تحقیقات بازار چیست و چگونه انجام دهیم؟

تصور کنید قبل از ساختن یک کشتی بزرگ، نقشه کاملی از اقیانوس مقصد، مسیرهای دریایی، موانع و گنجینه‌های پنهان داشته باشید. این همان کاری است که تحقیقات بازار برای کسب‌وکار شما انجام می‌دهد. با انجام تحقیقات بازار، شما نقشه راه کاملی برای موفقیت کسب‌وکار خود ترسیم می‌کنید.

در این مقاله از آکادمی کسب و کار پاکراه، قصد داریم شما را با مراحل و روش‌های انجام تحقیقات بازار آشنا کنیم تا بتوانید به صورت اصولی و موثر، کسب‌وکار خود را توسعه دهید. توصیه می‌کنیم تا انتها همراهمان بمانید و اگر قسمتی از متن برایتان نامفهوم بود یا سوالی برایتان ایجاد شد، حتما کامنت بگذارید تا شما را راهنمایی کنیم.

تحقیقات بازار چیست و چرا برای کسب‌وکار شما مهم است؟

تحقیقات بازار، فرایندی است که به شما کمک می‌کند تا درک عمیقی از بازار هدف، مشتریان، رقبا و روندهای بازار کسب کنید.با استفاده از این اطلاعات، می‌توانید تصمیمات بهتری در مورد محصولات، خدمات، استراتژی‌های بازاریابی و سرمایه‌گذاری بگیرید و ریسک شکست کسب‌وکار خود را به حداقل برسانید.

تحقیقات بازار، فرایندی است که به شما کمک می‌کند تا به سوالات زیر پاسخ دهید:

• مشتریان من چه کسانی هستند؟
• چه چیزی به آن‌ها ارزش می‌دهد؟
• رقبا چه می‌کنند و چه نقاط ضعفی دارند؟
• بهترین مکان برای راه‌اندازی کسب‌وکار من کجاست؟
• چه محصول یا خدماتی را باید ارائه دهم؟

اهمیت تحقیقات بازار برای کسب و کارها

• کاهش ریسک: با شناخت بازار، می‌توانید ریسک شکست کسب‌وکار خود را به حداقل برسانید.
• افزایش سودآوری: با ارائه محصولات و خدماتی که مشتریان به دنبال آن هستند، می‌توانید فروش خود را افزایش دهید.
• بهبود تصمیم‌گیری: تحقیقات بازار اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی ارائه می‌دهد که به شما کمک می‌کند تصمیمات بهتری بگیرید.
• ایجاد مزیت رقابتی: با شناخت نقاط ضعف رقبا، می‌توانید استراتژی‌هایی را برای متمایز کردن کسب و کار خود تدوین کنید.

روش های تحقیقات بازار چیست؟

روش های تحقیقات بازار را میتوان به 4 دسته تقسیم کرد:

1.  تحقیقات اولیه برای جمع آوری داده‌ها

یکی از ساده‌ترین و موثرترین روش‌های جمع‌آوری داده‌ها، استفاده از نظرسنجی‌های  آنلاین است. با استفاده از ابزارهایی مانند “پرسشنامه آنلاین” می‌توانید به راحتی پرسشنامه‌های خود را طراحی و توزیع کنید.

برای طراحی پرسشنامه، باید به نکات زیر توجه داشته باشید:

• از سوالات مبهم و پیچیده خودداری کنید.
• از ترکیبی از سوالات باز، بسته و مقیاسی استفاده کنید.
• سوالات را به ترتیب منطقی چیدمان کنید.
• از طراحی جذاب و رنگ‌های مناسب استفاده کنید.

شما می‌توانید برای اطلاعات بیشتر در این مورد از « کتاب کسب وکار خودتو راه بنداز» نوشته اندی پرینگل کمک بگیرید. در فصل‌های سوم و چهارم این کتاب به‌طور مفصل درباره تحقیقات بازار و طرح کسب و کار بحث و گفتگو شده است. این کتاب به شما کمک می‌کند تا مسیر جدید حرفه‌ای خود را آغاز کنید و از طعم موفقیت لذت ببرید.

2. تحقیقات ثانویه: گنجینه‌ای از اطلاعات در مورد بازار

تحقیقات ثانویه به شما امکان می‌دهد تا به حجم عظیمی از داده‌ها و اطلاعات در مورد بازار هدف، رقبا و روندهای صنعت دسترسی پیدا کنید. در واقع در تحقیقات اولیه، شما باید داده‌ها را جمع آوری کنید اما در تحقیقات ثانویه، شما از داده‌هایی که قبلا توسط دیگران جمع آوری شده استفاده خواهید کرد.

