‌های فنی: داشتن دانش عمیق و بروز مرتبط با حوزه کاری و مهارت‌های آزمایشگاهی/تکنیکی برای استخدام در زمینه‌های شیمی، صنایع غذایی و شرکت‌های دارویی
• مهارت‌های نرم: توانایی حل مسئله، کار تیمی و مهارت‌های ارتباطی
• نوع فعالیت: امکان فعالیت به صورت حضوری و دورکاری
• تفکر خلاق و نوآورانه: توانایی برای پیشبرد ایده‌های جدید
• مدیریت پروژه: توانایی برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه‌ها و رعایت مهلت‌ها در کنار تعیین اولویت‌ها
• آگاهی از مقررات و استاندارد‌ها: آشنایی با مقررات صنعتی و استاندار‌های کیفیت مربوط به حوزه کاری

بازار کار و فرصت‌های شغلی کارشناس تحقیق و توسعه

با توسعه روزافزون فناوری و نوآوری در صنایع مختلف، نیاز به محصولات و خدمات جدید و همینطور افزایش رقابت در بازار‌های جهانی، بازار کار کارشناس تحقیق و توسعه در ایران نیز رشد پیدا کرد.

معمولا سازمان‌های دولتی، دانشگاه‌ها، موسسات تحقیقاتی، سازمان‌های بخش خصوصی با ارائه خدمات مشاوره، بیمارستان‌ها و شرکت‌های تولیدی به کارشناس P&D نیاز دارند. معمولا محیط کاری این سمت در بخش‌های اداری است.

میزان حقوق کارشناس R&D

میزان حقوق کارشناس تحقیق و توسعه در ایران معمولا به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله این عوامل می‌توان به تجربه کاری، نوع شرکت یا سازمان، صنعت فعالیت و مهارت و دانش شخص اشاره کرد. موارد زیر نیز در میزان حقوق یک کارشناس D&R تاثیر دارند:

• تسلط به یک زبان خارجی
• تحصیلات بالا در حوزه کاری
• یادگیری مهارت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری
• کسب مدارک و گواهینامه‌های مرتبط

جالب است بدانید حقوق برخی از مدیران تحقیق و توسعه در سال 1404، به ماهی 100 میلیون هم می‌رسد!

واحد تحقیق و توسعه در چه مشاغلی کاربرد و ضرورت دارد؟

تحقیق و توسعه در طیف وسیعی از بخش‌ها، شرکت‌ها و صنایعی با اندازه‌های مختلف انجام می‌شود. از صنایع فشرده همچون علوم زیستی، داروسازی، نرم‌افزار و فناوری و خودرو گرفته تا زمینه‌هایی مانند غذا و نوشیدنی به این واحد نیاز دارند. نقش تحقیق و توسعه در صنعت ساخت و ساز به خصوص ساخت و مهندسی بسیار موثر است.

برای اینکه بهتر با این شغل آشنا شوید، شرح وظایف کارشناس تحقیق و توسعه P&D شرکت دارویی را برایتان مثال می‌زنیم: 

رشته‌های نزدیک به کارشناس تحقیق و توسعه

برای اینکه در این موقعیت شغلی مشغول به کار شوید، می‌توانید در یکی از رشته‌های زیر تحصیل کنید:

• مدیر عمرانی
• استاد مهندسی
• مهندس صنایع
• مهندس معمار
• مهندس عمران
• مهندس پیشگیری از آتش سوزی
• مهندس دریا
• مهندس حمل و نقل
• مهندس لجستیک
• مهندس انرژی

برای مدیریت تحقیق و توسعه یا استخدام چنین شخصی، از چه کسی مشاوره بگیریم؟

در این مطلب توضیح دادیم که یک مدیر تحقیق و توسعه چه وظایفی دارد و نقش وی در بخشی از یک کسب‌وکار چیست. اگر شما هم می‌خواهید در کسب‌وکار خود یک مدیر تحقیق و توسعه را استخدام کنید، باید بدانید که این موقعیت شغلی چه وظایفی دارد و باید چه کسی را در این موقعیت وارد کسب‌وکار خود کنید.

برای این منظور، می‌توانید از خدمات مشاوره مدیریت منابع انسانی آکادمی پاکراه بهره ببرید! مشاورین ما به خوبی شما را در این زمینه راهنمایی خواهند کرد.