بازاریابی تجربی چیست؟

آیا می‌دانستید بیشتر مشتریان تصمیمات خرید خود را بر اساس تجربه و احساس‌شان می‌گیرند نه فقط تبلیغات؟ بازاریابی تجربی یا Experiential Marketing دقیقاً روی همین اصل کار می‌کند: خلق تجربه‌ای ماندگار و چندحسی برای مشتری که باعث وفاداری و تبلیغ طبیعی برند می‌شود.

در این مقاله از آکادمی کسب و کار پاکراه، شما با تعریف بازاریابی تجربی، تاریخچه، اهداف، روش‌ها و نمونه‌های موفق ایرانی آشنا خواهید شد. همچنین یاد می‌گیرید چگونه کمپین‌های جذاب و تأثیرگذار طراحی کنید و ROI آن‌ها را بسنجید.

اگر در طول مقاله سوالی داشتید یا تجربه‌ای از بازاریابی تجربی در کسب‌وکار خود دارید، حتماً در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید. کارشناسان آکادمی پاکراه پاسخگوی شما خواهند بود تا بتوانید از دانش عملی و تخصصی آن‌ها بهره ببرید.

بازاریابی تجربی (Experiential Marketing) چیست؟

بازاریابی تجربی یا Experiential Marketing یعنی ایجاد تجربه‌ای واقعی و جذاب برای مخاطب به جای اینکه فقط نمایش تبلیغ ببیند.

هدفش این است که مشتری احساس کند و تجربه کند نه فقط ببیند یا بشنود. وقتی کسی یک تجربه مثبت با برند شما داشته باشد، احتمال خرید، وفاداری و توصیه آن به دیگران بسیار افزایش می‌یابد.

به زبان ساده تر یعنی؛ به جای اینکه فقط به مخاطب بگوییم “ما محصول خوبی داریم”، او را در تجربه‌ای واقعی درگیر می‌کنیم تا با چشم خودش، لمس، یا تعامل، ارزش محصول را احساس کند.

تاریخچه بازاریابی تجربی

بازاریابی تجربی ریشه در بازاریابی سنتی و تبلیغات خلاقانه دارد، اما با گذر زمان و تغییر رفتار مشتریان تکامل یافته است. این روش بیشتر از اینکه تمرکز بر محصول داشته باشد، بر تجربه و احساس مشتری متمرکز است.

دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰: شروع ایده‌های تعاملی:

• برندها شروع کردند به استفاده از نمونه رایگان و تبلیغات محیطی خلاقانه تا مشتری را درگیر کنند.
• در این دوره، بیشتر تلاش‌ها محدود به رویدادهای حضوری و سمپلینگ محصول بود.

دهه ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰: تمرکز بر تجربه مشتری:

• با رشد بازار و رقابت، برندها فهمیدند که فقط تبلیغ کردن کافی نیست؛ تجربه واقعی و ایجاد حس خوب برای مشتری اهمیت پیدا کرد.
• نمونه‌هایی مثل کمپین‌های خلاقانه کوکاکولا و نایک در این دوره شکل گرفت.

دهه ۲۰۰۰ تا امروز: عصر دیجیتال و بازاریابی تجربی مدرن:

• با ظهور اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، AR و VR، بازاریابی تجربی گسترده‌تر شد.
• برندها توانستند تجربه فیزیکی و دیجیتال را ترکیب کنند و با مشتریان در سطح عمیق‌تری تعامل داشته باشند.

6 ویژگی مهم بازاریابی تجربی

بازاریابی تجربی با چند ویژگی کلیدی از بازاریابی سنتی متمایز می‌شود:

1. تمرکز بر تجربه مشتری

• به جای اینکه فقط محصول را معرفی کنیم، مشتری تجربه می‌کند و با برند درگیر می‌شود.

2. تعامل دوسویه با مخاطب

• مشتری فقط مصرف‌کننده نیست، بلکه فعالانه با برند ارتباط برقرار می‌کند.

3. استفاده از حس‌های مختلف

• بازاریابی تجربی معمولاً چند حسی است: دیداری، شنیداری، لمسی، بویایی و حتی چشایی.

4. خلق خاطره ماندگار

• هدف اصلی این است که مشتری تجربه برند را در ذهنش ثبت کند و آن را با دیگران به اشتراک بگذارد.

5. شخصی‌سازی تجربه

• هر مخاطب تجربه‌ای منحصربه‌فرد دارد که با نیازها و علایق او سازگار است.

6. تأثیرگذاری بر رفتار خرید

• تجربه مثبت باعث افزایش وفاداری، خرید و تبلیغات دهان‌به‌دهان می‌شود.

6 هدف مهم بازاریابی تجربی

1. ایجاد تجربه مثبت و خاطره‌انگیز برای مشتری،
2. تقویت وفاداری و دلبستگی به برند،
3. افزایش تبلیغات دهان‌به‌دهان،
4. آشنایی بیشتر مخاطب با برند و محصول،
5. ایجاد ارتباط عاطفی با مشتری،
6. تمایز برند از رقبا.

