مطالعات امکانسنجی و تحقیقات بازار، دو ابزار قدرتمند در جعبه‌ابزار هر کسب‌وکار هستند که به ما کمک می‌کنند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیریم. هر دوی این مطالعات نقش مهمی در موفقیت یک پروژه یا محصول جدید ایفا می‌کنند، اما اغلب اوقات با هم اشتباه گرفته می‌شوند.
در این مقاله از آکادمی کسب و کار پاکراه، قصد داریم به بررسی دقیق تفاوت‌های بین مطالعات امکانسنجی و تحقیقات بازار بپردازیم. با مطالعه این مقاله، شما به وضوح خواهید دید که هر یک از این مطالعات به چه سوالاتی پاسخ می‌دهند و چه نقشی در فرآیند تصمیم‌گیری دارند. در نهایت، با درک تفاوت‌های این دو، شما قادر خواهید بود تا در پروژه‌های خود از ابزار مناسب استفاده کرده و به نتایج بهتری دست یابید.
پیشنهاد میکنیم تا انتها همراهمان بمانید و اگر در مورد هر بخش سوالی داشتید، در کامنت‌ها بپرسید تا کارشناسان آکادمی پاکراه پاسخگویتان باشند!
مقایسه تحقیقات بازار و مطالعات امکان سنجی در یک نگاه
در جدول زیر می‌توانید تفاوت این دو مفهوم را در یک نگاه مشاهده کنید.
| ویژگی | مطالعات امکان سنجی | تحقیقات بازار |
| 1. هدف اصلی | ارزیابی کلی یک ایده یا پروژه از نظر فنی، اقتصادی، قانونی و عملیاتی برای تصمیم‌گیری در مورد اجرای آن | شناسایی نیازها، ترجیحات و رفتارهای مشتریان در یک بازار خاص برای طراحی استراتژی‌های بازاریابی |
| 2. دامنه | گسترده و شامل تمام جنبه‌های مرتبط با پروژه | محدود به یک بازار یا محصول خاص |
| 3. روش ها | تحلیل مالی، ارزیابی فنی، بررسی قانونی، مصاحبه، نظرسنجی، تحلیل دادههای بازار | مصاحبه، نظرسنجی، تحلیل دادههای بازار، گروه‌های کانونی |
| 4. خروجی | گزارش جامعی که نشان می‌دهد پروژه قابل اجرا است یا خیر | گزارش‌هایی که اطلاعات جامعی در مورد بازار و مشتریان ارائه می‌دهد |
| 5. کاربرد | قبل از سرمایه‌گذاری در یک پروژه بزرگ، راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید | قبل از توسعه محصول جدید، تغییر استراتژی بازاریابی، ورود به بازار جدید |
در بخش‌های بعدی، این تفاوت‌ها را مفصل‌تر بررسی میکنیم اما پیش از آن، بیایید یک تعریف کلی از هر مفهوم داشته باشیم.
مطالعات امکان سنجی چیست؟
مطالعه امکان سنجی یک فرآیند تحلیلی است که به منظور ارزیابی قابلیت اجرایی و عملی یک پروژه یا ایده جدید انجام میشود. هدف اصلی این مطالعه، تعیین این است که آیا پروژه از نظر فنی، اقتصادی و قانونی قابل اجراست یا خیر.
در واقع مطالعات امکانسنجی مثل یک تست بزرگ قبل از شروع یک پروژه است و به تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند تا بر اساس داده‌ها و تحلیل‌های دقیق، تصمیمات بهتری در مورد ادامه یا عدم ادامه پروژه بگیرند.
مطالعه امکانسنجی به شما کمک می‌کند تا به این سوالات پاسخ دهید:
- آیا مردم در این منطقه به غذاهای شما علاقه‌مند هستند؟
- آیا رقبای زیادی در این منطقه وجود دارد؟
- هزینه‌های راه اندازی و اداره رستوران چقدر خواهد بود؟
- آیا درآمد کافی برای پوشش هزینه‌ها و کسب سود وجود خواهد داشت؟
- آیا مجوزهای لازم برای راه‌اندازی رستوران را می‌توانید بگیرید؟
به عبارت دیگر، مطالعات امکانسنجی به شما کمک می‌کند تا ریسک‌های احتمالی را شناسایی کرده و قبل از شروع پروژه، تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید.
تحقیقات بازار چیست؟
تحقیقات بازار مثل یک چراغ قوه‌ای است که به شما کمک می‌کند تا بازار را بهتر ببینید.
