مدیریت کسب‌وکار یا MBA و مدیریت بازرگانی دو شاخه از پرطرف‌دارترین شاخه‌های مدیریت هستند که امروزه علاقه‌مندان زیادی به این حوزه جذب شده‌اند. ممکن است شما نیز تصور کنید که این ۲ دوره از مدیریت با یکدیگر یکسان هستند؛ در حالی که از زمین تا آسمان با یکدیگر فرق دارند. البته نباید این موضوع را نادیده بگیرید که هر یک از این دوره‌ها اهداف مشترکی دارند.
در صورتی که قصد دارید دوره mba را بگذرانید، ممکن است با این سؤال مواجه شوید که این دوره چیست؟ بهتر است در این دوره کاربردی شرکت کنم یا در رشته‌ای مانند مدیریت بازرگانی؟ توجه داشته باشید که پاسخ به این سؤال چندان آسان نیست و شما باید شرایط و وضعیت خود را بررسی کنید و بر اساس آن تصمیم‌گیری کنید. در این مطلب از آکادمی کسب و کار پاکراه همراه ما باشید تا با بررسی تفاوت mba و مدیریت بازرگانی به شما کمک کنیم بدانید کدام یک از این دو رشته انتخاب بهتری برای شما هستند.
تفاوت mba و مدیریت بازرگانی
MBA چیست؟
MBA مخفف عبارت انگلیسی Master of Business Administration است که به فارسی به معنای کارشناسی ارشد مدیریت کسب‌وکار ترجمه می‌شود.
MBA به معنی مدیریت ارشد کسب‌وکار است. دانشجویانی که در این رشته مشغول به یادگیری مهارت‌های مورد نیاز مدیریت هستند، دیدگاه کلی و جامع را برای هدایت یک کسب‌وکار کسب می‌کنند. افرادی که سابقه کاری مدیریتی دارند و می‌خواهند برای توسعه مهارت‌های خود و افزایش اطلاعات به ادامه تحصیل بپردازند، رشته mba را در نظر می‌گیرند. شما می‌توانید تحصیل در رشته MBA را در گرایش‌های مختلفی مانند MBA عمومی، بازاریابی، مالی، سلامت، دیجیتال مارکتینگ و کارآفرینی انجام دهید.
مباحثی که در رشته MBA ارائه داده می‌شود، در حوزه مدیریت و تجارت در دنیای واقعی هستند؛ در نتیجه مدیران این رشته یاد می‌گیرند که استراتژی‌هایی را برای یک کسب‌وکار در نظر بگیرند. در مسیری آن کسب‌وکار را هدایت کنند که با بیشترین سود و بهره‌وری بتواند به پیشرفت بسیار زیادی برسد.
طبق آمارهای جهانی افرادی که این مدرک را کسب کرده‌اند، ۵۰% بیشتر از افرادی که فاقد این مدرک هستند، حقوق دریافت می‌کنند. یکی از تفاوت mba و مدیریت بازرگانی این است که در رشته MBA دروس تخصصی‌تر و عمیق‌تر هستند. به عنوان مثال در این رشته باید دروسی مانند استراتژی کسب و کار، رهبری و مدیریت، بازاریابی بین المللی و امور مالی پیشرفته را مطالعه کرد.
مطالعه کتاب‌های از خوب به عالی نوشته جیم کالینز، هنر شفاف اندیشیدن نوشته رولف دوبلی، چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟ نوشته جیمز ای. رابینسون و دارون عجم اوغلو به شما کمک می‌کنند تا بیشتر با این رشته آشنا شوید.
مزایا و معایب رشته MBA
اگر قصد ادامه تحصیل در این رشته را دارید، بهتر است با مزایا و معایب آن آشنا شوید. در این صورت می توانید تصمیم گیری آگانه تری داشته باشید.
