در دنیای امروز، سازمانها برای رشد، توسعه و پایداری به برنامهریزی دقیق و هدفمند نیاز دارند. بدون برنامهریزی، حرکت در مسیر اهداف سازمانی ناممکن یا بسیار دشوار خواهد بود. بر اساس آمارهای منتشر شده، حدود 70 درصد از پروژهها به دلیل عدم برنامهریزی صحیح یا ضعف در مدیریت برنامهریزی با شکست مواجه میشوند. این واقعیت نشان میدهد که نقش مدیر برنامهریزی در هر سازمانی بسیار حیاتی است.
مدیر برنامهریزی با تجربه، دانایی و مهارت خود، بستری فراهم میکند تا سازمان با کمترین ریسک و بیشترین بهرهوری، به اهداف خود نزدیک شود. در این مطلب از آکادمی کسب و کار پاکراه، به بررسی کامل جایگاه شغلی، مسئولیتها، مهارتها و شرایط حرفهای مدیر برنامهریزی میپردازیم تا علاقهمندان و فعالان این حوزه دید روشنی از آن داشته باشند.
از شما دعوت میکنیم تا انتهای این مطلب همراه ما باشید و در پایان هم اگر سوال یا ابهامی در ذهنتان باقی مانده بود، در بخش نظرات بپرسید تا بلافاصله به شما پاسخ دهیم!
- مدیر برنامهریزی کیست؟
- 10 مورد از وظایف مدیر برنامهریزی
- 8 مهارت ضروری مدیر برنامهریزی
- رشته مناسب برای تبدیل شدن به مدیر برنامهریزی
- بررسی بازار کار و آینده شغلی مدیر برنامهریزی
- 8 چالش پیش روی مدیر برنامهریزی
- تیپ شخصیتی مناسب شغل مدیر برنامهریزی
- چرا باید مدیر برنامهریزی استخدام کنیم
- از چه کسی مشاوره بگیریم؟
مدیر برنامهریزی کیست؟
مدیر برنامهریزی(Planning Manager) یکی از کلیدیترین اعضای هر سازمان است که وظیفه هدایت، سازماندهی و هماهنگی فرآیندهای برنامهریزی را در جهت تحقق اهداف، مأموریتها و چشمانداز سازمان برعهده دارد. این فرد مسئول تدوین و پیادهسازی استراتژیها، سیاستها و برنامههای عملیاتی بخشهای مختلف سازمان است تا منابع (مالی، انسانی، فیزیکی، اطلاعاتی) به بهترین و اثربخشترین شیوه تخصیص یابند.
برخلاف دیدگاهی که برنامهریزی را صرفاً تنظیم جداول زمانبندی میداند، مدیر برنامهریزی نقشی بسیار فراتر داشته و حتی در تصمیمسازیهای راهبردی، ارزیابی عملکرد، شناسایی ریسکها و مدیریت تیم نیز ایفای نقش میکند.
10 مورد از وظایف مدیر برنامهریزی
وظایف مدیر برنامهریزی در سازمانها تا حدی به نوع و اندازه شرکت وابسته است؛ اما در حالت کلی، ۱۰ وظیفهی محوری برای یک مدیر برنامهریزی برشمرده میشود:
1. تدوین برنامههای راهبردی و عملیاتی
تهیه سند نقشه راه سازمان در افقهای زمانی مختلف (کوتاه، میان و بلندمدت) از جمله مهمترین وظایف مدیر برنامهریزی است. این اسناد باید بر اساس تحلیل داده، نیازهای بازار، اهداف سازمان و منابع در دسترس تدوین شوند.
2. تحلیل دادهها و روندها
جمعآوری، پردازش و تجزیه و تحلیل دادههای داخلی و خارجی برای شناسایی فرصتها، تهدیدها و روندهای کسبوکار بخش مهمی از وظایف این مدیر است. بر اساس این تحلیلها مدیر برنامهریزی میتواند پیشنهادات واقعبینانه ارائه دهد و مخاطرات احتمالی را مدیریت کند.
3. هماهنگی بینبخشی
مدیر برنامهریزی واسطه تعاملات و همکاری بین واحدهای مختلف (تولید، فروش، منابع انسانی و غیره) است. او باید اطمینان حاصل کند که تمامی بخشها همسو با اهداف کلان عمل میکنند و دوبارهکاری یا موازیکاری به حداقل میرسد.