تحقیقات بازار به شما کمک می‌کند تا به این سوالات پاسخ دهید:
- چه کسانی مشتریان بالقوه محصول شما هستند؟
- مشتریان شما چه ویژگی‌هایی دارند و به چه چیزی علاقه‌مند هستند؟
- رقبا چه محصولاتی را ارائه می‌دهند و چه نقاط قوتی دارند؟
- بهترین راه برای معرفی محصول شما به مشتریان چیست؟
به عبارت دیگر، تحقیقات بازار به شما کمک می‌کند تا نیازها و خواسته‌های مشتریان را بهتر درک کرده و محصول یا خدماتی را تولید کنید که برای آن‌ها جذاب باشد.
بررسی تفاوت ها
مطالعات امکان سنجی و تحقیقات بازار 5 تفاوت با هم دارند که در ادامه این مقاله از آکادمی پاکراه تمامی این دلایل را با مثال بررسی خواهیم کرد.
1. هدف اصلی
مطالعات امکانسنجی به شما می‌گوید که آیا می‌توانید کاری را انجام دهید. اما تحقیقات بازار به شما می‌گوید که چگونه می‌توانید آن کار را انجام دهید.
هدف اصلی مطالعات امکانسنجی:
- مطالعات امکانسنجی مثل یک تست بزرگ قبل از شروع یک پروژه است.
- هدف این است که ببینیم آیا این پروژه قابل اجرا است یا خیر.
هدف اصلی تحقیقات بازار:
- تحقیقات بازار مثل یک چراغ قوه‌ای است که به شما کمک می‌کند تا بازار را بهتر ببینید.
- هدف این است که بفهمید مشتریان شما چه می‌خواهند و چگونه می‌توانید محصول یا خدمات خود را به آن‌ها بفروشید.
2. دامنه
مطالعات امکانسنجی، به کل پروژه نگاه می‌کند تا ببیند آیا این پروژه از نظر فنی، مالی و قانونی امکان‌پذیر است یا خیر. اما تحقیقات بازار، فقط به بازار و مشتریان نگاه می‌کند تا بفهمد که آیا محصول یا خدمتی که می‌خواهیم ارائه دهیم مورد تقاضا است یا نه.
دامنه مطالعات امکانسنجی:
- مطالعات امکانسنجی به صورت کلی به تمام جنبه‌های یک پروژه نگاه می‌کند.
- این شامل بررسی فنی، مالی، قانونی، عملیاتی، و حتی تاثیرات اجتماعی و محیط زیستی پروژه میشود.
دامنه تحقیقات بازار:
- تحقیقات بازار به صورت تخصصی روی بازار و مشتریان تمرکز می‌کند.
- این تحقیقات به دنبال یافتن اطلاعاتی درباره نیازهای مشتریان، رفتار خرید آن‌ها، رقبا، روندهای بازار و… است.
3. روش انجام
مطالعات امکانسنجی از روش‌های متنوعی برای بررسی همه جوانب یک پروژه استفاده می‌کند، در حالی که تحقیقات بازار بیشتر روی جمع‌آوری اطلاعات درباره بازار و مشتریان تمرکز دارد و از روش‌هایی مانند نظرسنجی و مصاحبه استفاده می‌کند.
روش‌های مطالعات امکانسنجی:
مطالعات امکانسنجی برای بررسی جامع یک پروژه، از روش‌های متنوعی استفاده می‌کند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- تحلیل مالی: بررسی هزینه‌ها، درآمدها، سود و زیان پروژه برای تعیین توجیه‌پذیری اقتصادی آن.
- ارزیابی فنی: بررسی امکان‌پذیری فنی پروژه از نظر تکنولوژی، تجهیزات و نیروی انسانی.
- بررسی قانونی: بررسی قوانین و مقررات مرتبط با پروژه و اطمینان از رعایت آن‌ها.
- تحلیل ریسک: شناسایی و ارزیابی ریسک‌های احتمالی پروژه و ارائه راهکارهای کاهش آن‌ها.
- تحقیقات بازار: این بخش از مطالعات امکانسنجی به بررسی بازار هدف، رقبا و مشتریان می‌پردازد و معمولاً از روش‌های مشابه تحقیقات بازار استفاده می‌کند.
روش‌های تحقیقات بازار:
تحقیقات بازار برای جمع‌آوری اطلاعات درباره بازار و مشتریان، از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- نظرسنجی: پرسیدن سوالات از یک گروه نمونه از مشتریان برای جمع‌آوری نظرات و دیدگاه‌های آن‌ها.
- مصاحبه: گفتگو با افراد متخصص یا مشتریان برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و عمیق‌تر.
- تحلیل دادههای بازار: بررسی دادههای موجود در بازار مانند آمار فروش، سهم بازار رقبا و روندهای بازار.