مزایا
- آینده شغلی درخشان
- توانایی در شکوفا کردن خلاقیت ها
- امکان تحصیل افراد از صنف یا سوابق تحصیلی مختلف
- کارآفرینی
معایب
- نیازمند صرف هزینه و زمان زیاد
- عدم امکان کار همزمان با تحصیل
- عدم تضمین کار کردن بلافاصله پس از فارق التحصیلی
مشاغل مهم رشته MBA
| شغل | درآمد |
| مدیر عامل یا مدیر ارشد شرکت | 50 – 300 |
| مدیر منابع انسانی | 30 – 100 |
| مدیر عملیات | 30 – 120 |
| مدیر استراتژی | 30 – 150 |
| مدیر مالی | 40 – 100 |
| مدیر بازاریابی و فروش | 40 – 150 |
| مدیر توسعه کسب و کار | 40 – 160 |
| مدیر تحقیق و توسعه | 40 – 200 |
| مدیر IT | 50 – 130 |
| مدیر ریسک | 50 – 150 |
| مدیر خرید و تدارکات | 60 – 120 |
| مدیر تامین و زنجیره تامین | 60 – 120 |
| مدیر پروژه | 60 – 120 |
| مدیر توسعه محصول | 70 – 180 |
| مدیر برنامه ریزی استراتژیک | 70 – 200 |
| مدیر فناوری اطلاعات | 80 – 180 |
| مدیر امور بین الملل | 80 – 300 |
| مدیر ارشد اجرایی (C-suite) | 150 – 400 |
| مشاور مدیریت | 90 – 350 |
مدیریت بازرگانی چیست؟
یکی از رشته‌هایی که به طور عمومی علم مدیریت را بررسی می‌کند، مدیریت بازرگانی است. در این رشته دانشجویان یک دید کلی در حوزه مدیریت و بازرگانی کسب می‌کنند. دانشجویان رشته مدیریت بازرگانی به طور تئوری دروسی را فرا می‌گیرند تا بدانند یک مجموعه برای رسیدن به موفقیت و سود بالا به چه اصولی احتیاج دارد و در این حوزه باید چه فرایندهایی اجرا شود.
مدیریت بازرگانی
دانشجویان رشته مدیریت بازرگانی اکثراً نظریه‌های موجود در حوزه مدیریت را مورد بررسی قرار می‌دهند و در صورتی که قصد داشته باشند در ارشد این رشته ادامه تحصیل دهند، به حیطه‌های عملی آن وارد می‌شوند. تفاوت mba و مدیریت بازرگانی موجب شده است گروهی از افراد به سمت هر یک از این رشته‌ها بروند. معمولاً افرادی که در زمینه مدیریت تجربه دارند، بهتر است وارد رشته mba شوند و در این رشته تحصیل کنند. اما دانشجویان رشته مدیریت بازرگانی افرادی هستند که اولین گام را برای ورود به دنیای مدیریت برداشته‌اند.
دانش‌آموزانی که دوره دبیرستان را به پایان رسانده‌اند و در کنکور انسانی شرکت کرده‌اند، در صورتی که علاقه‌مند به مدیریت هستند، می‌توانند وارد رشته مدیریت بازرگانی شوند؛ زیرا در این حوزه می‌توانند با اصول و مبانی مدیریت آشنا شوند و برای تخصصی کردن تحصیلات خودشان در ادامه و در مقطع ارشد می‌توانند به حوزه mba وارد شوند. اگر بخواهیم به زبان ساده بیان کنیم، شما با تحصیل در رشته مدیریت بازرگانی، به عنوان یک بیزینس وومن یا بیزینس من کاربلد وارد صنایع و شرکت های مختلف می شوید.
اگر تمایل دارید بیشتر با مفهوم مدیریت بازرگانی آشنا شوید، می‌توانید کتاب‌های مدیریت هوشمندانه زمان، درآمد زایی آنلاین، اصول بازاریابی کاتلر که مرتبط با مدیریت بازرگانی نگارش شده‌اند را مطالعه کنید.
مزایا و معایب رشته مدیریت بازرگانی
هر رشته تحصیلی در کنار مزایای بسیار عالی خود، معایبی نیز دارد. شما زمانی می‌توانید در رشته مدیریت بازرگانی موفق شوید که با مزایا و معایب آن به‌خوبی آشنا باشید. از مهم‌ترین مزیت‌های این رشته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رشته ای در حال رشد و توسعه
- امکان ایجاد کسب و کار شخصی
- نیاز اغلب کسب و کارهای موفق به یک مدیر بازرگان
- امکان فعالیت در موقعیت های شغلی زیاد
بررسی 7 تفاوت mba و مدیریت بازرگانی
علاوه بر شباهت‌هایی که بین اسم دو رشته مدیریت بازرگانی و مدیریت کسب‌وکار وجود دارد، چارت تحصیلی ارائه شده و مطالبی که دانشجویان یاد می‌گیرند، شباهت زیادی به هم دارند. اما توجه داشته باشید که نحوه ارائه دروس و اهداف آموزشی در هر یک از رشته‌ها تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.