4. برنامهریزی مدیریت منابع
برآورد، تخصیص و پایش منابع سازمانی (مالی، انسانی، زمانی) و بهینهسازی استفاده از آنها برای دستیابی به بهرهوری حداکثری کاملا بر عهده اوست.
5. نظارت بر اجرای برنامهها
کنترل پیشرفت پروژهها و طرحهای اجرایی، شناسایی نقاط انحراف و اقدامات اصلاحی از مواردی است که باید در دستور کار مدیر برنامهریزی قرار گیرد.
6. طراحی و پایش شاخصهای کلیدی عملکرد (KPI)
تعریف و ارزیابی شاخصهایی که میزان پیشرفت و موفقیت برنامهها را میسنجند، از وظایف تخصصی این جایگاه است. او باید مطمئن شود شاخصها، قابلاندازهگیری و مرتبط با اهداف سازمان هستند.
7. مدیریت ریسک
شناسایی، تحلیل و ارائه راهکار برای مقابله با ریسکهای احتمالی که اجرای برنامهها را تهدید میکند، وظیفه مدیر برنامهریزی است.
8. ارائه گزارشهای تحلیلی به مدیران ارشد
تهیه و ارائه گزارشهای جامع کمی و کیفی درباره وضعیت برنامهها و پیشنهاد راهکارهای بهبود، از جمله انتظارات از مدیر برنامهریزی است.
9. بهروزرسانی و اصلاح مستمر برنامهها
مدیر برنامهریزی باید آماده باشد تا برنامهها را مطابق با بازخوردها، تغییر شرایط بازار یا راهبردهای مدیریت عالی اصلاح و بهروزرسانی کند.
10. آموزش و توسعه تیم برنامهریزی
اگر بخش برنامهریزی واحد مستقلی داشته باشد، این مدیر باید تیم را رهبری، آموزش و توسعه دهد، وظایف را واگذار کند و اعضا را برای تحقق اهداف توانمند سازد.
8 مهارت ضروری مدیر برنامهریزی
برای موفقیت در جایگاه مدیر برنامهریزی، هشت مهارت کلیدی را میتوان به شرح زیر برشمرد که هر یک برای رسیدن به اهداف سازمانی، ضرورت جدی دارد:
1. تفکر استراتژیک
مدیر برنامهریزی باید بتواند تصویر کلان سازمان را دیده و اهداف را در راستای چشمانداز و ماموریت مجموعه انتخاب نماید. این مهارت کمک میکند تا تصمیمها همسو با مسیر استراتژیک و بلندمدت سازمان باشد. قدرت پیشبینی روندها و تحلیل بازار نیز بخش مهمی از تفکر استراتژیک است.
2. مهارت تحلیل داده
در دنیای دادهمحور امروز، برنامهریزی بدون تحلیل صحیح اطلاعات امکانپذیر نیست. مدیر برنامهریزی باید توانایی جمعآوری، پردازش و تفسیر دادهها را داشته باشد تا تصمیمهای مبتنی بر واقعیت اتخاذ کند. درک آمار، نرمافزارهای تحلیلی و تجزیه دادههای پیچیده از الزامات این مهارت است.
3. مدیریت پروژه و زمان
تسلط بر تکنیکهای مدیریت پروژه، تعریف و کنترل مراحل و زمانبندی اجرا از کلیدیترین مهارتهای مدیر برنامهریزی است. توانایی مدیریت همزمان چند پروژه، تشخیص گلوگاههای زمانی و تخصیص موثر منابع اهمیت بالایی دارد. این مهارت موجب کاهش دوبارهکاری و افزایش نظم و کارآمدی میشود.
4. رهبری و ایجاد انگیزه در تیم
مدیر برنامهریزی علاوه بر برنامهریزی، باید تیم را هدایت و افراد را در مسیر اهداف سازمانی ترغیب کند. ایجاد همدلی، انگیزه و تشویق تیم به همکاری و تلاش از نکات مهم این مهارت است. یک رهبر خوب با روحیه دادن و ایجاد فضای حمایتی، بهرهوری کارکنان را به طور چشمگیری افزایش میدهد.