شما می‌توانید با دسترسی به منابعی از قبیل فاکتورهای فروش، رسیدهای حسابداری مربوط به تولیدکننده، تعاملات رقبا با مشتریان، گزارش‌های دولتی، گزارشات اتاق بازرگانی و موارد مشابه، اطلاعات محدود اما بسیار ارزشمندی دریافت کنید که به تجزیه و تحلیلتان کمک خواهد کرد. البته در این مورد باید جانب احتیاط را هم رعایت کنید و مطمئن شوید که اطلاعاتی که به دستتان می‌رسد، واقعی و کاربردی هستند.

ترکیب تحقیقات اولیه و ثانویه

برای داشتن یک درک جامع از بازار، توصیه می‌شود که از ترکیبی از تحقیقات اولیه و ثانویه استفاده کنید. تحقیقات ثانویه می‌تواند به شما کمک کند تا سوالات تحقیقات اولیه خود را بهتر تعریف کنید و نتایج تحقیقات اولیه را بهتر تفسیر کنید.

3. روش‌های کیفی برای تحقیقات بازار

تحقیقات کیفی (Qualitative Research) به دنبال درک عمیق از انگیزه‌ها، احساسات، و دیدگاه‌های افراد است. این نوع تحقیق بیشتر به دنبال “چرا” است تا “چه”. روش‌های کیفی معمولا برای کشف ایده‌های جدید و درک بهتر نیازهای مشتریان استفاده می‌شوند.

3.1. مصاحبه‌های عمیق (In-depth Interviews):

در این روش، با افراد به صورت فردی و رو در رو یا تلفنی مصاحبه می‌شود تا به درک عمیقی از دیدگاه‌ها، احساسات و انگیزه‌های آن‌ها دست پیدا کنیم.

3.2. گروه‌های کانونی (Focus Groups):

در این روش، گروه کوچکی از افراد با هم جمع می‌شوند و در مورد یک موضوع خاص بحث و تبادل نظر می‌کنند.

3.3. مشاهده (Observation):

در این روش، رفتار مصرف‌کنندگان در محیط‌های واقعی مشاهده می‌شود تا به درک بهتری از نیازها و رفتارهای آن‌ها دست پیدا کنیم.

3.4. تحلیل محتوا (Content Analysis):

در این روش، محتوای تولید شده توسط مشتریان (نظرات، پست‌های شبکه‌های اجتماعی، و…) تحلیل می‌شود تا به درک عمیقی از نگرش‌ها و احساسات آن‌ها دست پیدا کنیم.

4. روش‌های کمی برای تحقیقات بازار

تحقیقات کمی (Quantitative Research) به دنبال اندازه‌گیری و تحلیل داده‌های عددی است. این نوع تحقیق بیشتر به دنبال “چه مقدار” است. روش‌های کمی معمولا برای اندازه‌گیری حجم بازار، سهم بازار، و ترجیحات مشتریان استفاده می‌شوند.

4.1. نظرسنجی‌ها (Surveys):

در این روش، از یک نمونه بزرگ از افراد پرسش‌هایی پرسیده می‌شود تا به داده‌های کمی و قابل اندازه‌گیری دست پیدا کنیم.

4.2. آزمایش‌های بازار (Market Experiments):

در این روش، یک محصول یا خدمت جدید در یک بازار محدود آزمایش می‌شود تا بازخورد مشتریان را به صورت مستقیم دریافت کنیم.

5. روش‌های ترکیبی

اغلب برای داشتن درک جامع‌تری از بازار، از ترکیبی از روش‌های کیفی و کمی استفاده می‌شود. مثلا می‌توان با انجام یک گروه کانونی، به سوالات کلی پاسخ داد و سپس با انجام یک نظرسنجی بزرگ‌مقیاس، به داده‌های کمی دست پیدا کرد.

5.1. ترکیب مصاحبه‌های عمیق و نظرسنجی:

ابتدا با انجام مصاحبه‌های عمیق، به درک عمیقی از نیازها و خواسته‌های مشتریان دست پیدا می‌کنیم و سپس با انجام یک نظرسنجی بزرگ‌مقیاس، این یافته‌ها را تعمیم می‌دهیم.

