زمان مطالعه: 12 دقیقه
سوالی درباره مقاله «سیستم سازی منابع انسانی» دارید؟

روی دکمه «مشاوره آنلاین» کلیک کنید تا مهندس ایمان پاکراه و تیم آکادمی پاکراه به‌صورت آنلاین و کاملاً رایگان راهنمایی‌تان کنند.

مشاوره آنلاین

منابع انسانی مهمترین سرمایه هر سازمان به شمار می‌رود، اما در بسیاری از کسب و کارها، این بخش هنوز بدون هیچ برنامه مشخصی اداره می‌شود و به همین خاطر، شاید مشکلاتی مثل سردرگمی کارکنان، دوباره کاری، اتلاف زمان و سخت شدن تصمیم گیری برای مدیران وجود داشته باشد.

چاره جلوگیری یا رفع این مشکلات، سیستم سازی منابع انسانی است. وقتی کارها در قالب یک سیستم منظم انجام شود، هم کارکنان بهتر می‌دانند چه انتظاری از آن‌ها وجود دارد و هم مدیران می‌توانند با دقت بیشتری برنامه‌ریزی و نظارت کنند.

در این مقاله از آکادمی پاکراه، به شما توضیح خواهیم داد که سیستم سازی منابع انسانی چیست، چرا اهمیت دارد و چگونه می‌توان آن را در سازمان پیاده‌سازی کرد؛ پس توصیه می‌کنیم که حتما تا انتها همراهمان بمانید.

سیستم سازی منابع انسانی به چه معناست؟

اجازه دهید قبل از هر چیزی، یک تعریف ساده و کلی از مفهوم سیستم سازی نیروهای انسانی داشته باشیم:

سیستم سازی منابع انسانی (HR Systematization) یعنی تبدیل فعالیت‌های مربوط به نیروی انسانی از حالت سلیقه‌ای، پراکنده و فردمحور به فرآیندهایی مشخص، استاندارد، قابل تکرار و قابل سنجش.

سیستم سازی منابع انسانی چیست؟

در واقع، سیستم‌سازی کمک می‌کند تمام کارهای مرتبط با بخش منابع انسانی، از جذب نیرو گرفته تا آموزش، ارزیابی عملکرد، پرداخت حقوق، مدیریت حضور و حتی خروج کارکنان، به صورت یک ساختار مشخص و یکپارچه انجام شود.

سیستم‌سازی منابع انسانی شامل موارد زیر است:

  • مستندسازی فرآیندها،
  • تعریف نقش‌ها و مسئولیت‌ها،
  • ایجاد ابزارهای مناسب (فرم‌ها، نرم‌افزارها، چک‌لیست‌ها)،
  • تعیین شاخص‌های عملکرد،
  • یکپارچه‌سازی اطلاعات کارکنان.

هدف اصلی از سیستم سازی، ایجاد نظم، شفافیت، سرعت و دقت بیشتر در مدیریت نیروهای انسانی است. به این ترتیب، سازمان می‌تواند بهتر برنامه ریزی کند، سریع‌تر رشد کند، خطای انسانی را کاهش داده و تجربه‌ای حرفه‌ای‌تر برای کارکنان ایجاد نماید.

اهمیت سیستم سازی منابع انسانی برای کسب و کارها

در یک کسب و کار کوچک که تازه فعالیت خود را شروع کرده، شاید مدیریت منابع انسانی با تکیه بر تجربه مدیر یا تصمیمات شخصی او جلو برود و برای مدتی مشکلی پیش نیاید.

اما هرچقدر که سازمان بزرگتر شود، کم کم سروکله مشکلاتی مثل سردرگمی کارکنان، اشتباه‌های تکراری، اختلاف نظر مدیران و اتلاف وقت، خود را نشان خواهند داد.

اینجاست که نیاز به سیستم سازی منابع انسانی احساس خواهد شد. در این صورت است که کارها طبق یک مسیر مشخص، بدون حدس و گمان و بدون وابستگی به افراد انجام شود.

در کل می‌توان دلایل اهمیت سیستم سازی منابع انسانی برای کسب و کارها را به صورت زیر توضیح داد:

اهمیت سیستم سازی منابع انسانی

1. افزایش سرعت در انجام کارها

  • وقتی همه می‌دانند چه کاری، چطور و توسط چه کسی انجام می‌شود، کارها از حالت پراکندگی خارج می‌شود.

2. افزایش دقت در تصمیم‌گیری‌ها

  • به‌جای اینکه تصمیم‌ها از روی تجربه شخصی گرفته شوند، بر اساس داده و استاندارد انجام می‌شوند.