5. توانایی حل مسئله و خلاقیت
همواره چالشها و موانع غیرمنتظرهای سر راه برنامهها ظاهر میشود. مدیر برنامهریزی باید توانایی تحلیل سریع مسائل، ارائه راهحلهای نوآورانه و اتخاذ تصمیمهای خلاقانه داشته باشد. این مهارت کمک میکند مسیر دستیابی به اهداف حتی در مواجهه با مشکلات نیز هموار شود.
6. مهارتهای ارتباطی و مذاکره
ارتباط موثر با مدیران، همکاران، تامینکنندگان و ذینفعان کلید اجرای موفق برنامههاست. مدیر برنامهریزی باید توان انتقال شفاف انتظارات و دریافت بازخورد را داشته باشد. مهارت مذاکره نیز در همراهسازی بخشهای مختلف و حل اختلافات اهمیت بالایی دارد.
7. تسلط بر ابزارهای تخصصی مدیریت و برنامهریزی
کار با نرمافزارها و ابزارهایی مانند Microsoft Project، Excel، Gantt Chart، نرمافزارهای آماری و داشبوردهای مدیریتی جزو نیازهای اساسی این شغل است. این تسلط باعث اتوماسیون، نظمبخشی و تسهیل پایش و کنترل برنامهها میشود. همچنین امکان گزارشدهی شفافتر و بهتر را فراهم میکند.
8. انعطافپذیری و سازگاری با تغییرات
شرایط محیط کسبوکار و فناوری رو به تحول است و مدیر برنامهریزی باید همواره آماده تغییر برنامهها یا روشها باشد. انعطافپذیری به او کمک میکند تا با سرعت خود را با مقررات جدید، تغییرات بازار و نیازهای سازمان وفق دهد. این مهارت برای حفظ پویایی سازمان و تداوم موفقیت حیاتی است.
برای تبدیل شدن به یک مدیر برنامهریزی چه رشتهای بخوانیم؟
برای تبدیل شدن به یک مدیر برنامهریزی، معمولاً تحصیل در رشتههایی که مهارتهای مدیریتی، برنامهریزی، تحلیل داده و آشنایی با اصول کسبوکار را آموزش میدهند، بسیار مفید است. در ادامه، چند رشته دانشگاهی و دوره آموزشی که مناسب ورود به این شغل هستند را معرفی میکنیم:
مدیریت (گرایشهای بازرگانی، صنعتی، اجرایی، استراتژیک و…)
رشته مدیریت، پایه آشنایی با مفاهیم کلان سازمانی، اصول برنامهریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل را فراهم میکند. این رشته علاوه بر مهارتهای مدیریتی، شما را با راهبردهای سازمانی، مدیریت منابع و رفتار سازمانی آشنا میسازد. فارغالتحصیلان مدیریت معمولا امکان ارتقای سریعتری به موقعیتهای برنامهریزی و رهبری دارند.
مهندسی صنایع
در مهندسی صنایع دانشجویان با مفاهیمی مانند بهینهسازی منابع، زمانبندی پروژهها، کنترل کیفیت، بهرهوری و سیستمهای اطلاعات مدیریت آشنا میشوند. این رشته، پلی میان مهارتهای فنی و مدیریتی ایجاد کرده و به خصوص برای ورود به بازار کار حوزههای تولید، خدمات، پروژههای عمرانی و صنعتی مناسب است.
مدیریت پروژه
رشتهای تخصصی که مستقیماً روشها و ابزارهای برنامهریزی، اجرای پروژه، مدیریت زمان و هزینه، ارزیابی ریسک و مدیریت تیم را آموزش میدهد. امروزه بسیاری از دانشگاهها (به ویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی) دورههای مدیریت پروژه را ارائه میدهند که مورد توجه بسیاری از شرکتهای بزرگ است.
اقتصاد
تحصیل در این رشته به شما درک عمیقتری از تحلیل دادههای مالی و اقتصادی، پیشبینی روندها و اتخاذ تصمیمهای مبتنی بر آمار و داده را میآموزد. آشنایی با ساز و کار بازار، امکان برنامهریزی کاراتر و مبتنی بر واقعیتهای اقتصادی را برای شما فراهم میکند.
MBA (مدیریت کسبوکار)
دورههای کارشناسی ارشد مدیریت کسبوکار (MBA) ابعاد متنوع رهبری، برنامهریزی استراتژیک، مدیریت منابع انسانی و مالی، کار تیمی و ارتباط را به صورت عملی آموزش میدهند. این رشته برای مدیران، کارشناسان و همه علاقمندان به ارتقای جایگاه شغلی در سطوح بالاتر مناسب است.