کلاس‌های دانشگاهی در رشته مدیریت بازرگانی، به‌صورت نظری است و استاد از طریق تدریس جزوه، برگزار امتحانات میان ترم و امتحان پایان ترم دانشجویان را ارزیابی می‌کند. در نهایت دانشجویان با کسب نمره قبولی از امتحان پایان ترم و میان ترم موفق می‌شوند تا دروس را پاس کنند. اما توجه داشته باشید که نحوه آموزش و ارائه دروس در رشته mba متفاوت است؛ زیرا این رشته خاص بوده و از لحاظ آموزشی منحصربه‌فرد محسوب می‌شود.
مقایسه mba و مدیریت بازرگانی
یکی دیگر از تفاوت mba و مدیریت بازرگانی این است که درس‌های رشته mba بیشتر به‌صورت کارگاهی در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرند و مطالعه موردی برای دانشجویان ضرورت بسیار زیادی دارد. دانشجویان در اغلب درس‌های خود باید پروژه‌هایی را ارائه دهند و فعالیت آن‌ها در کلاس درس اهمیت بسیار زیادی دارد. علاوه بر این موارد بین دو رشته مدیریت بازرگانی و mba تفاوت‌های بیشتری وجود دارد که باید آن‌ها را به طور کامل مورد بررسی قرار دهید تا بتوانید بهترین گزینه را انتخاب کنید.
تفاوت بین mba و گرایش های مختلف رشته مدیریت، مانند رشته مدیریت شبیه به تفاوت میان رشته مهندسی نرم افزار با رشته علوم کامپیوتر محسوب می‌شود. مهم‌ترین تفاوت mba و مدیریت بازرگانی عبارت است از:
1. اهداف تحصیلی
اولین تفاوت mba و مدیریت بازرگانی، مربوط به اهداف تحصیلی می‌شود. دانشجویانی که در رشته mba مشغول به تحصیل هستند، در حین تحصیل خود نیز کار می‌کنند. آن‌ها برای اینکه بتوانند شغل خود را ارتقا دهند و اطلاعات و مهارت‌های بیشتری در حوزه مدیریت کسب کنند، وارد این رشته می‌شوند. برخی از دانشجویان رشته mba تحصیلات خود را فقط در حد آکادمیک در دانشگاه ادامه می‌دهند یا اینکه برخی افراد در دوره‌های آموزشی فشرده mba نیز شرکت می‌کنند تا بتوانند در مدت زمان بسیار کم به نتیجه مورد نظر خود برسند.
دانشجویان رشته مدیریت بازرگانی تجربه کاری کسب نمی‌کنند و برای یافتن شغل پس از فارغ‌التحصیلی از این رشته باید دنبال کارآموزی باشند. برخی از این دانشجویان پس از اینکه در رشته مدیریت بازرگانی فارغ‌التحصیل شدند، به بازار کار وارد خواهند شد و پس از کارآموزی به‌عنوان سرپرست و کارمند در یک سمت مدیریتی مشغول به کار می‌شوند. برخی دیگر نیز از دانشجویان رشته مدیریت بازرگانی، تحصیلات خود را ادامه می‌دهند و در کارشناسی ارشد یک رشته مرتبط مانند mba تحصیل می‌کنند و با ورود به بازار کار موقعیت بهتری را به دست می‌آورند.
2. دروس ارائه شده
دروس ارائه شده برای دانشجویان رشته مدیریت بازرگانی در ۵ دسته اختیاری، اصلی، پایه، عمومی و تخصصی دسته‌بندی می‌شود که در کل ۱۳۳ واحد را باید در مقطع کارشناسی پاس کنند. برخی از دروس مرتبط به این رشته عبارت است از مدیریت منابع انسانی، بازرگانی بین‌المللی، اصول و مبانی مدیریت، مدیریت بازار و بازاریابی، روش تحقیق مدیریت، اصول حسابداری، ساختارهای سازمانی، اقتصاد خرد و کلان و… . اما توجه داشته باشید که رشته mba گرایش‌های گوناگونی دارد و درس‌های موجود در هر شاخه متفاوت هستند.