3. افزایش رضایت کارکنان

  • چون همه می‌دانند مسیر رشد، ارزیابی عملکرد و قوانین سازمان چیست، حس عدالت هم بیشتر می‌شود.

4. کاهش وابستگی سازمان به افراد

  • بعد از اجرای سیستم سازی، حتی اگر یک مدیر یا کارمند مهم تغییر کند، کارها زمین نمی‌ماند و کیفیت کار حفظ خواهد شد.

5. رشد راحتتر سازمان

  • هر چقدر هم که سازمان رشد کرده و تعداد کارکنان بیشتر شود، سیستم سازی به مدیریت بهتر و جلوگیری از بی‌نظمی کمک می‌کند.

با این اوصاف:

اجرای درست سیستم‌سازی باعث می‌شود تمام امور مرتبط با منابع انسانی یک سازمان، قابل پیشبینی‌تر، منظم‌تر و حرفه‌ای‌تر شود؛ و این همان چیزی است که کسب و کارها برای رشد واقعی به آن نیاز دارند.

چه زمانی به سیستم سازی منابع انسانی نیاز دارید؟

شاید فکر کنید سیستم سازی منابع انسانی فقط برای شرکت‌های بسیار بزرگ نیاز است؛ اما باید بدانید خیلی از کسب وکارھا درست زمانی دچار دردسر شده‌اند که فکر می کردند ھنوز زود است.

برای اینکه بدانید زمان سیستم سازی در سازمانتان رسیده است، حتی اگر یکی از نشانه‌های زیر را هم تجربه کردید، یعنی باید دست به کار شوید:

نشانه‌هایی که می‌گویند به سیستم‌سازی نیروی انسانی نیاز دارید

1. کارھا فقط وقتی درست انجام می‌شود که مدیر حضور داشته باشد

  • اگر نبود یا دیر رسیدن مدیر باعث توقف کارھا یا سردرگمی تیم می‌شود، یعنی فرآیندھا شفاف و مستقل نیستند.

2. ھر کس کارھا را به روش خودش انجام می‌دھد

  • وقتی برای یک کار مشخص 5 روش مختلف وجود دارد، یعنی سازمان روی تجربه افراد می‌چرخد، نه روی یک ساختار مشخص.

3. استخدام‌ھا نتیجه قابل پیشبینی ندارند

  • گاھی افراد مناسب جذب نمی‌شوند،
  • گاھی بھترین ھا نگه داشته نمی‌شوند،
  • این یعنی فرآیند جذب و نگھداشت در سازمانتان اصولی نیست.

4. کارکنان نمی دانند از آن ھا چه انتظاری می‌رود

  • اگر کارکنان درباره وظایف، ھدف‌ھا، مسیر رشد یا معیار ارزیابی عملکرد ابھام دارند، پس زمان سیستم سازی رسیده است.

5. اطلاعات کارکنان پراکنده و غیرقابل اعتماد است

  • وقتی پرونده‌ھا دستی است،
  • داده‌ھا کامل نیست،
  • یا ھر بار باید زمان زیادی برای پیدا کردن یک اطلاعات ساده صرف شود.

6. کارھای تکراری وقت زیادی می‌گیرند

اگر کارهای زیر زمانبر هستند:

  • ثبت مرخصی،
  • پیگیری حضور کارکنان،
  • گزارش گیری،
  • ھماھنگی‌ھای روزمره،
  •  و… .

7. با افزایش تعداد کارکنان اوضاع پیچیده و بی‌نظم می‌شود

  • اگر رشد سازمان به جای اینکه شیرین باشد، دردسرساز می‌شود، یعنی مدیریت منابع انسانی ظرفیت پاسخ دھی ندارد.

8. تصمیم گیری‌ھا بیشتر احساسی است تا داده محور

  • وقتی برای تعیین حقوق، ارزیابی عملکرد یا ارتقا معیار مشخصی وجود ندارد، سیستم سازی ضروری خواهد بود.

اجزای یک سیستم منابع انسانی استاندارد در سازمان

یک سیستم منابع انسانی استاندارد، مجموعه‌ای از بخش‌ھا، فرآیندھا و ابزارھاست که کمک می‌کند مدیریت کارکنان با نظم، شفافیت و اثربخشی بیشتری انجام شود.

در واقع این سیستم مانند یک نقشه راه عمل می‌کند و به سازمان نشان می‌دھد چطور باید افراد مورد نیاز را جذب کرده، آموزش داده و آنها را در سازمانتان نگه دارید.

اجزای یک سیستم منابع انسانی

اجزای اصلی چنین سیستمی عبارت اند از:

1. تحلیل شغل و برنامه‌ریزی نیروی انسانی

پایه ھر سیستم مدیریت منابع انسانی حرفه‌ای، شناخت دقیق مشاغل و نیازھای سازمان است.