دورهها و گواهینامههای تخصصی
علاوه بر تحصیلات دانشگاهی، شرکت در دورهها و کارگاههای تخصصی مثل برنامهریزی استراتژیک، مدیریت پروژه حرفهای (PMP)، تحلیل داده، نرمافزارهای مدیریت پروژه و مهارتهای نرم مدیران میتواند آمادگی شما را چند برابر کند.
بررسی بازار کار و آینده شغلی مدیر برنامهریزی
شغل مدیر برنامهریزی به دلیل نقش استراتژیک و تاثیر مستقیم بر موفقیت پروژهها و مسیر رشد سازمان، همواره مورد توجه مدیران عالی و کارفرمایان بوده است. در ایران به ویژه در صنایع بزرگ (نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاهی، خودروسازی، ساختمانسازی، IT و …)، شرکتهای مشاوره، بانکها و موسسات خدماتی و آموزشی، این شغل، جزو پستهای کلیدی و پرتقاضا محسوب میشود.
در سطح بینالمللی نیز به دلیل نیاز مبرم شرکتها به بهبود بهرهوری، کاهش هزینهها و مدیریت بحرانها، این جایگاه تثبیت شده و چشمانداز رو به رشدی دارد. همچنین، پیشبینی میشود با گسترش اقتصادهای نوپا و افزایش پیچیدگی زنجیره تامین، تقاضا برای استخدام مدیران برنامهریزی در کل دنیا افزایش یابد.
فرصتهای شغلی:
مدیر برنامهریزی میتواند در سِمتهایی مانند مدیر برنامهریزی استراتژیک، مدیر برنامهریزی تولید و پروژه، مدیر زمانبندی، مشاور مدیریت و مدیر پروژه مشغول به کار شود. همچنین امکان ارتقا به مدیریت عامل و سطوح بالاتر سازمان برای مدیران برنامهریزی موفق وجود دارد.
درآمد و آینده شغلی:
متوسط درآمد مدیر برنامهریزی وابسته به اندازه سازمان، سطح تخصص، سابقه کاری و محل فعالیت متغیر است اما معمولاً این شغل جزء مشاغل دارای سطح درآمدی متوسط به بالا محسوب میشود. با توجه به اهمیت جایگاه، پایداری رشد بازار کار و امکان پیشرفت شغلی بالا، آینده این شغل بسیار مطلوب پیشبینی میگردد.
8 چالش پیش روی مدیر برنامهریزی
مدیر برنامهریزی علاوه بر داشتن مسئولیت خطیر، با چالشهای بزرگی مواجه میشود که آگاهی و تسلط بر راهکارهای آنها رمز پایداری و موفقیت شغلی است. در این بخش به بررسی مهمترین چالشهای پیش روی مدیر برنامهریزی و ارائه راهحلهای پیشنهادی برای هر یک میپردازیم:
1. تغییرات سریع محیط کسبوکار
سرعت بالای تغییرات فناوری، قوانین و شرایط بازار باعث میشود برنامهها به سرعت ناکارآمد یا نامرتبط گردند. مدیر برنامهریزی باید پذیرای این بیثباتی باشد و همیشه امکان بروز رسانی برنامهها را در نظر بگیرد. به همین دلیل پیشبینی و برنامهریزی بلندمدت با پیچیدگی بالایی همراه است.
برای مقابله با این چالش، برنامهها باید انعطافپذیر و قابل تنظیم باشند و بر اساس سناریوهای مختلف طراحی گردند. برنامههای منعطف به مدیران کمک میکنند به سرعت به تغییرات محیطی واکنش نشان دهند.
در این مدل، به جای یک مسیر ثابت، چندین سناریوی مختلف بر اساس رخدادهای محتمل پیشبینی و برای هرکدام اقداماتی تدوین میشود. این راه حل، نیازمند بررسی مکرر روندهای بازار و فناوری، بازنگری برنامهها در بازههای زمانی کوتاه و استفاده از جلسات تصمیمگیری سریع است تا برنامه همواره با واقعیتهای جدید هماهنگ باقی بماند.