5.2. ترکیب مشاهده و تحلیل محتوا:

با مشاهده رفتار مشتریان در محیط‌های واقعی و تحلیل محتواهای تولید شده توسط آن‌ها، می‌توانیم به درک جامع‌تری از رفتار مصرف‌کننده دست پیدا کنیم.

عوامل موثر در انتخاب روش تحقیق

انتخاب بهترین روش تحقیق، مثل انتخاب ابزار مناسب برای یک کار است.

انتخاب روش تحقیق هم همینطور است. هر روش، ابزار و زمان خاص خودش را می‌طلبد. به طور کلی، عوامل زیر می‌توانند روی انتخاب روش تبلیغات، تاثیر داشته باشند:

1. بودجه:

اگر بودجه محدودی دارید، نمی‌توانید یک نظرسنجی بزرگ‌مقیاس انجام دهید. شاید بهتر باشد از روش‌های کم‌هزینه‌تری مثل مصاحبه با چند نفر از مشتریان استفاده کنید.

2. زمان:

اگر نیاز دارید سریع به نتایج برسید، ممکن است مصاحبه‌های عمیق که زمان‌بر هستند، گزینه مناسبی نباشند. یک نظرسنجی آنلاین می‌تواند سریع‌تر نتیجه بدهد.

3. دقت مورد نیاز:

اگر به اطلاعات بسیار دقیقی نیاز دارید، مثلا می‌خواهید بدانید دقیقاً چه درصدی از مشتریان یک محصول خاص را ترجیح می‌دهند، یک نظرسنجی بزرگ مقیاس بهتر از یک مصاحبه است.

4. نوع اطلاعات مورد نیاز:

اگر می‌خواهید بدانید چرا مشتریان از یک محصول ناراضی هستند، مصاحبه‌های عمیق به شما کمک می‌کنند تا به دلایل اصلی پی ببرید. اما اگر می‌خواهید بدانید چند نفر از محصول شما استفاده می‌کنند، یک نظرسنجی بهتر است.

به طور خلاصه، انتخاب روش تحقیق مناسب به اهداف، منابع و سوالاتی که می‌خواهید به آن‌ها پاسخ دهید، بستگی دارد.

چگونه تحقیقات بازار را انجام دهیم؟ در 6 گام با مثال‌های کاربردی

تحقیقات بازار، قلب تپنده‌ هر کسب‌وکاری است. با انجام تحقیقات بازار دقیق، می‌توانید به اطلاعات ارزشمندی درباره مشتریان، رقبا و بازار هدف خود دست پیدا کنید و تصمیمات بهتری برای رشد کسب‌وکار خود بگیرید.

گام اول: تعریف هدف تحقیق

چه می‌خواهید بدانید؟ به طور مشخص، هدف از انجام تحقیقات بازار چیست؟ آیا می‌خواهید یک محصول جدید را به بازار عرضه کنید؟ یا می‌خواهید استراتژی بازاریابی خود را بهبود بخشید؟ سوالات تحقیق را مشخص کنید: سوالاتی را بنویسید که پاسخ به آن‌ها به شما در رسیدن به هدف تحقیق کمک می‌کند.

گام دوم: شناسایی بازار هدف

حالا که هدف کلی تحقیقمان را مشخص کردیم، نوبت به این رسیده که بازار هدف خود را دقیق‌تر بشناسیم. این کار به ما کمک می‌کند تا محصولات یا خدماتی را ارائه دهیم که دقیقاً متناسب با نیازها و خواسته‌های مشتریانمان باشد.

بازار هدف به گروهی از افراد گفته می‌شود که به احتمال زیاد مشتریان ما خواهند بود. این گروه بر اساس ویژگی‌های مشترکی مانند سن، جنسیت، درآمد، سبک زندگی، علایق و نیازها تعریف می‌شود.

گام سوم: انتخاب روش‌های تحقیق

حالا که بازار هدفمان را مشخص کردیم، نوبت به انتخاب روش‌های تحقیق است تا اطلاعات دقیق‌تری درباره مشتریان و بازارمان به دست آوریم.

همانطور که در بالاتر توضیح داده ایم متوجه شدیم که انتخاب روش تحقیق به بودجه، زمان، دقت و نوع اطلاعات مورد نیاز بستگی دارد. بنابراین بسته به هر مدل باید روش تحقیق مرتبط را انتخاب نمایید.