این بخش شامل موارد زیر خواهد بود:

  • شرح شغل‌ھای استاندارد،
  • تعیین مھارت‌ھا و شایستگی‌ھای لازم،
  • پیشبینی نیازھای آینده نیروی انسانی،
  • طراحی ساختار سازمانی.

بدون این مرحله، هرکاری هم کنید بخش‌ھای دیگر منابع انسانی همچنان پراکنده و غیرھدفمند می‌مانند.

2. سیستم جذب و استخدام استاندارد

فرآیند استخدام باید شفاف، مرحله به مرحله و قابل تکرار باشد. این سیستم شامل موارد زیر است:

  • فرایند جذب مشخص (از نیازسنجی تا انتخاب نھایی)،
  • فرم ھا و چک لیست‌ھای مناسب برای غربالگری،
  • آزمون‌ھا و مصاحبه‌ھای ساختاریافته،
  • تجربه حرفه‌ای برای کارجو،
  • معیارھای انتخاب شفاف و قابل توضیح.

نتیجه این کارها جذب افراد مناسب در زمان مناسب با ھزینه کمتر خواهد بود.

3. سیستم ورود و آشناسازی کارکنان (Onboarding)

ورود یک کارمند جدید به سازمان هم بسیار مهم است و اگر این اتفاق به شکل درستی نیفتد، فرد جدید خیلی زود دلسرد شده و به شما وفادار نخواهد بود.

یک سیستم ورود استاندارد، شامل موارد زیر است:

  • برنامه روز اول و ھفته اول،
  • معرفی سازمان، قوانین و فرھنگ،
  • برنامه آموزشی اولیه،
  • تعیین منتور یا ھمراه،
  • چک لیست ھای آشنایی با فرآیندھا.

این مرحله نقش زیادی در وفاداری کارکنان دارد.

4. سیستم آموزش و توسعه کارکنان

هیچ سازمانی نمی‌تواند بدون پرورش و آموزش افرادش رشد کند؛ به همین خاطر داشتن سیستمی برای آموزش و توسعه مهارت‌های کارکنان، ضروری خواهد بود. این سیستم شامل موارد زیر است:

  • نیازسنجی آموزشی،
  • برنامه سالانه آموزش،
  • دوره‌های حضوری/آنلاین،
  • پیگیری یادگیری،
  • سنجش اثربخشی دوره‌ها.

سیستم آموزش و توسعه کارکنان؛ از اجزای سیستم سازی منابع انسانی

5. سیستم مدیریت عملکرد

برای اینکه کارکنان بدانند چه چیزی معیار خوب بودن کارشان است، نیاز به یک سیستم ارزیابی منظم وجود دارد. چنین سیستمی، ارزیابی عملکرد کارکنان را از حالت سلیقه‌ای یا تبعیض آمیز خارج می‌کند.

این بخش شامل موارد زیر است:

  • تعریف اهداف و KPIها،
  • مدل‌هایی مثل OKR،
  • جلسات بازخورد منظم،
  • مستندسازی عملکرد.

6. سیستم حقوق، مزایا و جبران خدمات

شفافیت در پرداخت‌ها باعث اعتماد و انگیزه کارکنان می‌شود. مهمترین اجزای این سیستم عبارتند از:

  • طبقه‌بندی مشاغل،
  • رده بندی حقوق،
  • نظام پاداش و مزایا،
  • پرداخت‌های دقیق و به موقع،
  • قوانین اضافه‌کاری، ماموریت، مزایا و… .

7. مدیریت حضور و اطلاعات پرسنلی

این بخش به نظم روزمره سازمان کمک می‌کند و پایه اصلی گزارش دهی و تصمیم‌گیری به شمار می‌رود.

  • سیستم حضور و غیاب،
  • مدیریت مرخصی‌ها و ماموریت‌ها،
  • پرونده دیجیتال کارکنان،
  • ثبت دقیق اطلاعات و سوابق.

8. سیستم فرهنگ سازی و ارتباطات داخلی

فرهنگ سازمانی، درست مثل یک روح در سازمان است و اجزای سازمان را برای رسیدن به اهداف مشترک، با هم متحد و هماهنگ می‌کند. این سیستم شامل موارد زیر است:

  • ارزش‌ها و رفتارهای اصلی سازمان،
  • برنامه‌های انگیزشی،
  • ارتباطات داخلی و اطلاع رسانی یکپارچه،
  • سنجش رضایت کارکنان.