2. دسترسی به دادههای صحیح و کامل
تهیه برنامههای موثر بستگی زیادی به دسترسی به دادههای دقیق، کامل و به موقع دارد. اگر دادهها ناقص، قدیمی یا ناسازگار باشند، تصمیمات اشتباه و نتایج ضعیف حاصل خواهد شد.
باید نظامهای دقیق جمعآوری و صحتسنجی اطلاعات اجرایی شود. تضمین کیفیت دادهها از راه استفاده از پایگاههای اطلاعاتی یکپارچه، کنترلهای داخلی دقیق، تعریف مسئولیتهای شفاف برای جمعآوری و صحتسنجی اطلاعات و همچنین گزارشدهی منظم میسر میگردد.
بهرهگیری از فناوریهای روز مانند نرمافزارهای ERP، مدیریت داده و ابزارهای هوشمند تحلیل اطلاعات، مانع از بروز خطا و تکرار دادهها شده و سرعت بهروزرسانی اطلاعات را بالا میبرد. آموزش کارکنان درباره اهمیت دادههای صحیح و روشهای تحلیل آماری نیز نقش کلیدی ایفا میکند.
3. مقاومت کارکنان و مدیران نسبت به تغییرات برنامه
بسیاری از کارکنان و حتی مدیران در برابر تغییرات ساختاری یا عملیاتی که برنامهریزی جدید ایجاب میکند، مقاومت میکنند. این مقاومت میتواند به تأخیر در اجرا، تضعیف روحیه تیم و حتی شکست پروژه بیانجامد.
مشارکت دادن ذینفعان کلیدی در فرآیند برنامهریزی به کاهش مقاومت کمک می کند. ذینفعان اصلی پروژه (مانند مدیران عملیاتی، کارشناسان و افراد تاثیرگذار) باید از مراحل نخست طراحی برنامهها در جلسات هماندیشی مشارکت داده شوند تا دغدغهها، انتظارات و نظراتشان لحاظ گردد.
شفافسازی دلایل تغییر، بیان منافع آن برای افراد و سازمان و پاسخگویی به سوالات در جلسات ارتباطی موجب بهبود پذیرش و کاهش مقاومت میشود. در کنار آن میتوان از مشوقها، آموزش و برگزاری برنامههای فرهنگی برای نهادینه کردن تغییر بهره برد.
4. محدودیت منابع (مالی، انسانی، زمانی)
غالبا منابع مورد نیاز برای اجرای کامل برنامهها در دسترس نیستند و باید با کمبودهای متعددی دست و پنجه نرم کرد. این کمبودها بر کیفیت و سرعت تحقق اهداف تاثیرگذار است.
5. هماهنگی سخت بین واحدهای مختلف سازمان
هر بخش سازمان معمولا اهداف و مسیرهای خاص خود را دنبال میکند که میتواند باعث تعارض و نبود انسجام در اجرای برنامه کلی سازمان شود. این عدم هماهنگی موجب کندی و افزایش هزینهها خواهد شد.
6. عدم پیشبینی صحیح ریسکها و بحرانها
همیشه احتمال ریسکها و بحرانهای پیشبینینشده مانند بحرانهای مالی یا فنی وجود دارد که میتواند برنامهها را غیر اجرایی کند. در بسیاری از موارد، برنامهریزی بدون در نظر گرفتن ریسکها، منجر به شکست خواهد شد.
7. نبود ابزار و فناوریهای مناسب برای مدیریت و پایش برنامهها
استفاده از نرمافزارها و ابزارهای قدیمی یا ناکارآمد مانع جمعآوری سریع و دقیق داده و گزارشگیری صحیح از روند اجرای برنامه میشود. این امر باعث دشواری در برنامهریزی علمی و اجرای هدفمند میگردد.
8. دشواری در ارزیابی و سنجش عملکرد برنامهها
نبود شاخصهای روشن، جامع و قابل اندازهگیری، ارزیابی موفقیت برنامهها را دشوار یا حتی ناممکن میکند. این ضعف مانع بهبود مستمر و اصلاح به موقع مسیر خواهد شد.
شغل مدیر برنامهریزی برای کدام تیپ شخصیتی مناسبتر است؟
شما همراهان گرامی آکادمی کسب و کار پاکراه، میتوانید ویژگیهای شخصیتی مناسب برای یک مدیر برنامهریزی موفق را در جدول زیر مشاهده کرده و متوجه شوید که آیا برای شما مناسب است یا خیر.