گام چهارم: جمع‌آوری داده‌ها

حالا که روش‌های تحقیقمان را انتخاب کردیم، نوبت به جمع‌آوری داده‌ها است. این داده‌ها به ما کمک می‌کنند تا به سوالات تحقیقمان پاسخ دهیم و تصویری واضح از بازار هدف و نیازهای مشتریانمان به دست آوریم.

نکات مهم در جمع‌آوری داده‌ها:

• داده‌های جمع‌آوری شده باید دقیق و قابل اعتماد باشند.
• به حریم خصوصی شرکت‌کنندگان احترام بگذارید و اطلاعات شخصی آن‌ها را محرمانه نگه دارید.
• از ابزارهای آنلاین برای طراحی پرسشنامه، جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل آن‌ها استفاده کنید.
• داده‌های جمع‌آوری شده را به صورت منظم و دقیق ثبت کنید.

با جمع‌آوری داده‌های دقیق و قابل اعتماد، می‌توانیم به تحلیل دقیق‌تری از بازار هدف خود بپردازیم و تصمیمات بهتری برای کسب‌وکارمان بگیریم.

گام پنجم: تحلیل داده‌ها

حالا که داده‌هایمان را جمع‌آوری کرده‌ایم، نوبت به تحلیل آن‌ها رسیده است. تحلیل داده‌ها به ما کمک می‌کند تا از اطلاعات خام، بینش‌های ارزشمندی را استخراج کنیم و تصمیمات آگاهانه‌ای برای کسب‌وکارمان بگیریم.

ابزارهای مفید برای تحلیل داده‌ها:

• Excel: برای تحلیل ساده داده‌ها
• Google Sheets: برای تحلیل داده‌ها به صورت آنلاین
• SPSS: برای تحلیل آماری پیشرفته
• Tableau: برای ایجاد داشبوردهای تعاملی و تجسم داده‌ها

با تحلیل داده‌ها، می‌توانیم به سوالات زیر پاسخ دهیم:

• چه محصولاتی را باید به منوی خود اضافه کنیم؟
• چه قیمتی برای غذاهایمان تعیین کنیم؟
• چه نوع محیطی برای رستورانمان طراحی کنیم؟
• چه استراتژی بازاریابی را اتخاذ کنیم؟

گام ششم: ارائه گزارش تحقیق

پس از انجام تمام مراحل تحقیق و تحلیل داده‌ها، نوبت به ارائه گزارش تحقیق می‌رسد. گزارش تحقیق، سند رسمی است که نتایج تحقیق را به صورت منظم و قابل فهم ارائه می‌دهد. این گزارش باید به گونه‌ای نوشته شود که مخاطبان، حتی اگر در زمینه تحقیق بازار متخصص نباشند، بتوانند آن را به راحتی درک کنند.

نکات مهم در تهیه گزارش تحقیق:

• از زبان ساده و روان استفاده کنید و از اصطلاحات پیچیده و تخصصی خودداری کنید.
• برای نمایش بهتر داده‌ها از نمودارها و جداول استفاده کنید.
• به جای ارائه تمام جزئیات، بر مهم‌ترین یافته‌های تحقیق تمرکز کنید.
• توصیه‌های شما باید قابل اجرا و مرتبط با اهداف کسب‌وکار باشد.
• قبل از ارائه گزارش، آن را به دقت ویرایش کنید تا از نظر نگارشی و املایی صحیح باشد.

اهمیت ارائه گزارش تحقیق:

• گزارش تحقیق به مدیران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌ای برای کسب‌وکار خود بگیرند.
• گزارش تحقیق می‌تواند برای جذب سرمایه‌گذاران بسیار مفید باشد.
• با استفاده از نتایج تحقیق، می‌توان عملکرد کسب‌وکار را بهبود بخشید.

آیا تقاضای کافی برای محصول یا خدمات مورد نظر شما وجود دارد؟

آیا تقاضای کافی برای محصول یا خدمات مورد نظر شما وجود دارد؟ این پرسش یکی از کلیدی‌ترین سوالاتی است که هر کسب‌وکار قبل از ورود به بازار باید به آن پاسخ دهد. صرف تولید یک محصول یا ارائه یک خدمت، به معنای موفقیت آن نیست. بسیاری از کسب‌وکارها به دلیل عدم انجام تحقیقات بازار کافی، با شکست مواجه شده‌اند.