9. سیستم مدیریت خروج و جانشینی

برای اینکه سیستم سازی منابع انسانی به درستی اجرا شود، حتی خروج کارکنان از سازمان نیز باید مدیریت شده باشد. این سیستم شامل موارد زیر است:

  • مصاحبه خروج،
  • تحویل کارها و اطلاعات،
  • تحلیل دلایل ترک،
  • آماده‌سازی جانشین برای نقش‌های کلیدی.

سیستم مدیریت خروج و جانشینی؛ از اجزای سیستم سازی منابع انسانی

10. ابزارهای دیجیتال و نرم‌افزاری HR

یک سیستم منابع انسانی استاندارد با مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای HRM پشتیبانی می‌شود تا تمام اطلاعات و فرآیندها به صورت یکپارچه اجرا شوند. در واقع این ابزارها سیستم را سریع‌تر و دقیق‌تر می‌کنند.

در بخش‌های بعدی، ابزارهای مدیریت منابع انسانی را کاملتر توضیح خواهیم داد.

اصول و الزامات سیستم‌سازی منابع انسانی

سیستم سازی منابع انسانی زمانی موفقیت آمیز است که براساس اصول خاصی پیاده سازی شده باشد. این اصول کمک می‌کنند فرآیندها شفاف، قابل اجرا و قابل اندازه‌گیری بوده و همچنین وابسته به شخص خاصی نباشند.

در ادامه، مهمترین اصول و الزامات سیستم سازی HR را توضیح خواهیم داد.

1. استانداردسازی فرآیندها

اولین اصل سیستم سازی، ایجاد فرآیندهای استاندارد، شفاف و مرحله به مرحله است. برای این منظور باید اقدامات زیر را انجام دهید:

  • برای هر فعالیت (استخدام، آموزش، ارزیابی عملکرد و…) مسیر مشخص، مرحله به مرحله و ثابت تعریف کنید،
  • ورودی‌ها، فعالیت‌ها، مسئول هر مرحله، خروجی‌ها و معیارهای سنجش مشخص باشند،
  • مطمئن شوید که قرار نیست هیچ کاری بر اساس حدس، سلیقه یا حافظه انجام نشود.

این اقدامات باعث می‌شود همه افراد سازمان کارها را به یک شکل و با کیفیت ثابت انجام دهند و به این ترتیب، هم سرعت کارها بالاتر رفته و هم احتمال خطا کاهش می‌یابد.

استانداردسازی فرآیندها در سیستم سازی منابع انسانی

مثال:

فرض کنید استخدام در سازمان شما هیچ فرایند مشخصی ندارد و هر مدیر به روش خودش استخدام می‌کند. نتیجه این موضوع، طولانی شدن زمان جذب و انتخاب‌های اشتباه خواهد بود.

برای رها شدن از این وضعیت، می‌توانید اقدامات زیر را انجام داده یا بهتر است بگوییم سیستم زیر را طراحی کنید:

  1. ثبت درخواست استخدام توسط مدیر،
  2. تایید درخواست توسط مدیریت ارشد،
  3. انتشار آگهی و غربال رزومه،
  4. مصاحبه اول (تخصصی)،
  5. مصاحبه دوم (منابع انسانی)،
  6. پیشنهاد همکاری و شروع کار.

برای هر مرحله هم باید ورودی، خروجی، مسئول و معیار زمان‌بندی مشخصی تعیین می‌شود.

2. مستندسازی کامل

یک سیستم استاندارد، زمانی پایدار است که مستند باشد، نه فقط در ذهن مدیران یا کارشناسان. در واقع می‌توان گفت بدون مستندات کافی، سیستم شما وجود خارجی نخواهد داشت!

این مستندات شامل موارد زیر هستند:

  • دستورالعمل‌ها و راهنماها،
  • فرم‌ها و چک لیست‌ها،
  • شرح وظایف،
  • قوانین و آیین‌نامه‌ها،
  • استانداردهای رفتاری و کاری.

همچنین توجه داشته باشید که این مستندات باید قابل دسترس و به‌روز و در یک فضای امن ذخیره شوند.

مثال: در بسیاری از شرکت‌ها وظایف کارشناس فروش فقط در ذهن مدیر فروش است. اگر او در مرخصی باشد یا فرد جدید استخدام شود، کار متوقف خواهد شد.

3. تعریف نقش‌ها و مسئولیت‌ها

یکی دیگر از الزامات اصلی سیستم‌سازی، تعیین دقیق نقش‌ها است. هیچ سیستمی بدون تعیین اینکه چه کسی، چه کاری و با چه سطح مسئولیتی انجام می‌دهد، پایدار نمی‌ماند.

برای این منظور، می‌توانید از ابزارهای مفیدی مثل RACI Matrix  بهره ببرید. این ماتریس به شما کمک می‌کند مسئولیت‌ها تداخل نداشته باشد و کارها روی زمین نماند.