چند مورد از دروس تخصصی این رشته عبارت است از: برنامه‌ریزی استراتژیک، مدیریت عملیات، مدیریت مالی، اقتصاد خرد، رفتار سازمانی، مدیریت بازاریابی و… . همان‌طور که شما نیز شاهد هستید، برخی از دروس در دو رشته ممکن است مشترک باشند؛ اما در محتوای دروسی که ارائه می‌شوند با یکدیگر فرق دارند.
مقایسه دروس mba و مدیریت بازرگانی
3. گرایش‌های هر رشته
گرایشی که هر رشته دارد، موجب تفاوت mba و مدیریت بازرگانی می‌شود. توجه داشته باشید که رشته مدیریت بازرگانی در مقطع کارشناسی خود گرایشی ندارند و تمامی دروس به طور عمومی به دانشجویان ارائه می‌شود. افرادی که در مقطع ارشد مدیریت بازرگانی ادامه تحصیل می‌دهند، می‌توانند در گرایش‌هایی مانند بازرگانی داخلی، بازرگانی بین‌المللی، کارآفرینی، بازاریابی، گرایش مالی، مدیریت استراتژیک و… مشغول به تحصیل باشند.
اما در نظر داشته باشید که mba مربوط به مقطع کارشناسی ارشد می‌شود؛ به همین دلیل از همان ابتدای تحصیل و در مقطع کارشناسی نمی‌توان گرایشی برای آن در نظر گرفت. اما مهم‌ترین گرایش‌های این رشته شامل استراتژی مدیریت، پروژه، بازاریابی، تجارت بین‌المللی، فناوری اطلاعات و غیره است.
4. بازار کار
نحوه ورود به بازار کار نیز باعث تفاوت mba و مدیریت بازرگانی می‌شود. دانشجویانی که در رشته mba فارغ‌التحصیل می‌شوند، حین تحصیل وارد بازار کار می‌شوند و در این شرایط برای افزایش مهارت‌ها و ارتقای شغلی خود یا راه‌اندازی یک کسب‌وکار اقدام می‌کنند. افرادی که در رشته mba فارغ‌التحصیل می‌شوند، حتی اگر شغلی نیز پیدا نکنند، رزومه عالی دارند و به‌راحتی می‌توانند بهترین موقعیت‌های شغلی را پیدا کنند. در عین حال دانشجویان مدیریت بازرگانی پس از فارغ‌التحصیلی باید از موقعیت‌های شغلی سطح پایین شروع به کار کنند. معمولاً در قدم اول این افراد باید در مجموعه و کسب‌وکاری به‌عنوان کارآموز شغلی را پیدا کنید و به مرور زمان شغل خود را ارتقا دهید و به سمت مدیریتی وارد شوید.
برای مثال، سایت payscale، حقوق فارغ التحصیل رشته مدیریت بازرگانی با مدرک کارشناسی در ایالات متحده را 67861 دلار و mba را 98 هزار دلار در سال 2024 اعلام کرده است.
5. اعتبار مدرک
تفاوت mba و مدیریت بازرگانی از نظر اعتبار مدرک نیز قابل مشاهده است. توجه داشته باشید که در هر رشته تحصیلی مدیرانی فارغ‌التحصیل می‌شوند که رزومه‌ها با یکدیگر فرق دارد و تأثیر بسیار زیادی در اعتبار مدرک خواهد داشت. MBA یکی از معروف‌ترین شاخه‌های مدیریت است و رزومه کاری که در این رشته کسب می‌کنید، به عنوان برگ برنده عمل می‌کند. اکثر شرکت‌ها ترجیح می‌دهند برای سمت مدیریتی خود، افرادی را بپذیرند که مدرک mba دارند یا در حوزه مدیریت کسب‌وکار دوره‌های معتبر را گذرانده‌اند. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که مدرک هر یک از این رشته‌ها تفاوتی نسبی با یکدیگر دارند.