چرا تحقیق در مورد تقاضا مهم است؟

• با تحقیق می‌توانید به طور دقیق نیازها و خواسته‌های مشتریان خود را شناسایی کرده و محصول یا خدمتی ارائه دهید که واقعاً آن‌ها را راضی کند.
• تحقیقات بازار به شما کمک می‌کند تا از ورود به بازارهای اشباع شده یا ارائه محصولاتی که تقاضای کمی برای آن‌ها وجود دارد، اجتناب کنید.
• با شناخت دقیق بازار هدف، می‌توانید منابع خود را به بهترین شکل ممکن تخصیص داده و از هدر رفت سرمایه جلوگیری کنید.
• تحقیقات بازار به شما کمک می‌کند تا استراتژی‌های بازاریابی مؤثرتری را طراحی کرده و به موفقیت بلندمدت دست پیدا کنید.

چگونه تقاضا را بررسی کنیم؟

• نظرسنجی‌ها
• تشکیل گروه‌های کانونی
• تحلیل داده‌های بازار
• انجام آزمایش‌های بازار

بهترین ابزارهای تحقیقات بازار کسب و کار

برای تحقیق در بازار کسب و کار نیاز به ابزارهای مختلفی دارید که بسته به موقعیت کسب و کارتان لازم است از یک یا چند مورد از آن‌ها استفاده کنید.

1. Social Mention

موتور جستجوی اختصاصی سوشال منشن یکی از بهترین ابزارها برای تحقیق در رسانه‌های اجتماعی است که باعث می‌شود بتوانید در مورد نیازها و انتظارات مشتریان و مخاطبانتان بینش بهتری به‌دست آورید.

 2. Qualtrics

کوالتریکس یک ابزار مبتنی بر هوش مصنوعی است که با کمک آن می‌توانید تحقیقات موردنیاز کسب و کارتان را با سرعت بالا انجام دهید. این ابزار از روش‌های آماری پیشرفته برای دریافت جزئیات الگوهای رفتاری، عادت‌ها و نیازهای جامعه هدف شما کمک می‌گیرد.

3. Google Analytics

گوگل آنالیتیکس از قدرتمندترین و معتبرترین ابزارهای تجزیه و تحلیل بازار تحت وب است که کسب و کارها با کمک آن می‌توانند به دیتاهای دقیقی درباره رفتار کاربران دست یابند و پیش‌بینی درستی از روند بازار داشته باشند.

4. SurveyMonkey

این ابزار در واقع برای کمک به آنالیز نظرات مخاطبان بعد از خرید محصولات یا استفاده از خدمات طراحی شده است و به شما کمک می‌کند بازخورد مشتریان را مشاهده کنید.

5. SEMrush

سمراش از کامل‌ترین ابزارهای تحلیل و آنالیز استراتژی برای تعیین جایگاه شما در میان رقبا است. شما با کمک این ابزار می‌توانید بینش‌ دقیقی درباره نحوه انتخاب کلمات کلیدی، تجزیه و تحلیل رقابتی، تحقیق پیوند ورودی و فرصت‌های بهینه‌سازی محتوا کسب کنید.

ابزارهای تکمیلی برای تحقیقات بازار

علاوه بر ابزارهای ذکر شده، ابزارهای زیر نیز می‌توانند در تحقیقات بازار به شما کمک کنند:

• Google Trends
• BuzzSumo
• Ahrefs

جدول مقایسه‌ای ابزارها

برای انجام تحقیقات بازار از چه کسی مشاوره بگیریم؟

بینش درست در روش تحقیق کسب و کار می‌تواند باعث رونق و رشد شما در حیطه شغلی موردنظرتان شود؛ به‌همین دلیل است که تحقیقات بازار از مهم‌ترین گام‌هایی است که هر فردی باید قبل از شروع کار، روی آن سرمایه‌گذاری کند. پس کسب و کار خود را به شانس نسپارید و برای شروع تحقیق دست به کار شوید.

ما در این مقاله سعی کردیم مهم‌ترین روش‌های تحقیقات کسب و کار را معرفی کنیم. اما ورود به این حوزه نیازمند تخصص و دانش تجربی بازار است. شما می‌توانید برای آشنایی بیشتر با روش تحقیق کسب و کار از خدمات مشاوره کسب و کار آکادمی پاکراه بهره ببرید. مشاورین ما به خوبی شما را از نحوه انجام این کار آگاه کرده و دید جامعی در اختیارتان قرار می‌دهند.

در پایان، شما عزیزان می‌توانید سوالات یا نظرات ارزشمند خود را در قسمت دیدگاه همین صفحه با ما درمیان بگذارید تا بلافاصله پاسخگویتان باشیم!