تعریف نقش‌ها و وظایف سیستم‌ مدیریت منابع انسانی در ماتریس RACI

نقش‌ها و وظایف در ماتریس RACI به صورت زیر خواهد بود:

  • R: مسئول انجام کار
  • A: پاسخ‌گو
  • C: مشاور
  • I: مطلع
مثال: در یک شرکت، در فرآیند آموزش کارکنان همیشه سردرگمی وجود دارد و مشخص نیست که چه کسی باید سرفصل‌ها را تایید کند یا چه کسی باید نتایج را گزارش دهد. برای رفع این مشکل، مدیران تصمیم گرفته‌اند از ماتریس RACI کمک بگیرند و نتیجه اینطور شده:
مرحلهRACI
نیازسنجی آموزشیکارشناس منابع انسانیمدیر منابع انسانیمدیر واحدمدیرعامل
برنامه‌ریزی دوره‌هاکارشناسمدیر HRمدرسمدیر واحد
ارزیابی اثربخشیکارشناسمدیر HRمدیریت ارشدهمه کارکنان

به این ترتیب کارها طبق روال مشخصی انجام میشود و هیچ کاری روی زمین نخواهد ماند.

4. ایجاد جریان اطلاعات (Workflow)

همانطور که قبلا هم گفتیم، سیستم HR باید به جای حدس و گمان یا احساسات، بر پایه داده بنا شده باشد باشد. یعنی:

  • مسیر گردش فرم‌ها و اطلاعات روشن باشد،
  • تاییدها مشخص باشند،
  • سیستم پیگیری برای فعالیت‌ها تعریف شود،
  • داده‌ها از ابتدا تا انتها بدون گم شدن ردگیری شوند.

این اصل در سیستم سازی نیروی انسانی، کیفیت تصمیم گیری را چند برابر می‌کند و از سردرگمی کارکنان و دوباره کاری جلوگیری می‌شود.

مثال:

فرض کنید در شرکت شما، کارکنان برای ثبت مرخصی مجبورند پیام بدهند، تماس بگیرند یا حضوری بپرسند. گاهی اوقات مدیر هیچ اطلاعی از این مرخصی ها ندارد و گاهی واحد حقوق و دستمزد دیر باخبر می‌شود.

برای رفع این مشکل می‌توانید سیستم زیر را پیاده سازی کنید:

  1. کارمند درخواست مرخصی را در سیستم وارد می‌کند،
  2. مدیر مستقیم آن را تایید یا رد می‌کند،
  3. سیستم پیام خودکار به واحد منابع انسانی می‌فرستد،
  4. اطلاعات خودکار وارد گزارش حقوق و دستمزد می‌شود.

در نتیجه این کارف دیگر هیچ درخواستی گم نمی‌شود و تصمیم‌ها سریع و قابل پیگیری هستند.

5. تعریف شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs)

برای اینکه بتوانید عملکرد سیستم خود را اندازه گیری کرده و وضعیت آن را بسنجید، باید از قبل شاخص‌های کلیدی عملکرد را تعریف کنید.

این شاخص‌ها عبارتند از:

باید تعیین شود:

  • KPIهای کلیدی برای هر فرآیند،
  • استانداردهای کیفی و کمی،
  • اهداف مشخص (SMART)،
  • روش جمع آوری و تحلیل داده.
مثال:

برای مثال برخی از شاخص‌های کلیدی عملکرد عبارتند از:

  • میانگین زمان جذب،
  • نرخ ترک خدمت،
  • اثربخشی آموزش،
  • میزان تحقق اهداف فردی و سازمانی.

6. یکپارچگی داده‌ها و ابزارها

یک سیستم منابع انسانی زمانی مفید و موثر است که بخش‌های مختلف آن از هم جدا نباشند. در واقع وجود یکپارچگی باعث کاهش خطا، سرعت بیشتر و تحلیل دقیق‌تر می‌شود.

برای این یکپارچگی به موارد زیر نیاز دارید:

  • نرم افزار واحد یا قابل اتصال،
  • پرونده‌های دیجیتال یکجا،
  • اتصال سیستم حضور و غیاب، حقوق و دستمزد، ارزیابی عملکرد و آموزش،
  • داشبورد مدیریتی مشترک.
مثال:

در یک شرکت، کارشناسان منابع انسانی هر ماه برای محاسبه حقوق باید این کارها را انجام دهند:

  • استخراج فایل ورود و خروج از دستگاه حضور و غیاب،
  • وارد کردن دستی داده‌ها به اکسل،
  • چک کردن مرخصی‌ها در یک فایل جداگانه،
  • دریافت تاییدیه اضافه کار از مدیران از طریق واتساپ،
  • مقایسه اطلاعات با لیست بیمه،
  • محاسبه کسورات در فایل دیگری.