اعتبار مدرک mba و مدیریت بازرگانی
ممکن است افرادی با مدرک مدیریت بازرگانی سابقه کاری زیادی داشته و مهارت مدیریتی بسیار بالایی برخوردار باشند؛ به همین دلیل این فرد می‌تواند در موقعیت‌های شغلی بهتری شروع به کار کند. در عین حال افرادی نیز با مدرک mba و بدون تجربه کاری ممکن است بیکار بمانند؛ زیرا توانمندی‌های لازم برای شروع به کار در حوزه مدیریت را کسب نکرده‌اند.
6. هزینه‌های تحصیل
معمولاً هزینه‌ای که دانشجویان برای دوره مدیریت بازرگانی پرداخت می‌کنند، کمتر از دوره‌های mba است. البته در نظر داشته باشید که مدیریت بازرگانی بیشتر به عنوان یک رشته دانشگاهی در نظر گرفته می‌شود و دانشجویانی که در دانشگاه‌های دولتی ثبت‌نام کرده‌اند، هزینه‌ای پرداخت نخواهند کرد. اما ارائه رشته mba هم در دانشگاه و هم در مؤسسات آموزشی آزاد صورت می‌گیرد و هزینه‌ای که برای شهریه دوره‌های آن در نظر گرفته می‌شود، نسبت به سایر رشته‌های مدیریت بالاتر است.
7. موقعیت شغلی
تفاوت mba و مدیریت بازرگانی مربوط به موقعیت شغلی آن‌ها نیز می‌شود. فارغ‌التحصیلان مدیریت بازرگانی روی فرایند و عملکرد روزمره یک سازمان نظارت خواهند داشت و کار آن‌ها این است که اطمینان داشته باشند محصول و خدمات ارائه شده در یک کسب‌وکار با استراتژی‌ها و نیاز بازار هماهنگ است و می‌تواند رضایت مشتریان را جلب کند یا نه. اما مدیران ارشد MBA کمتر با این فرایندها و عملکردهای کسب‌وکار درگیر می‌شوند. کار آن‌ها این است که استراتژی و برنامه‌های کلی را در یک سازمان مشخص کنند و در مسیر کلی یک کسب‌وکار برای شرایط جامع بازار و استراتژی‌های جامع کار خواهند کرد.
بررسی تفاوت میان ام بی ای و مدیریت بازرگانی در سطح بین‌المللی
اما تنها در کشور ایران میان این دو رشته تفاوت وجود ندارد و تفاوت mba و مدیریت بازرگانی در سطح بین‌المللی نیز مورد بررسی قرار گرفته است و این تفاوت مانند مواردی است که در کشور ایران وجود دارد. اغلب دانشگاه‌های دنیا، کالج‌ها و شرکت‌ها برای مدرک mba ارزش بیشتری قائل هستند. هرچند رشته مدیریت بازرگانی نیز روند تبدیل شدن به یکی از شاخه‌های معتبر مدیریت را طی می‌کند و اکنون شمار دانشجویان آن در حال افزایش است.
ادامه تحصیل در رشته مدیریت بازرگانی در سطح بین الملل، مسیر بسیار خوبی برای آغاز فعالیت در حوزه مدیریت است. افرادی که در این رشته فارغ التحصیل شده‌اند، می‌توانند با سمت سرپرست یا مدیران میانی وارد سازمان‌ها شوند. افرادی که تصمیم گرفته‌اند مدرک مدیریت بازرگانی را دریافت کنند، شانس بیشتری برای پذیرش در رشته MBA دانشگاه‌های معتبر جهان خواهند داشت. دانشگاه‌های معتبر ترجیح می‌دهند افرادی را برای بورس تحصیلی انتخاب کنند که اطلاعاتی از این علم داشته باشند.
مدیریت بازرگانی یا mba؟ کدام بهتر است؟
انتخاب یکی از رشته‌های مدیریت بازرگانی و mba به سلیقه شخصی شما بستگی دارد. در واقع شما با توجه به سلیقه، توانایی و هدف خود باید بهترین رشته را انتخاب کنید. هر کدام از این رشته‌ها اهمیت و جایگاه مخصوصی در حوزه کسب‌وکاری خود دارند و هر کدام از آن‌ها نیز به دانش و مهارت خاصی نیاز پیدا می‌کنند.