تفاوت بازاریابی تجربی با بازاریابی حسی

بسیاری از افراد و علاقه مند به حوزه بازاریابی برداشت اشتباهی نسبت به این دو مدل از بازاریابی دارند و لازم است بدانید که بازاریابی حسی و بازاریابی تجربی متفاوت هستند، ولی ارتباط نزدیکی با هم دارند که در جدول زیر به مقایسه این دو مدل پرداخته ایم.

تفاوت بازاریابی تجربی با بازاریابی سنتی و دیجیتال

بازاریابی سنتی:

• تمرکز بر تبلیغ مستقیم محصول یا خدمات از طریق رسانه‌های چاپی، تلویزیون یا رادیو دارد.
• تعامل با مشتری محدود و یک‌طرفه است.

بازاریابی دیجیتال:

• استفاده از اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و ابزارهای آنلاین برای تبلیغ و جذب مشتری است.
• امکان تعامل وجود دارد، اما غالباً تجربه ملموس و فیزیکی ندارد.

بازاریابی تجربی :

• تمرکز بر ایجاد تجربه واقعی و تعاملی برای مشتری دارد تا احساسات و خاطرات مثبت ایجاد کند.
• مشتری فعالانه درگیر می‌شود و ارتباط عاطفی با برند شکل می‌گیرد.

10 روش اصلی اجرای بازاریابی تجربی

بازاریابی تجربی فقط یک روش واحد نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از راهکارهای خلاقانه و تعاملی است که برندها با استفاده از آن‌ها می‌توانند مخاطب را درگیر کنند و تجربه‌ای ماندگار بسازند.

هر روش، ویژگی‌ها، نقاط قوت و محدودیت‌های خاص خود را دارد و انتخاب مناسب‌ترین روش بستگی به هدف کمپین، نوع محصول و مخاطب هدف دارد.

در این بخش، با ۱۰ روش اصلی اجرای بازاریابی تجربی آشنا می‌شوید.

۱. رویدادهای حضوری

۲. رویدادهای پاپ‌آپ

۳. بازاریابی حسی

۴. واقعیت افزوده (AR – Augmented Reality)

۵. واقعیت مجازی (VR – Virtual Reality)

۶. بازاریابی رویدادی (Event Marketing)

۷. بازاریابی تجربی دیجیتال

۸. بازاریابی تعاملی

۹. بازاریابی مشارکتی

۱۰. بازاریابی موبایلی

مراحل طراحی و اجرای کمپین بازاریابی تجربی

۱. تعریف هدف کمپین

مشخص کنید هدف اصلی کمپین چیست:

• افزایش آگاهی از برند،
• معرفی محصول جدید،
• افزایش تعامل یا فروش.

هدف واضح، راهنمای همه تصمیم‌ها در مراحل بعدی خواهد بود.

۲. شناخت مخاطب هدف

• شناخت مخاطب هدف یعنی بررسی دقیق ویژگی‌ها، علایق، رفتارها و نیازهای مخاطب.
• هرچه شناخت شما بهتر باشد، تجربه‌ای متعالی و جذاب برای مخاطب خلق می‌کنید.

۳. انتخاب نوع تجربه

تصمیم بگیرید کدام یک از روش‌های بازاریابی تجربی (رویداد حضوری، پاپ‌آپ، AR/VR، دیجیتال و …) مناسب هدف و مخاطب است.

۴. طراحی تجربه و محتوا

• طراحی تجربه باید تعامل، جذابیت و ماندگاری داشته باشد.
• که شامل محتوا، دکور، صدا، نور، حس بویایی و تعاملات دیجیتال می‌شود.

۵. برنامه‌ریزی عملیاتی

• زمان، مکان، منابع انسانی و مالی را برنامه‌ریزی کنید.

۶. اجرای کمپین

• کمپین را مطابق برنامه و با تمرکز بر تعامل واقعی مخاطب اجرا کنید.
• تیم اجرایی و واحد های مختلف کسب و کار باید آماده باشد تا مشتریان را راهنمایی و تجربه آن‌ها را بهینه کند.

۷. جمع‌آوری بازخورد و تحلیل

• از طریق نظرسنجی، شبکه‌های اجتماعی یا داده‌های دیجیتال، بازخورد مخاطبان جمع‌آوری شود.
• بررسی کنید که هدف کمپین چقدر محقق شده و چه تجربه‌ای برای مخاطب ایجاد شده است.

۸. بهینه‌سازی و یادگیری برای کمپین بعدی

• تحلیل داده‌ها و بازخوردها به شما کمک می‌کند کمپین‌های بعدی را بهتر و جذاب‌تر طراحی کنید.

آیا بازاریابی تجربی، پتانسیلی برای وایرال شدن دارد؟

قطعاً! بازاریابی تجربی پتانسیل بسیار بالایی برای وایرال شدن دارد و دلیل آن به ماهیت تجربه‌های منحصر به فرد و تعاملی برمی‌گردد.