این روند هر ماه 5 الی 6 روز زمان HR را می‌گیرد و احتمال خطا بسیار بالاست.

7. تطابق با قوانین و مقررات کار

هر سیستم مدیریت منابع انسانی باید با قوانین رسمی کار، بیمه، مالیات و استانداردهای قانونی همسو باشد. عدم رعایت این اصل می‌تواند برای سازمان هزینه‌های سنگینی ایجاد کند.

8. آموزش و توانمندسازی کارکنان

هیچ سیستمی بدون پذیرش کارکنان و مدیران عملی و موفق نمی‌شود.

برای این منظور باید:

  • سیستم به افراد توضیح داده شود،
  • آموزش اجرای فرآیندها ارائه شود،
  • مزایای سیستم برای کارکنان روشن شود،
  • مدیران با آن همراه شوند.

آموزش و توانمندسازی کارکنان در سیستم سازی منابع انسانی

9. مدیریت تغییر

استقرار هر سیستم جدید با مقاومت مواجه می‌شود و به احتمال زیاد، شما هم در زمان سیستم سازی در سازمانتان با این چالش مواجه شوید. برای سازگار کردن سازمان با این تغییرات جدید، اقدامات زیر توصیه می‌شوند:

  • اطلاع‌رسانی شفاف درباره علت و فایده تغییر،
  • مشارکت کارکنان در طراحی یا بهبود فرآیندها،
  • اجرای پایلوت و دریافت بازخورد،
  • حمایت فعال مدیریت ارشد.

مراحل سیستم سازی منابع انسانی

سیستم سازی منابع انسانی، یک فرایند منظم است که باید با دقت و برنامه‌ریزی انجام شود. رعایت این مراحل به سازمان کمک می‌کند به یک سیستم حرفه‌ای، قابل سنجش و پایدار برسد. در ادامه، مراحل انجام این کار را به شما همراهان عزیز آکادمی پاکراه توضیح خواهیم داد.

مراحل سیستم سازی منابع انسانی

1. شناخت وضعیت موجود

اولین مرحله در سیستم سازی نیروهای انسانی، بررسی دقیق وضعیت فعلی است.

در این مرحله اقدامات زیر ضروری خواهند بود:

  • فرآیندهای فعلی شناسایی می‌شوند،
  • نقاط ضعف و قوت مشخص می‌شود،
  • مشکلات روزمره کارکنان بررسی می‌شود،
  • داده‌های موجود ارزیابی می‌شود.

در نهایت، می‌توانید یک تصویر واقعی از آنچه بخش منابع انسانی کسب و کارتان در حال حاضر هست، داشته باشید.

2. تعیین اهداف و وضعیت مطلوب

پس از شناخت وضعیت فعلی، حالا باید بدانید که قرار است با سیستم سازی، به چه چیزهایی دست پیدا کنید.

این مرحله شامل موارد زیر است:

  • تعیین اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت HR،
  • تعریف نیازهای کلیدی سازمان،
  • تعیین معیارهای موفقیت،
  • طراحی مسیر مطلوب مدیریت منابع انسانی.

3. طراحی فرآیندهای منابع انسانی

در این مرحله، هر کدام از فرایندهای مربوط به مدیریت منابع انسانی، با دقت بالایی طراحی خواهند شد.

  • جذب و استخدام،
  • ورود و آشنایی کارمند (Onboarding)،
  • آموزش و توسعه،
  • ارزیابی عملکرد،
  • حقوق و دستمزد،
  • مدیریت حضور و مرخصی،
  • مدیریت خروج و جانشین پروری.

برای هر فرآیند باید اقدامات زیر را انجام دهید:

  • مراحل دقیق را ترسیم کنید،
  • نقش‌ها و مسئولیت‌ها مشخص شوند،
  • ورودی‌ها و خروجی‌ها را تعریف کنید،
  • فرم‌ها، چک لیست‌ها و دستورالعمل‌ها را بنویسید.

4. مستندسازی و یکپارچه‌سازی

تمام فرآیندهای طراحی شده باید در قالب مستندات مشخصی، ذخیره و سازماندهی شوند. در واقع در این مرحله سیستم از حالت ذهنی خارج شده و تبدیل به بخش رسمی سازمان می‌شود.

برای این منظور باید موارد زیر را در نظر بگیرید:

  • قوانین، آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها،
  • فرم‌های اجرایی،
  • راهنماهای کاربری و نقشه فرآیندها،
  • تعریف شایستگی‌ها و شرح شغل‌ها.