مدیر بازرگانی معمولاً در حوزه تجارت بین‌المللی فعالیت می‌کند و توانایی‌هایی مانند ارتباط بین‌المللی، مذاکره و تحلیل بازار نیاز دارد. از سوی دیگر مدیران کسب‌وکار یا mba باید توانایی مالی استراتژیکی و تجاری قوی داشته باشند تا بتوانند به موفقیتی در کسب‌وکار خود برسند.
افرادی که به سطح بین‌المللی علاقه‌مند هستند و تمایل دارند که در چالش‌های جهانی شرکت کنند، مدیریت بازرگانی گزینه بسیار مناسبی است و این امکان را فراهم می‌کند تا در حوزه‌های گوناگون بازاریابی بین‌المللی، تحلیل رقبا، مدیریت زنجیره جهانی و… شرکت کنند.
اگر قصد دارید که یک کسب‌وکار شخصی را تأسیس و مدیریت کنید، رشته mba بیشتر به درد شما می‌خورد و در حوزه تجارت، بازاریابی، حقوق کار، مالیات و … در یک شرکت فعالیت دارید؛ به همین دلیل انتخاب هر یک از این رشته‌ها به هدف شما بستگی دارد و باید توانایی خود را شناسایی کنید و هدف‌های خود را در نظر بگیرید. توصیه می‌کنیم در قدم اول توانمندی‌ها و مهارت‌های خود را شناسایی کنید و در قدم بعدی با بررسی تفاوت mba و مدیریت بازرگانی بهترین رشته را در نظر بگیرید.
تحصیل در رشته مدیریت بازرگانی مناسب چه افرادی است؟
تحصیل در این رشته بیشتر مناسب افرادی است که فعالیت زیاد همراه با روحیه رهبری دارند. قدرت حل مسائل و گذر از چالش‌های مختلف مدیریتی از جمله ویژگی‌های بارزی هستند که مدیران بازرگانی باید آن ها را داشته باشند. همچنین خلاقیت، هوش تجاری و تحلیل مسائل مالی و آشنایی با مسائل اقتصادی از جمله امتیازهای دیگری هستند که فرد باید آن ها را داشته باشد.
شما به عنوان یک بازرگان موظف هستید، نخستین قدم‌های خود را به درستی بردارید؛ زیرا نمی‌توانید شرکت با ارزشی را با پایه‌های سست ایجاد کنید. از این رو شما باید دوره‌های مدیریت بازرگانی را بگذرانید. افرادی که می‌توانند با مسائل اقتصادی و تجاری مواجه شوند، آماده‌اند راه حل‌های ناب تجاری را ارائه دهند. پس اگر آماده سر و کله زدن با امور تجاری و بازرگانی هستید، بهتر است در این رشته تحصیل کنید.
سخن پایانی
دو رشته مدیریت بازرگانی و mba اهمیت بسیار زیادی در حوزه‌های کسب‌وکاری خود دارند و بدون آن‌ها نمی‌توان در بازار کار از رقبا سبقت گرفت. هر دو رشته گرایش‌های مخصوص به خود را دارند و شما باید با توجه به سلیقه و توانایی خود در هر یک از این دوره‌ها شرکت کنید و پیشرفت کسب‌وکار خود در آینده را رقم بزنید. تفاوت mba و مدیریت بازرگانی مربوط به بازار کار، موقعیت شغلی، گرایش تحصیلی، واحدهای درسی و… می‌شود.
در حالت کلی این تفاوت‌ها نسبی است و شما باید با توجه به شرایط و توانمندی‌های خود بهترین حوزه را برای ادامه تحصیل در نظر بگیرید. می‌توان گفت فارغ التحصیلان رشته MBA بازار کار بهتری پیش رو دارند. منظور از بازار کار بهتر این است که آن ها تنوع شغلی بیشتر و مزایا و حقوق بالاتری دارند. البته این موضوع به مواردی مانند سابقه کار، میزان مهارت‌های شما و گرایش MBA نیز بستگی دارد. در صورتی که هر گونه نظر و یا پرسشی درباره این مطلب دارید، آن را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.