ویژگی شخصیتی | توضیحات |
1. منظم و مسئولیتپذیر | فرد باید از قدرت برنامهریزی، سازماندهی و پایبندی به تعهدات برخوردار باشد. |
2. دارای روحیه پیشبینی و آیندهنگری | توانایی تحلیل دادهها و سنجش روندها برای پیشبینی نیازها و تغییرات آتی ضروری است. |
3. انعطافپذیر و سازگار با تغییر | محیط کار دائماً در حال تغییر است و فرد باید قابلیت وفق دادن خود با شرایط جدید را داشته باشد. |
4. دارای مهارت ارتباطی و کار تیمی قوی | موفقیت برنامهریزی بدون هماهنگی با سایر بخشها و ارتباط مؤثر امکانپذیر نیست. |
5. دارای قدرت تصمیمگیری و حل مسئله | در برخورد با مشکلات، فرد باید توانا در گرفتن تصمیمات فوری و کارآمد باشد. |
6. مثبتنگر و الهامبخش | ایجاد انگیزه و انرژی مثبت در تیم، و ترغیب به نوآوری و بهبود مستمر موفقیت شغلی را تضمین میکند. |
بر اساس مدل MBTI، تیپهای شخصیتی INFJ، INTJ، ENTJ و ESTJ معمولاً برای مدیریت برنامهریزی مناسبتر هستند، زیرا ویژگیهایی مثل آیندهنگری، نظم، رهبری و قدرت سازماندهی در آنها برجسته است.
5 دلیل مهم که چرا باید مدیر برنامهریزی استخدام کنیم
مدیر برنامهریزی با در اختیار داشتن ابزارها و روشهای علمی و عملیاتی، موتور حرکت سازمان به سمت موفقیت محسوب میشود و مزایای زیر را به همراه دارد:
- افزایش هماهنگی و انسجام سازمانی: نظمبخشی به فعالیتهای مختلف و جلوگیری از دوبارهکاری و اتلاف منابع
- کاهش ریسک پروژهها و ارتقاء تابآوری: مدیر برنامهریزی با ایجاد سناریوهای مختلف و تحلیل ریسکها، توان عبور از بحران را افزایش میدهد.
- بهرهبرداری بهتر از فرصتهای بازار: با پیشبینی روندها و اولویتبندی پروژهها، فرصتهای سودآور سریعتر شناسایی و اجرایی میشود.
- بهبود تصمیمگیریهای کلان: جمعآوری دادههای درست و ارائه تحلیلهای دقیق، مدیران ارشد را در اتخاذ بهترین تصمیمات یاری میکند.
- افزایش کارایی و بهرهوری: با مدیریت هوشمند منابع و زمانبندی دقیق، کارها سریعتر، با کیفیت بهتر و هزینه کمتر انجام میشوند.
برای استخدام مدیر برنامه ریزی از چه کسی مشاوره بگیریم؟
مدیر برنامهریزی یکی از نقشهای کلیدی در هر سازمانی است که با دید کلان، تحلیل دادهها، توانایی هدایت منابع و طراحی برنامههای استراتژیک، نقش مهمی در موفقیت کسبوکارها ایفا میکند. تسلط بر مهارتهای فنی و نرم، آشنایی با ابزارهای نوین و درک عمیق از نیازهای سازمان، از جمله عوامل موفقیت در این شغل به شمار میآید. برای سازمانهایی که به دنبال رشد پایدار و رقابتپذیری هستند، حضور یک مدیر برنامهریزی توانمند امری ضروری است.
اما چطور باید شخص مناسبی برای این موقعیت شغلی استخدام کرد؟ برای این منظور، شما عزیزان میتوانید از خدمات مشاوره مدیریت منابع انسانی آکادمی پاکراه بهره ببرید. ضمن اینکه اگر قرار است در این موقعیت شغلی مشغول به کار شوید هم کافیست با مشاورین ما تماس گرفته یا فرمهای مشاوره را پر کنید تا به خوبی شما را راهنمایی کنیم.
در پایان، مشتاقانه منتظر نظرات و تجربیات شما در زمینه برنامهریزی و نقش آن در موفقیت سازمانها هستیم. لطفاً نظرات خود را در کامنتها با ما به اشتراک بگذارید!