5. انتخاب و پیاده‌سازی ابزارها و نرم‌افزارهای لازم

برای اجرای سریع‌تر و دقیق‌تر سیستم، باید ابزارهای مناسبی را انتخاب کرده و مورد استفاده قرار دهید. انتخاب شود. انتخاب ابزار مناسب اجرای سیستم را ساده و سریع می‌کند.

در جدول زیر می‌توانید لیست کاملی از این ابزارها را مشاهده کنید:

دسته‌بندینمونه نرم‌افزارها
1. ابزارهای تحلیلی و برنامه‌ریزی
  • Miro،
  • Lucidchart،
  • Visio،
  • Excel،
  • Power BI،
  • Tableau.
2. ابزارهای مستندسازی و نظم‌دهی
  • Google Workspace،
  • Microsoft Office،
  • Notion،
  • Confluence،
  • SharePoint.
3. ابزارهای Core HR (عملیات اصلی)
  • نرم‌افزارهای HRM یکپارچه،
  • دستگاه‌های حضور و غیاب بیومتریک،
  • Freshdesk،
  • Zendesk.
4. ابزارهای جذب و استخدام (ATS)
  • ATSهای داخلی (مثل کاربوم و جاب‌ویژن)،
  • تست‌های روانشناسی (MBTI، DISC، Big Five)،
  • Google Meet،
  • Zoom.
5. ابزارهای آموزش و توسعه (L&D)
  • Moodle،
  • TalentLMS،
  • Google Classroom،
  • Excel/Forms.
6. ابزارهای مدیریت عملکرد
  • OKR Software،
  • Trello،
  • Asana،
  • Power BI.
7. ابزارهای فرهنگ سازمانی و ارتباطات
  • Google Forms،
  • Typeform،
  • ایمیل سازمانی،
  • اینترانت،
  • Slack،
  • SurveyMonkey.
8. ابزارهای رفاهی و انگیزشی
  • نرم‌افزارهای Club & Benefits،
  • سامانه پیشنهادات داخلی.
9. ابزارهای امنیت و انطباق (Compliance)
  • نرم‌افزارهای HSE،
  • فرم‌های دیجیتال داخلی.
10. ابزارهای اتوماسیون و یکپارچه‌سازی
  • اتوماسیون سما،
  • فراگستر،
  • Zoho،
  • Odoo ERP.

6. آموزش و فرهنگ سازی در سازمان

برای اجرای درست فرایند سیستم سازی، باید ابتدا فرهنگ آن را در سازمان خود جا بیندازید. در واقع هیچ سیستمی بدون آموزش درست و همراه سازی افراد اجرا نمی‌شود.

در این مرحله باید اقدامات زیر را انجام دهید:

  • آموزش اجرای فرآیندها برای کارکنان،
  • توضیح مزایای سیستم برای مدیران،
  • برگزاری جلسات آشنایی با تغییرات،
  • ایجاد فضای پذیرش و مشارکت.

7. اجرای آزمایشی (Pilot Run)

پیش از اجرا در کل سازمان، بهتر است سیستم در یک یا دو بخش محدود به صورت آزمایشی اجرا شود. این کار ریسک‌های اجرا را کاهش داده و از هدر رفتن منابع شما جلوگیری خواهد کرد.

سپس می‌توانید از طریق تحلیل نتایج و دریافت بازخورد از کارکنان، اصلاحات لازم را انجام دهید.

8. استقرار نهایی و اجرای سراسری

پس از انجام اصلاحات لازم، حالا وقت آن رسیده که سیستم مدنظر شما در کل سازمان اجرا شود. در واقع در این مرحله، سیستم دیگر بخشی از جریان واقعی کار سازمان خواهد شد.

در این مرحله اقدامات زیر انجام می‌شوند:

  • فعال‌سازی کامل ابزارها،
  • اجرای رسمی فرآیندهای HR،
  • نظارت مستمر بر عملکرد سیستم،
  • همکاری نزدیک واحدهای دیگر با HR.
نکته: سیستم منابع انسانی باید همواره مورد ارزیابی قرار گرفته و بهتر شود، چون سازمان و نیازهای آن تغییر می‌کند.

چالش‌های سیستم سازی منابع انسانی + راهکار

سیستم‌سازی منابع انسانی چالش‌های زیادی به همراه دارد؛ اما اگر از این چالش‌ها آگاه باشید، می‌توانید به درستی آنها را مدیریت و رفع نمایید.

در ادامه مهم‌ترین چالش‌ها و راهکارهای رفع آنها را به شما همراهان عزیز آکادمی پاکراه توضیح خواهیم داد.