چرا بازاریابی تجربی پتانسیل وایرال شدن دارد؟

۱. تجربه خاص و منحصر به فرد

• کمپین‌های تجربی معمولاً چیزی متفاوت و غیرمنتظره ارائه می‌کنند که مشتریان دوست دارند آن را با دیگران به اشتراک بگذارند.

۲. تعامل فعال مشتری

• وقتی مشتری در تجربه برند فعالانه شرکت می‌کند، حس می‌کند بخشی از داستان برند است.

۳. چندحسی و ملموس بودن تجربه

• بازاریابی تجربی حواس مختلف مشتری را درگیر می‌کند (بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی) و تجربه را هیجان‌انگیز و ماندگار می‌کند.

۴. قابلیت ترکیب با ابزارهای دیجیتال

• کمپین‌های تجربی می‌توانند با شبکه‌های اجتماعی، QR کدها، AR/VR و بازی‌های دیجیتال ترکیب شوند و دسترسی سریع و انتشار آنلاین را فراهم کنند.

چالش‌ها و موانع در پیاده‌سازی بازاریابی تجربی

۱. هزینه‌های بالای اجرای کمپین

• بسیاری از روش‌های بازاریابی تجربی، مانند رویدادهای حضوری، پاپ‌آپ و استفاده از VR/AR نیازمند بودجه زیاد هستند.

۲. برنامه‌ریزی و هماهنگی پیچیده

• طراحی و اجرای کمپین تجربی شامل مکان، تجهیزات، نیروی انسانی، محتوا و تعامل مشتری است.
• کوچک‌ترین اشتباه در هماهنگی می‌تواند تجربه مشتری را خراب کند.

۳. محدودیت در دسترسی مخاطب

• بعضی کمپین‌ها، مانند رویدادهای حضوری یا پاپ‌آپ، فقط مخاطبان محدودی را پوشش می‌دهند.

۴. اندازه‌گیری اثربخشی

• سنجش تأثیر واقعی تجربه بر رفتار و تصمیم خرید مشتری گاهی دشوار است.

۵. ریسک پذیرش کم مشتری

• برخی مشتریان ممکن است از تجربه جدید یا تعاملی استقبال نکنند و به کمپین واکنش منفی نشان دهند.

۶. نیاز به نوآوری و خلاقیت مداوم

• بازاریابی تجربی با تکرار و تجربه‌های معمولی موفق نمی‌شود؛ همیشه نیاز به خلاقیت و نوآوری دارد.
• برندهایی که خلاقیت نداشته باشند، نمی‌توانند تجربه ماندگار ایجاد کنند.

محاسبه ROI در بازاریابی تجربی

ROI چیست؟

• ROI یا بازگشت سرمایه یعنی نسبت سود یا ارزش ایجاد شده به هزینه‌ای که برای کمپین صرف شده است.

به زبان ساده تر:

• ROI = (سود یا ارزش ایجاد شده – هزینه کمپین) ÷ هزینه کمپین × 100

تعیین اهداف قابل اندازه‌گیری

در بازاریابی تجربی، ROI می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• افزایش فروش مستقیم: محصولاتی که در کمپین فروخته می‌شوند.
• افزایش آگاهی از برند: تعداد مخاطبان حاضر در رویداد، بازدید از سایت یا تعامل آنلاین.
• میزان تعامل و مشارکت: تعداد نظرات، اشتراک‌گذاری، لایک، و دانلود محتوا.
• وفاداری و خریدهای بعدی: مشتریانی که دوباره خرید می‌کنند یا در کمپین‌های بعدی شرکت می‌کنند.

جمع‌آوری داده‌ها

• هزینه‌ها: اجاره مکان، تجهیزات، نیروی انسانی، تبلیغات و تولید محتوا.
• ارزش ایجاد شده: فروش، لیدها، تعاملات آنلاین، بازدید از شبکه‌های اجتماعی، پوشش رسانه‌ای و تبلیغات دهان‌به‌دهان.

برای اجرای بازاریابی تجربی از چه کسی مشاوره بگیریم؟

برای اجرای موفق یک کمپین بازاریابی تجربی، داشتن راهنمایی و مشاوره تخصصی اهمیت زیادی دارد. این نوع بازاریابی نیازمند طراحی دقیق تجربه، شناخت کامل مخاطب، انتخاب روش مناسب و هماهنگی کانال‌های مختلف است که بدون تجربه و دانش کافی، ممکن است اثرگذاری کمپین کاهش یابد.

ایمان پاکراه موسس آکادمی پاکراه با تجربه گسترده در حوزه مشاوره کسب‌وکار و بازاریابی تجربی، می‌توانند شما را در تمام مراحل از طراحی تا اجرا و تحلیل نتایج همراهی کنند. با کمک متخصصان آکادمی پاکراه، می‌توانید کمپینی خلق کنید که هم تجربه‌ای ماندگار برای مشتری ایجاد کند و هم اهداف کسب‌وکار شما را محقق سازد.