- گروه‌های کانونی: تشکیل گروهی از افراد برای بحث و گفتگو درباره یک موضوع خاص.
- مشاهده: مشاهده مستقیم رفتار مشتریان در محیط‌های واقعی.
فرض کنید می‌خواهیم یک کافه جدید در یک منطقه خاص افتتاح کنیم.
- مطالعات امکانسنجی: برای این پروژه، علاوه بر تحلیل مالی و بررسی مجوزهای لازم، باید به بررسی فنی تجهیزات کافه، بررسی رقبا در منطقه و همچنین انجام یک تحقیق بازار کوچک برای سنجش تقاضای مردم برای کافه در آن منطقه بپردازیم.
- تحقیقات بازار: در این بخش، می‌توانیم از روش‌های مختلفی مانند نظرسنجی از مردم محلی، مصاحبه با صاحبان کافه‌های دیگر، تحلیل دادههای جمعیتی منطقه و مشاهده عادات مصرف قهوه مردم استفاده کنیم.
4. خروجی
خروجی یا محصول نهایی هر یک از این مطالعات، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار ما قرار می‌دهد که برای تصمیم‌گیری‌های بعدی بسیار مهم است.
خروجی مطالعات امکانسنجی:
- نتیجه مطالعات امکانسنجی معمولا یک گزارش جامع و مفصل است که تمام جوانب پروژه را بررسی کرده است.
- این گزارش شامل تحلیل مالی، فنی، قانونی، و ریسک‌های پروژه است.
- مهمترین هدف این گزارش، ارائه اطلاعات کافی برای تصمیم‌گیری در مورد اجرای یا عدم اجرای پروژه است.
- به عبارت دیگر، این گزارش به ما می‌گوید که آیا این پروژه ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا خیر.
خروجی تحقیقات بازار:
- نتیجه تحقیقات بازار نیز معمولا به صورت یک گزارش ارائه میشود.
- این گزارش شامل اطلاعات جامعی درباره بازار هدف، مشتریان، رقبا، روندهای بازار و فرصت‌های موجود است.
- بر اساس اطلاعات به دست آمده از تحقیقات بازار، میتوان استراتژی‌های بازاریابی مناسب برای محصول یا خدمات را طراحی کرد.
5. کاربرد
کاربرد یا به عبارت دیگر، جایی که از این دو مطالعه استفاده میشود، یکی از مهمترین تفاوت‌های آن‌هاست. هر کدام از این مطالعات در مراحل مختلف یک پروژه و برای اهداف خاصی به کار می‌روند.
کاربرد مطالعات امکانسنجی:
- مطالعات امکانسنجی معمولا در ابتدای یک پروژه انجام میشود تا مشخص شود که آیا اجرای این پروژه از نظر فنی، اقتصادی، قانونی و عملیاتی امکان‌پذیر است یا خیر.
- گزارش مطالعات امکانسنجی میتواند به سرمایه‌گذاران نشان دهد که این پروژه پتانسیل موفقیت دارد و ارزش سرمایه‌گذاری را دارد.
- با انجام مطالعات امکانسنجی، میتوان بسیاری از ریسک‌های احتمالی پروژه را شناسایی و کاهش داد.
کاربرد تحقیقات بازار:
- با انجام تحقیقات بازار میتوان نیازها و خواسته‌های مشتریان را شناسایی کرد و محصول یا خدمتی متناسب با این نیازها طراحی کرد.
- تحقیقات بازار به شناسایی بازارهای جدید و فرصت‌های رشد کمک می‌کند.
- با تحلیل رقبا میتوان نقاط قوت و ضعف آن‌ها را شناسایی کرد و استراتژی‌های رقابتی مناسب را تدوین کرد.
- تحقیقات بازار به بهبود فعالیت‌های بازاریابی و افزایش اثربخشی آن‌ها کمک می‌کند.
مطالعه امکان سنجی یا تحقیقات بازار؟ کدام اولویت دارد؟
قبل از اینکه به طور جدی به امکان‌پذیری یک پروژه فکر کنید، باید مطمئن شوید که بازاری برای آن محصول یا خدمت وجود دارد؛ بنابراین تحقیقات بازار در اکثر مواقع اولین گام است. اگر بازار وجود نداشته باشد، بررسی سایر جنبه‌ها بی‌معنی خواهد بود.
نتایج تحقیقات بازار (مثلا تقاضای بازار، اندازه بازار، تحلیل رقبا) به عنوان ورودی‌های مهمی برای مطالعه امکان سنجی استفاده می‌شوند. مطالعه امکانسنجی، بر اساس این اطلاعات، عمیق‌تر میشود و جزئیات فنی، مالی و عملیاتی اجرای پروژه را بررسی می‌کند.