چالش‌های سیستم سازی منابع انسانی

1. مقاومت کارکنان و مدیران در برابر تغییر

اکثر کارکنان شما به همان روش‌های قدیمی و سنتی عادت کرده‌اند و از تغییر می‌ترسند؛ بنابراین ممکن است با فرآیندهای جدید همکاری نکنند و در ابتدای کار، مشکلاتی داشته باشید.

راه حل:
  • توضیح شفاف مزایای تغییر (کاهش کار تکراری، افزایش شفافیت، رشد فردی)،
  • مشارکت دادن مدیران و کارکنان در طراحی بخشی از فرآیندها،
  • اجرای تدریجی تغییرات، نه یک باره،
  • برگزاری جلسات پرسش و پاسخ برای رفع نگرانی‌ها.

2. نبود داده‌های کافی و قابل اعتماد

سیستم‌سازی بدون داشتن داده‌های مطمئن و قابل اعتماد، ممکن نیست. اما در بسیاری از سازمان‌ها اطلاعات کارکنان ناقص، پراکنده یا غیرقابل استناد خواهد بود.

راه حل:
  • ایجاد یک بانک اطلاعاتی واحد (Digital HR File)،
  • جمع‌آوری و تصحیح داده‌ها پیش از طراحی سیستم،
  • تعریف استاندارد برای ثبت داده‌ها،
  • استفاده از نرم‌افزارهای یکپارچه برای مدیریت اطلاعات.

3. وابستگی زیاد سازمان به برخی از افراد

وقتی سازمان به تجربه افراد وابسته باشد، تعریف فرآیندهای ثابت دشوار می‌شود.

راه حل:
  • استخراج دانش پنهان افراد کلیدی از طریق مصاحبه و کارگاه،
  • تبدیل تجربیات به فرآیند، چک‌لیست و دستورالعمل،
  • تقسیم دانش میان تیم و کاهش وابستگی،
  • طراحی سیستم جانشین‌پروری.

4. کمبود زمان و انرژی برای اجرای سیستم سازی

گاهی اوقات ممکن است مدیر منابع انسانی یا مدیر سازمان بسیار پر مشغله بوده و نتوانند این فرایندها را به درستی و با حوصله و دقت کافی انجام دهند.

راه حل:
  • تعیین یک تیم کوچک برای هدایت پروژه،
  • اولویت بندی فرآیندهای مهم‌تر (مثلا جذب، ارزیابی عملکرد، حقوق و دستمزد)،
  • استفاده از ابزارهای اتوماسیون برای کاهش بار عملیاتی،
  • اجرای مرحله‌ای، نه یک پروژه بزرگ یکباره.

برای سیستم سازی نیروی انسانی از چه کسی مشاوره بگیریم؟

سیستم سازی منابع انسانی یک فرآیند تخصصی و چندبعدی است که شامل تحلیل فرآیندها، طراحی سیستم‌های جذب، آموزش، مدیریت عملکرد، حقوق و دستمزد و فرهنگ سازمانی می‌شود. اجرای درست و پایدار چنین سیستمی بدون تجربه و دانش کافی تقریبا غیرممکن است؛ به همین خاطر، دریافت مشاوره حرفه‌ای از افرادی که در این زمینه تجربه عملی دارند، ضروری خواهد بود.

برای این منظور، می‌توانید از خدمات مشاوره کسب و کار آکادمی پاکراه بهره ببرید. مهندس ایمان پاکراه با تجربه عملی و دانش کامل در خصوص تمام جوانب و فرایندهای مرتبط با کسب و کار، می‌توانند راهنمای شما باشند.

جهت دریافت مشاوره کافیست فرم‌های مربوطه را پر کرده یا با ما تماس بگیرید!

سوالات متداول

سیستم سازی منابع انسانی یعنی تبدیل فعالیت‌های HR از حالت سلیقه‌ای و پراکنده به فرآیندهایی استاندارد، قابل سنجش و قابل تکرار که موجب نظم، شفافیت و سرعت بیشتر در سازمان می‌شود.

زیرا باعث کاهش خطا، افزایش سرعت کارها، بهبود تصمیم‌گیری، ایجاد عدالت سازمانی، کاهش وابستگی به افراد و مدیریت بهتر رشد سازمان می‌شود.

نشانه‌هایی مانند سردرگمی کارکنان، انجام کارها فقط با حضور مدیر، روش‌های متفاوت برای یک کار، نبود معیارهای ارزیابی، اطلاعات پراکنده و دشواری مدیریت کارکنان نشان می‌دهد زمان سیستم سازی فرا رسیده است.

تحلیل شغل، سیستم استخدام، ورود و آشنایی، آموزش کارکنان، مدیریت عملکرد، حقوق و مزایا، حضور و غیاب، فرهنگ سازمانی، جانشین‌پروری و ابزارهای دیجیتال HRM.