فرض کنید ایده ساخت یک “اپلیکیشن رژیم آنلاین” را دارید:
- تحقیقات بازار: ابتدا بررسی می‌کنید آیا مردم به چنین اپلیکیشنی نیاز دارند؟ چند درصد از افراد ورزش می‌کنند؟ از چه اپلیکیشن‌هایی استفاده می‌کنند؟ رقبای شما چه کسانی هستند و چه خدماتی ارائه می‌دهند؟ آیا حاضرند برای رزرو آنلاین هزینه بپردازند؟
- مطالعه امکانسنجی: پس از تایید وجود بازار، حالا بررسی می‌کنید: آیا تیم توسعه‌دهنده با این بودجه قابل تامین است؟ آیا تکنولوژی‌های لازم در دسترس هستند؟ چقدر سرمایه برای ساخت و نگهداری اپلیکیشن نیاز است؟ چه مجوزهای قانونی لازم است؟ آیا با هزینه‌های پیش‌بینی‌شده، این اپلیکیشن سودآور خواهد بود؟
شباهت‌ها و ارتباط متقابل مطالعات امکان سنجی و تحقیقات بازار
با وجود تفاوت‌های اساسی، این دو مفهوم به شدت به یکدیگر وابسته و مکمل هم هستند. برخی از مهمترین شباهت‌های این دو مفهوم، شامل موارد زیر هستند:
1. همپوشانی داده‌ها:
دادههای جمع آوری شده در تحقیقات بازار، ورودی‌های حیاتی برای بخش اقتصادی و عملیاتی مطالعه امکان سنجی هستند.
2. کاهش ریسک:
هر دو ابزار با جمع آوری اطلاعات و تحلیل آن‌ها، به کاهش ریسک‌های مرتبط با شروع یک کسب‌وکار یا پروژه کمک می‌کنند.
3. تصمیم‌گیری آگاهانه:
هدف نهایی هر دو، فراهم کردن اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک است.
4. رویکرد سیستماتیک:
هر دو فرآیندهایی سیستماتیکی برای جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات هستند.
چه زمانی به کدام نیاز داریم؟
در نهایت، کاربرد هر کدام از این دو مفهوم، به صورت زیر خواهد بود:
تحقیقات بازار:
- قبل از توسعه محصول جدید
- قبل از ورود به بازار جدید
- هنگام تدوین استراتژی‌های بازاریابی
- برای درک بهتر مشتریان فعلی و آینده
- هنگام نیاز به دادههای دقیق در مورد رقبا
مطالعه امکانسنجی:
- قبل از شروع یک پروژه بزرگ یا سرمایه‌گذاری قابل توجه
- هنگام ارزیابی ایده‌های کسب‌وکار جدید
- قبل از درخواست وام یا جذب سرمایه‌گذار
- هنگام تصمیم‌گیری برای گسترش کسب‌وکار به حوزه‌های کاملا جدید
برای انجام مطالعات امکان سنجی و تحقیقات بازار، از چه کسی مشاوره بگیریم؟
در نهایت، میتوان گفت که مطالعات امکانسنجی و تحقیقات بازار دو روی یک سکه هستند. مطالعات امکانسنجی به ما می‌گوید که آیا می‌توانیم یک ساختمان بسازیم و تحقیقات بازار به ما می‌گوید که چگونه می‌توانیم این ساختمان را در بهترین مکان و با بهترین طراحی بسازیم تا مورد استقبال مردم قرار گیرد.
به طور خلاصه، برای موفقیت در هر کسب‌وکار، انجام هر دو نوع مطالعه ضروری است. با استفاده ترکیبی از این دو ابزار، میتوان تصمیمات آگاهانه‌تری گرفت و ریسک شکست را کاهش داد. در صورتی که برای پیشرفت کسب و کار خود قصد اجرای این دو ابزار را دارید، می‌توانید از خدمات مشاوره کسب و کار آکادمی پاکراه بهره ببرید.
ما به خوبی شما را راهنمایی میکنیم تا مسیر درستی را برای موفقیت کسب و کارتان طی کنید! در پایان، هر سوال یا ابهامی که دارید، کافیست برایمان کامنت بگذارید تا بلافاصله پاسخگوی شما باشیم.
روی دکمه «مشاوره آنلاین» کلیک کنید تا مهندس ایمان پاکراه و تیم آکادمی پاکراه به‌صورت آنلاین و کاملاً رایگان راهنمایی‌تان کنند.
مشاوره آنلاین